Ψαγμένες γεύσεις, νέες διευθύνσεις, διαδρομές έξω από την πεπατημένη και αγαπημένα χωριά. Η Ιωάννα Γκομούζα και η Άρτεμις Τζίτζη το έχουν... τάμα να επιστρέφουν ξανά και ξανά στο προικισμένο κυκλαδονήσι, ανακαλύπτοντας κάθε φορά και μια διαφορετική πλευρά του. Να τι απέφερε το τελευταίο τους σαφάρι.
Χρειάστηκε πολύς καιρός για να μπει η Τήνος στην ατζέντα ως προορισμός διακοπών. Η εικόνα της ταυτιζόταν με το πάνδημο προσκύνημα της Μεγαλόχαρης και τις μαυροφορεμένες γυναίκες που ανέβαιναν στα γόνατα μέσα στο λιοπύρι για να εκπληρώσουν το τάμα τους. Ακριβώς αυτό φαίνεται όμως πως την προφύλαξε τα χρόνια της τουριστικής έκρηξης και δεν αλώθηκε μέχρι το τελευταίο εκατοστό από βίλες, κλαμπ και ξενοδοχεία-πολυκατοικίες. Η ανάδυσή της έγινε σταδιακά μέσα από ένα σκεπτόμενο, καλλιτεχνικό κόσμο, Έλληνες και ξένους που πήραν σπίτια εδώ και μίλησαν για το νησί. και βεβαίως από τη δράση των ίδιων των Τηνίων, οι οποίοι τιμούν τη μεγάλη παράδοση του νησιού στην επώνυμη τέχνη με μουσεία, εκθέσεις κι εκδηλώσεις όπως το καλοκαιρινό πολιτιστικό Φεστιβάλ Τήνου. Τιμούν όμως εξίσου και τον ανώνυμο λαϊκό αρχιτέκτονα και μαρμαρογλύπτη, διατηρώντας ανόθευτα τα πολλά και μαγευτικά χωριά της ενδοχώρας που παραμένουν ζωντανά σε όλη τη διάρκεια του χρόνου και όχι μόνο κατά την τουριστική περίοδο.
Η Τήνος, λοιπόν, δεν είναι τυπικό κυκλαδονήσι. Τέχνη, πίστη και γη έχουν συνεργαστεί για να φτιάξουν ένα αριστούργημα που το «διαβάζεις» στις μαρμάρινες κρήνες και στα υπέρθυρα, στις τοξωτές καμάρες των σπιτιών, στους λεπτοκεντημένους περιστεριώνες, στις επιβλητικές εκκλησίες, στα 45 πανέμορφα χωριά της ενδοχώρας και στα μοναδικά τοπία, όπως το Βωλάξ με τους διάσπαρτους πέτρινους ολοστρόγγυλους όγκους και ο γρανιτένιος βράχος του Ξώμπουργκου. Αν είστε πρωτάρηδες στο νησί, θα τα βρείτε μάλλον σκούρα. Γιατί ποια γωνιά του να μην παινέψουμε; Τον Πύργο και τα Υστέρνια των μαρμαρογλυπτών, τον ατμοσφαιρικό Αρνάδο με τις θολωτές στοές και τα Δυο Χωριά με τη δροσερή πλατεία με τα ξινάρια (τα παλιά πηγάδια και κοινόχρηστα πλυντήρια), τους περιστεριώνες-έργα τέχνης του Ταραμπάδου, την κατάφυτη ρεματιά με τους περιστεριώνες και τους νερόμυλους στην Αγάπη, το γαλήνιο Σκλαβοχωριό του Γύζη, το ερειπωμένο χωριό Μοναστήρια, την ορθόδοξη μονή Κεχροβουνίου και τις καθολικές των Ουρσουλινών και των Ιησουιτών ή τα μουσεία όπως αυτά της Μαρμαροτεχνίας και του Κώστα Τσόκλη;
Ξεχωριστή θέση στην καρδιά μας κρατάμε για την καταπράσινη Καρδιανή, έτσι που ατενίζει από ψηλά το Αιγαίο και τη Σύρο. Βολτάρετε στα στενά της και ξαποστάστε στη στοά με το μαρμάρινο ξινάρι κάτω από την εκκλησία της Παναγίας της Κιουράς και στο σιντριβάνι με τα μαρμάρινα βατράχια. Ο Τριπόταμος πάλι, στους πρόποδες του Ξώμπουργκου, αντέχει τη βαριά σκιά του βράχου και βγάζει μια φοβερή ενέργεια, διάχυτη στα δαιδαλώδη δρομάκια με τις καμάρες. Κρατήστε όμως στα υπόψη και το Σμαρδάκιτο, ένα χωριό που διατηρεί όλη τη χάρη και την αυθεντική του ομορφιά. Σε μια καταπράσινη ρεματιά με πλακόστρωτους δρόμους και διώροφα σπίτια με υπέρθυρα και λουλουδιασμένες αυλές, χωράφια με κηπευτικά αλλά και παιδάκια που τρέχουν και παίζουν όπως πριν από δεκαετίες θα καταλήξετε στη γλυκύτατη πλατεία με την εκκλησία του Αγίου Αντωνίου και το πανύψηλο καμπαναριό, την παμπάλαιη πηγή με το ξινάρι και το συμπαθητικό ταβερνάκι-καφενείο «Κατώι».
Αγαπημένες διαδρομές στη Χώρα
Η Χώρα, τώρα, ίσως σας φανεί τουριστική. Έχει όμως τη γοητεία της. Μια πλατιά περαντζάδα μπροστά στη θάλασσα, το καμπαναριό της Παναγίας να φαίνεται από παντού, και πίσω από την πρόσοψη με τις καφετέριες και τα εστιατόρια ένας υπέροχος δαίδαλος από δρομάκια, στοές, νεοκλασικά, μαρμάρινες βρύσες, αρχοντικά και σπιτάκια λαϊκής αρχιτεκτονικής με αυλίτσες και μπουκαμβίλιες, μπαράκια, ζαχαροπλαστεία με παραδοσιακά γλυκά, ταβέρνες κι εστιατόρια με καλό φαγητό. Δύο μεγάλοι δρόμοι οδηγούν στη μεγαλόπρεπη εκκλησία της Παναγίας και τα μουσεία της που στεγάζουν εκκλησιαστικά κειμήλια κι έργα ονομαστών Τηνίων καλλιτεχνών: ο παλιός εμπορικός, πλακόστρωτος, γεμάτος με λαμπάδες, κεριά, μπουκαλάκια για αγίασμα, κομποσκοίνια, εικονίτσες και όλα τα σχετικά, και ο καινούργιος δρόμος με το κόκκινο ταπέτο στην άκρη του, για να διευκολύνει τους πιστούς που ανεβαίνουν στα γόνατα περιμένοντας το θαύμα. Για καφέ και θαυμάσιους λουκουμάδες αλλά και για τσίπουρα θα καθίσετε οπωσδήποτε στο υπέροχο, intellectuel «Κυριακάτικο». Επίσης, στο μοντέρνο café-wine bar «Karibu» για κρασί και σινιέ αγορές στην ομώνυμη μπουτίκ. στο bar-club «Κουρσάρος» για ποτό και ροκιές μέχρι το πρωί και στο all day «Ξέμπαρκο» για καφέδες ή για πίτσες σε μια υπέροχη παλιακή σάλα.
Με μαγιό στα πόδια του Τσικνιά
Φέτος το καλοκαίρι δεν ταλαιπώρησε το νησί με βοριάδες, οπότε κι εμείς (κατα)χαρήκαμε τις μη οργανωμένες σούπερ παραλίες στα ανατολικά και τα βορειοανατολικά. Μετά την κοσμική τριάδα Άγιος Σώστης - Αγία Κυριακή - Άγιος Ιωάννης Πόρτο, μια πρώτη ωραία στάση είναι η όνομα και πράγμα Παχιά Άμμος με τους αμμόλοφους – χρειάζεται όμως λίγα λεπτά περπάτημα. Εναλλακτικά μπορείτε να συνεχίσετε προς τη βοτσαλωτή Λυχναφτιά. Για βουτιές σε υπέροχα πράσινα νερά με θέα στη Μύκονο ψηφίστε ασυζητητί Σάντα Μαργαρίτα, αν και όταν φτάσετε μέχρις εδώ αποκλείεται να μη συνεχίσετε για τη Λιβάδα. Η διαδρομή στο χωματόδρομο άλλωστε, μέσα από τις λουλουδιασμένες λαγκαδιές του Τσικνιά (του υψηλότερου και τραγουδισμένου από τον Όμηρο βουνού της Τήνου) με μόνη συντροφιά το ανοιχτό πέλαγος, είναι από τις ωραιότερες εμπειρίες στο νησί. Στην πορεία της βέβαια επιφυλάσσει και απίθανες μοναχικές βίστες από την περιποιημένη (ορθόδοξη και καθολική) μονή Φανερωμένης και τον καρτποσταλικό Φάρο της Λιβάδας. Και όταν πλέον βρεθείτε στη Λιβάδα, δεν θα ξέρετε τι να πρωτοφωτογραφίσετε: τα γλυπτά, σμιλεμένα από το κύμα και τον αέρα, γκριζωπά βράχια στην αριστερή της όχθη ή το ποταμάκι με τις πάπιες που καταλήγει στην παραλία… Σε αυτές και άλλες λιγότερο περπατημένες διαδρομές αναλαμβάνει να σας ξεναγήσει με τζιπ το τουριστικό γραφείο Vincenzo Travel (2283025888).
Πιάσε... μάρμαρο
Στο νησί του Χαλεπά όλοι οι δρόμοι κάποια στιγμή οδηγούν στον περίφημο Πύργο. Στη διαδρομή, ωστόσο, επιβάλλεται η στάση στην αμφιθεατρική Καρδιανή καθώς και στα Υστέρνια (χωριό μαρμαρογλυπτών που γέννησε τους Φυτάληδες και τους Σώχους). Από εδώ θα κατηφορίσετε κλασικά για μπάνιο προς Καλύβια και όρμο Γιαννάκη, εναλλακτικά όμως προτείνουμε να πάρετε την παράκαμψη για το λιμανάκι Βαθύ, σε μια περιοχή που βγάζει από τα καλύτερα λευκά τηνιακά μάρμαρα. Για να ζήσετε το «παραμύθι» του μαρμάρου στα καλύτερά του μέχρι το απόγευμα, φροντίστε να επισκεφθείτε τον Πύργο με το εξαιρετικό Μουσείο Μαρμαροτεχνίας, το σπίτι του Χαλεπά αλλά και το νεκροταφείο (έργα τέχνης τα μνημεία του) και την πλατεία με τον υπεραιωνόβιο πλάτανο και τη μαρμάρινη κρήνη. Και μετά αφήστε τη… σιωπή να σας παρασύρει σε εντελώς άγνωστα κι ερειπωμένα χωριά. Κάπως έτσι, οδηγώντας ανάμεσα σε πεζούλες και ξερολιθιές, θα βρεθείτε στον εγκαταλελειμμένο Κάτω Μαμάδο, θα μπείτε στα πέτρινα χαλάσματα του Ισμαήλ και θα φωτογραφίσετε τον παλιό περιστεριώνα και τα πατητήρια που χάσκουν στα χαμηλοτάβανα κατώγια, ενώ θα αντικρίσετε με δέος τα λατομεία πράσινου μαρμάρου. Το στενό Άνδρου - Τήνου όμως θα σας δείχνει διαρκώς το δρόμο για ανακαλύψεις. Προσπερνώντας λοιπόν ένα άξενο τοπίο με βράχια διάτρητα από τον καιρό θα φτάσετε στον Κουμελά και στο Μαλλί, δύο κυκλαδίτικα χωριουδάκια θαρρείς βγαλμένα από άλλες εποχές: πάλλευκα, απλωμένα πάνω από το πέλαγος σε γκρίζες βραχώδεις γλώσσες, με λευκές βοτσαλωτές παραλίες στην αγκαλιά τους.
Σε εναλλακτικά μονοπάτια
Sports και δράση στο νησί της Παναγιάς; Είπαμε, τα τελευταία χρόνια ολοένα και περισσότεροι επισκέπτες της Τήνου ξεφεύγουν από την τουριστική πεπατημένη, ενώ νέοι επιχειρηματίες δραστηριοποιούνται στον εναλλακτικό τουρισμό. Είναι γνωστό το γουστόζικο beach bar και στέκι για surfers του Γιάννη Βιδάλη στην Κολυμπήθρα, για μαθήματα ιστιοσανίδας, μασάζ στην αμμουδιά και πάρτι παρέα με τη… Ρωξάνη, το θρυλικό γαϊδουράκι της παραλίας! Το Paesino Diving Center (2283400030) του Μάνθου Δελατόλα θα αναλάβει να σας ξεναγήσει υποβρυχίως, οργανώνει όμως πλέον και πεζοπορίες με τον Κάρολο Μέρλιν. Αν πάλι σας έχει κάνει κλικ η άγρια ομορφιά της ενδοχώρας, ο Μάνθος Πρελορέντζος (6946730291) προτείνει αναρριχήσεις στο Ξώμπουργκο, μπούλντερ στο Βωλάξ και πεζοπορίες. Υποστηρίζοντας την εναλλακτική φάση, στις 14/9 καταφθάνει στο νησί και το Exomeria Trail Race, ο πρώτος αγώνας ορεινού τρεξίματος στην περιοχή Πύργου - Πανόρμου, και απ’ ό,τι μαθαίνουμε υπάρχουν ήδη 120 συμμετοχές.
Ένα νησί μπουκιά και συχώριο
Εύφορη, με φημισμένα τοπικά προϊόντα, κεφάτες γαστρονομικές φιέστες (τον Σεπτέμβριο ετοιμαστείτε για τις γιορτές του μελιού στον Κάμπο και της ρακής στον Φαλατάδο) και νέους επιχειρηματίες που επενδύουν με ευαισθησία τόσο στις καλλιέργειες όσο και στη μεταποίηση, η Τήνος θα σας ανοίξει την όρεξη από τη στιγμή που θα βγείτε στο λιμάνι και θα πετύχετε τη λαϊκή των ντόπιων παραγωγών δίπλα στο ΚΤΕΛ. Το αγκιναράκι, η κάππαρη, τα φοβερά τυριά (τηνιακό τυράκι, γραβιέρα, κοπανιστή), τα αλλαντικά (χοιρινό λουκάνικο, λούζα) και η καλύτερη ντομάτα που έχουμε δοκιμάσει είναι από τα πιο γνωστά προϊόντα της που φιγουράρουν σε καταστήματα αλλά και στις ταβέρνες, φτιάχνοντας ένα γαστρονομικό τοπίο το οποίο τολμούμε να προβλέψουμε πώς θα δώσει πολύ γρήγορα εκπλήξεις. Σε όλα αυτά ήρθε να δώσει τη δροσιά της η φρέσκια μπίρα Νήσος, η οποία σας περιμένει να τη δοκιμάσετε και αφιλτράριστη (από τη δεξαμενή) στη Μικροζυθοποιία Κυκλάδων στη Βαγιά (κατόπιν ραντεβού στο τηλέφωνο 2283026333).
Πού να μείνετε
Crossroads Inn (Τριπόταμος, 2283025443) Πραγματικό σταυροδρόμι της τοπικής αρχιτεκτονικής και των σύγχρονων ανέσεων και απολύτως ενταγμένο στον οικιστικό ιστό του χωριού, πρόκειται για ένα υποδειγματικά αναπλασμένο συγκρότημα τεσσάρων παραδοσιακών οικιών από την αρχιτεκτόνισσα/ιδιοκτήτρια Ουρανία Διαμαντοπούλου, η οποία φιλοτέχνησε με καλλιτεχνική ευαισθησία και σεβασμό στο περιβάλλον κάθε λεπτομέρεια του χώρου. Διαθέτουν πλήρως εξοπλισμένη κουζίνα, χειροποίητα καλλυντικά, αντίκες, θέα αλλά και υπέροχο πρωινό με σπιτικά τοπικά εδέσματα.
Diles & Rinies (Άγ. Φωκάς, 2283026146) Ολοκαίνουργιο πολυτελές συγκρότημα από οκτώ αυτόνομες βίλες γύρω από την τεράστια πισίνα αμφιθεατρικά χτισμένο σε ύψωμα, μέσα σε μεγάλο κτήμα με πανέμορφη θέα στις Δήλες, τη Ρήνεια, τη Μύκονο, την Πάρο και την Αντίπαρο, με απόλυτη ιδιωτικότητα. Διαθέτουν πλήρως εξοπλισμένη κουζίνα, hi end τεχνολογικό εξοπλισμό, τζάκι, ιδιωτικό κήπο και βεράντα με BBQ. Κατόπιν συνεννόησης διοργανώνονται γεύματα, ενώ παρέχονται υπηρεσίες σεφ αλλά και μασάζ, θεραπείες προσώπου-σώματος κ.λπ.
Τήνος Beach (Κιόνια, 2283022626) Λίγα μέτρα από το ναό του Ποσειδώνα, σε απόσταση βολής από την πόλη, και με πρόσφατες προσθήκες τα μοντέρνα δωμάτια Aegean και το καινούργιο αεράτο café-bar που χαρίζουν φρεσκάδα, το ξενοδοχείο-θεσμός της Τήνου βρίσκεται χτισμένο σε στιλ τριώροφου «Ξενία» πάνω στη θάλασσα. Άνετοι κοινόχρηστοι χώροι και μεγάλα δωμάτια με μπαλκονάκι και φανταστική θέα στη θάλασσα, ενώ ενδείκνυται για οικογένειες αλλά και για όσους αναζητούν γαλήνη. Σημεία συνάντησης το αξιόλογο εστιατόριο και η κεντρική πισίνα, αν δεν επιλέξετε τις ξαπλώστρες του ξενοδοχείου πάνω στο κύμα.
Vincenzo Luxury Rooms (Χώρα, 2283025888) Τέσσερις σουίτες με ρομαντικές πινελιές και σύγχρονες παροχές σε ήσυχη γειτονιά. Ωραία αυλή με λουλούδια, σκιά και υδρομασάζ.
Τήνιον (Χώρα, 2283022261) Πολύ όμορφο νεοκλασικό κτίριο και ανακαινισμένα δωμάτια.
Cavos (Άγιος Σώστης, 2283024224) Καταπράσινοι κήποι, διαμερίσματα σε τοπική αρχιτεκτονική και θέα στο πέλαγος.
Βυζάντιο Beach (Άγιος Σώστης, 2283022405) Ανακαινισμένη μονάδα πάνω στο κύμα με ωραίους κήπους, ευρύχωρα δωμάτια και ταβέρνα με παραδοσιακή κουζίνα.
Golden Beach (Άγιος Φωκάς, 2283022579) Πάνω στην παραλία, με ατμοσφαιρικά μεγάλα μπανγκαλόους και χαλαρή ατμόσφαιρα.
Άνθεια (Άγιος Φωκάς, 2283025021) Καλόγουστο και ποιοτικό ξενοδοχείο με εστιατόριο, πισίνα και spa.
Απέραντο Γαλάζιο (Κιόνια, 2283025027) Πετρόκτιστη φροντισμένη μονάδα αυτόνομων διαμερισμάτων σε ύψωμα με υπέροχη θέα μέσα σε ωραίους κήπους.
Πού να φάτε
Pranzo (Χώρα, 2283026002) Μοντέρνα τρατορία πάνω στη θάλασσα με στιλάτη διακόσμηση και πολύ καλή ιταλική κουζίνα, που βάζει στο παιχνίδι τοπικά προϊόντα, από τον πληθωρικό σεφ και ιδιοκτήτη Βαγγέλη Αλβέρτη, ο οποίος ετοιμάζει εξαιρετικές καρμπονάρες, πίτσα κι ένα ψαρονέφρι-πειρασμός, γεμιστό με λιαστή ντομάτα και σάλτσα από μοσχάτο κρασί. Οι προσεγμένες οινικές επιλογές, κάποιες από τον ιταλικό αμπελώνα, συνοδεύουν ιδανικά όλα τα πιάτα, ενώ τα γλυκά, τα οποία ετοιμάζονται την ίδια ημέρα, ολοκληρώνουν ιδανικά το γεύμα.
Θαλασσάκι (Όρμος Υστερνίων, 2283031366) Εξαιρετικό εστιατόριο με θαλασσινό προσανατολισμό, ευφάνταστες σπεσιαλιτέ και υψηλή αισθητική στην παρουσίαση των πιάτων από την ταλαντούχα Αντωνία Ζάρπα.
Ταρσανάς (Βίντσι, Χώρα, 2283024667) Εκλεπτυσμένο περιβάλλον με λίγα τραπεζάκια, για φρέσκο ψάρι, ψητές σαρδέλες και θαυμάσιες αστακομακαρονάδες.
Ντουάρ (Στενή, 2283041231) Καλτ στέκι για κρεατοφαγία περιωπής με κρεατικά, τυριά και λαχανικά παραγωγής των ιδιοκτητών.
Μπουρού (Κιόνια, 2283025760) Προσεγμένο περιβάλλον και σύγχρονη ελληνική κουζίνα.
Το Κουτούκι της Ελένης (Χώρα, 2283024857) Ατμοσφαιρικό ταβερνάκι από το 1812, για ωραία μαγειρευτά και φρέσκο ψαράκι.
Οι Λεύκες (Τριαντάρος, 2283041298) Κρεατοφαγία με δικά τους κατσίκια και μοσχάρια αλλά και υπέροχη φρουτάλια.
Μαραθιά (Άγιος Φωκάς, 2283023249) Νοστιμότατη τοπική και μοντέρνα ελληνική κουζίνα και ολόφρεσκα ψάρια.
Ήταν ένα Μικρό Καράβι (Χώρα, 22283025945) Δημιουργική ελληνική κουζίνα στη λουλουδιασμένη εσωτερική αυλή με τις πέργκολες .
