Από τις διάσημες, αχανείς αμμουδιές της δυτικής πλευράς μέχρι το «βιομηχανικό» τοπίο της Μουτσούνας στα ανατολικά και από το βόρειο ψαροχώρι του Απόλλωνα μέχρι τον Πάνορμο στα νότια, χωρίς να παραλείψετε μια ενδοχώρα γεμάτη διαδρομές κι εμπειρίες, ελάτε στη Νάξο με διάθεση για εξερεύνηση και σίγουρα θα διαπιστώσετε ότι το στερεότυπο περί «οικογενειακού» νησιού μάλλον δεν ίσχυε ποτέ. Από τον Βαλσάμη Δουκάκη
Xώρα και λιμάνι στη Νάξο είναι ένα και το αυτό. Έτσι, η πρώτη εικόνα του νησιού χωράει τόσο την περίφημη Πορτάρα στα αριστερά όσο και τη μακριά παραλιακή promenade ακριβώς απέναντι, με τα ταβερνάκια και τις καφετέριες εν σειρά, σαν ιδιότυπη αρχιτεκτονική συνέχεια του λόφου με το Κάστρο (αδιάλειπτα κατοικημένο από το 1207) που βρίσκεται από πάνω. Μπαίνοντας στα ενδότερα από την Τρανή Πόρτα, η βόλτα στα ανηφορικά στενά είναι ένα ταξίδι στα χρόνια της Ενετοκρατίας και ταυτόχρονα μια άσκηση προσανατολισμού και φυσικής αντοχής καθώς πλησιάζουμε στην κορυφή, που καταλαμβάνουν η σχολή των Ουρσουλινών και το αρχαιολογικό μουσείο με τη μοναδική συλλογή σε πρωτοκυκλαδικά μαρμάρινα ειδώλια.
Η ολοκληρωμένη ναξιώτικη εμπειρία θέλει σαφάρι στην ενδοχώρα: πεδινή στα δυτικά και νότια, ορεινή στα βόρεια και ανατολικά, γεμάτη λαγκάδια και βουνά (μεταξύ των οποίων και το ψηλότερο των Κυκλάδων, ο Ζας), υπέροχους πύργους-προικώα από την Ενετοκρατία, διάσπαρτα βυζαντινά ξωκλήσια, ενδιαφέροντα αρχαιολογικά μνημεία αλλά και κάτι χωριά-αριστουργήµατα. Μια αυτοκινητάδα γεμάτη διαφορετικές εικόνες είναι αυτή προς το ξακουστό Χαλκί και τα άλλα χωριά που κρέμονται ανάμεσα στις πλαγιές του Φαναριού και στο μεγάλο καταπράσινο ελαιώνα της Τραγαίας: το Φλεριό με τον Κούρο που «κοιμάται» κάτω από τα πλατάνια, ο Κινίδαρος για καφεδάκι στη «Βουκαμβίλια», η Μονή για ουζάκι και νόστιμα μεζεδάκια στο καφενείο –όνομα και πράγμα– «Πανόραμα», η παμπάλαια και πολύ ιδιαίτερη Παναγία η Δροσιανή του 4ου αι. και το γλυκύκατο και πολύ περιποιημένο χωριό Καλόξυλος. Στο Χαλκί, ένα από εκείνα τα ορεινά χωριά με την ωραία, ήπια και σοφιστικέ ανάπτυξη, εντοπίσαμε –πέρα από το ιστορικό επισκέψιμο αποστακτήριο του Βαλληνδρά με το φοβερό λικέρ κίτρο και το εργαστήριο μαρμελάδας Έρα ακριβώς απέναντι– πάνω στο κεντρικό καλντερίμι το ρετρό ύφους γλυκοπωλείο «Γλυκιά Ζωή», κάνα δυο πολύ συμπαθητικά arty μαγαζάκια, όπως και το ψαγμένο παντοπωλείο Αρώματα και Γεύσεις λίγο παραπέρα. Και πώς να αφήσουμε απέξω την αμφιθεατρικά χτισμένη Απείρανθο; Ένα χωριό σχεδόν υπαίθριο μουσείο λαϊκής αρχιτεκτονικής, με μια ιδιαίτερη ντοπιολαλιά (θυμίζει σε πολλούς την ορεινή Κρήτη), και πάντα δροσερό λόγω υψομέτρου. Φροντίστε, λοιπόν, να έχετε μαζί σας ζακέτα αλλά κι ένα μαρκαδόρο για να αφήσετε το καλοκαιρινό σας αποτύπωμα, όπως τόσοι και τόσοι άλλοι, στο γνωστό πια τοίχο στο τέρμα του κεντρικού καλντεριμιού. Βέβαια, αν έχετε χρόνο μόνο για μία βόλτα στην ενδοχώρα, θα σας συμβούλευα να μη χάσετε το συναρπαστικό Ιερό της Δήμητρας στον Γύρουλα, κοντά στο Σαγκρί, τόσο για το μαρμάρινο ιωνικό ναό που κρατά από τα χρόνια του τυράννου Λυγδάμιδος όσο και για τη συγκλονιστική θέα που διατρέχει σχεδόν όλη την ενδοχώρα μέχρι το πέλαγος.
Τουλάχιστον εντυπωσιακή είναι και η ακτογραμμή της Νάξου. Οι αχανείς αμμουδιές του Αγίου Προκοπίου και της Αγίας Άννας είναι οι πρώτες που θα συναντήσετε ξεµακραίνοντας από τη Χώρα. Δημοφιλείς και κοσμοπλημμυρισμένες, µε μια σειρά από καφετέριες, beach bars, ξενοδοχεία και ταβέρνες, τραβούν διαχρονικά τον περισσότερο κόσμο. Η κατάσταση αραιώνει σταδιακά προς τα νοτιοδυτικά. Ίσως όχι τόσο στις αμέσως επόμενες παραλίες, όπως η Πλάκα, η αγαπημένη των surfers Μικρή Βίγλα και το Καστράκι, αλλά σίγουρα για τους λάτρεις της ησυχίας που θα συνεχίσουν μέσα από το κεδρόδασος για το Αλυκό, το Πυργάκι και την τεράστια αμμουδιά της Αγιασσού στα νότια του νησιού.
Κάποια –από άποψη αέρηδων– ήσυχη ημέρα αφιερώστε τη στη βόρεια πλευρά. Ωραίες βουτιές κατά μήκος της διαδρομής μπορείτε να κάνετε στον κολπίσκο Χίλια Βρύση και τον όρμο του Αµπράµη, έχοντας ως τελικό προορισμό το γραφικό και γαλήνιο ρετρό ψαροχώρι του Απόλλωνα. Ανεβείτε μέχρι την κορυφή, στη θέση Καστράκι, εκεί όπου βρίσκεται ξαπλωμένος άλλος ένας Κούρος, ενώ το ηλιοβασίλεμα φροντίστε να σας βρει στον ερειπωμένο Πύργο της Αγιάς µε τη συγκλονιστική θέα στη θάλασσα. Μια όμορφη στάση στο δρόμο της επιστροφής, λίγο πριν από την πόλη, μπορείτε να κάνετε στη Γαλήνη, η οποία φιλοξενούσε κάποτε τις εξοχικές κατοικίες των Ενετών αρχόντων, καθώς συνδυάζει τον κάμπο με το βουνό και τη θάλασσα σε κοντινή απόσταση. Το οινομαγειρείο «Πλατιά» στην κεντρική της πλατεία μας φάνηκε πολύ περιποιημένο, ωστόσο μας τράβηξαν τα feelgood vibes και τα νοστιμότατα μεζεδάκια που σερβίρει το ολοκαίνουργιο παραδοσιακό καφενείο «Φλέα» από την απέναντι πλευρά του δρόμου.
Η ανατολική πίσω πλευρά του νησιού, πάλι, κρύβει παραλίες για ερηµίτες σε ένα τοπίο βραχώδες και υποβλητικό. Πιάνοντας την κατηφόρα από την Απείρανθο, πάρτε βαθιές ανάσες, διότι οι στροφές είναι αρκετές, αλλά έχουν στο βάθος τη Δονούσα και την Αμοργό. Αυτό το πρώτο κομμάτι της διαδρομής μοιάζει λίγο με περιήγηση σε υπαίθριο βιομηχανικό μουσείο: το συρματόπλεγμα που θα δείτε πάνω από το κεφάλι σας είναι η παλιά γραμμή των αναβατήρων που κατέβαιναν φορτωμένοι σμύριδα για τον όρμο της Μουτσούνας και από εκεί για τα λιμάνια του εξωτερικού. Μετά τη Μουτσούνα θα συναντήσετε διαδοχικά τους όρμους Λυγαρίδια, Ψιλή Άµµος και Κλειδός (από εδώ πια τα Κουφονήσια απέχουν σχεδόν ένα… σάλτο) και θα αράξετε στο τέρμα του δρόμου, στον Πάνορμο µε τα γαλαζοπράσινα νερά.
Και αυτό το καλοκαίρι στο νησί θα έχει χρώμα φεστιβαλικό. Το Φεστιβάλ Νάξου έχει ήδη ξεκινήσει στον πανέμορφο Πύργο Μπαζαίου με την αναδρομική έκθεση του Κωστή Αντωνιάδη «Syn-opsis», ενώ ακολουθούν –μεταξύ άλλων– οι συναυλίες του Νίκου Πορτοκάλογλου (10/8) και του Ross Daly (24/8) αλλά και η παράσταση «Ραμόνα travel: η γη της καλοσύνης» (17/8) των Βijoux de Kant, που άνοιξε το φετινό Φεστιβάλ Αθηνών. Επίσης, από τις 13/7 ξεκινούν οι προβολές γαλλικών ταινιών σε συνεργασία με το Γαλλικό Ινστιτούτο (www.bazeostower.gr).
Nightlife: Χώρα και πάλι Χώρα. Στην αρχή της περαντζάδας του λιμανιού άνοιξε πέρυσι το «Swing» με τις έξυπνες διακοσμητικές λεπτομέρειες και τα δύο πόστα για ποτάκι, τόσο στη βεράντα όσο και στην ταρατσούλα. Πιο ψαγμένη φάση τα ωραία cocktail bars που έχουν τις βεράντες τους πάνω από την περαντζάδα, όπως το «People» με τη μεγάλη καμάρα και το αεράτο «520» του Μανώλη, ο οποίος αγαπά τα ελληνικά προϊόντα και φτιάχνει τους δικούς του πουρέδες για πρωτότυπα κοκτέιλ – must το Sifon, που δένει μεταξύ άλλων το bourbon με την τεντούρα. Αργά η υπόθεση σηκώνει «Mojο» και «Ocean», που βρίσκονται δίπλα δίπλα στην άκρη της περαντζάδας.
Πού να μείνετε: Στο «Chateau Zevgoli» (2285026802, € 40-85), σε ένα παλιό σπίτι του Κάστρου. Σε απόσταση περιπάτου από την πόλη, στον Άγιο Γεώργιο, στο «Naxos Resort» (2285026650, € 85-190) με τα άνετα δωμάτια που μοιράζονται σε μπανγκαλόους. Στο «Lagos Mare» (2285042844, € 80-213), κοντά στην παραλία του Αγίου Προκοπίου, µε τα κομψά δωμάτια διαφόρων τύπων και τον Δημήτρη Σκαρμούτσο στην επιμέλεια του εστιατορίου «1924». Επίσης στον Άγιο Προκόπιο, στο «Lianos Village» (2285026366, € 45-125) µε τα μεγάλα δωμάτια και τις κληματαριές στα μπαλκόνια.
Πού να φάτε: Νέα άφιξη στο Γαλανάδο το ιταλικό «Dal Professore» (2285041771), «αδερφάκι» του γνωστού αθηναϊκού εστιατορίου, με τον ιδιοκτήτη και σεφ Νίκο Δημητροκάλη πάντα στο τιμόνι. Στην Αγία Άννα, στα «Παλάτια» (2285041591) και στον «Μανώλη» (2285041008) για μαγειρευτά και ψάρια. Στις Εγγαρές, στη μεγάλη βεράντα της «Στέλλας» (2285062312), για τέλεια τηγανισμένες ντόπιες πατάτες και κόκορα µε μακαρόνια. Ωραία βεράντα με ψαγμένες μουσικές και πολύ καλά πιάτα έχει και η «Αξιώτισσα» (2285075107) στο Καστράκι, ενώ στον «Φλώρακα» (2285061785) στον Δανακό το φαγητό «μιλάει».
