ΚΡΗΤΗ

ΚΡΗΤH

τα ωραιότερα χωριά της

Με την παράταση που έδωσε στις διακοπές το ολυμπιακό feeling, ο Σεπτέμβριος δίνει την ευκαιρία να ξανακερδίσουμε το χρόνο. Στην Κρήτη η θάλασσα πάντα είναι το ζητούμενο, μια και οι παραλίες της είναι μοναδικές, όμως οι εκδρομές στα χωριά της έχουν άλλη χάρη. Είτε για την αρχιτεκτονική φυσιογνωμία τους είτε για τη γραφικότητά τους είτε για τη μοναδική ψυχή των κατοίκων τους.

Ημιορεινά και ορεινά

Άνω Αρχάνες: the queen (14 χλμ. νότια του Ηρακλείου)

Το ομορφότερο χωριό της Κρήτης έχει υποστεί υποδειγματική ανάπλαση και σε κάθε βήμα σου, καθώς σεργιανάς στα σοκάκια του, αισθάνεσαι μια εκλεπτυσμένη αισθητική να διαχέεται παντού. Χάζι στην τρίκλιτη εκκλησία της Παναγίας με τα περίτεχνα λιθανάγλυφα (18ου αι.), στο μεγαλόπρεπο Διδακτήριο (1901), δηλωτικό της τοπικής ευμάρειας στα χρόνια της Αυτόνομης Κρητικής Πολιτείας, στα μινωικά ευρήματα του Αρχαιολογικού Μουσείου και σκόρπια μαγαζάκια του χωριού με όλες τις ταμπέλες ζωγραφισμένες στο χέρι. Περατζάδες στους άνετους πεζόδρομους με τις παραδοσιακές φανάρες και οργανωμένες πεζοπορίες στο ιερό όρος Γιούχτα, που σαν θεόρατο μενίρ στέκει στο πλευρό του χωριού. Ριλάξ στα ζωγραφισμένα τραπεζάκια του «Διαχρονικού» με espresso ή αρωματικό καφέ φίλτρου και παραδοσιακές γεύσεις στην κουκλίστικη ταβέρνα «Λύκαστο». Διαμονή στο Villa Arhanes (2810/390770, www.maris.gr) ή στο Ianthos, στις Κάτω Αρχάνες (2810/342742, www.ianthos.gr).

Ανώγεια: τα περήφανα (50 χλμ. νοτιοανατολικά του Ρεθύμνου)

Αντικειμενικά τα Ανώγεια δεν είναι ένα τυπικά όμορφο χωριό, καθώς η αρχιτεκτονική τους φυσιογνωμία χάθηκε ανεπιστρεπτί όταν κάηκαν ολοσχερώς από τους Γερμανούς τον Αύγουστο του 1944. Αγναντεύουν όμως τις ψηλότερες κορυφές του Ψηλορείτη (ανώγεια: άνω + γαία = υψηλή τοποθεσία), και σίγουρα, αν δεν πατήσεις το πόδι σου εδώ, θα χάσεις τη μοναδική εμπειρία γνωριμίας με τους πιο ξεχωριστούς, ντόμπρους, ανυπότακτους, αλλά και καλαμπουρτζήδες Κρητικούς που μέχρι σήμερα μας νανουρίζουν με την απίστευτη ανωγειανή διάλεκτό τους. Θα βολτάρετε στα διάφορα υψώματα όπου απλώνεται κλιμακωτά όλο το χωριό (Περαχώρι, Αρμί, Μεϊντάνι, Μετόχι, Λιβάδι), αλλά σίγουρα θα καταλήξετε στην Πλατεία Μεϊντάνι, όπου θα βρείτε συγκεντρωμένους μαυροπουκαμισάδες Κρητικούς, με γκιλότες, στιβάνια και κρουσομάντιλα, να στήνουν καθημερινό κουβεντολόι στο καφενείο της κυρα-Δόξας ή στου Πασπαράκη απέναντι. Πιάστε τραπέζι και στήστε αυτί, απολαμβάνοντας ρακί με ντακομπουκίτσες ή το φοβερό παγωτό και το γαλακτομπούρεκο του Σκανδάλη. Όσο για γνήσια κρεατοφαγία, θα τη γευτείτε στην ξακουστή ταβέρνα «Αετός».

Κουτουλουφάρι, Πισκοπιανό, Άνω Χερσόνησος: παραδοσιακό χρώμα

(22 χλμ.ανατολικά του Ηρακλείου)

Στον αντίποδα του υπερβολικά μαζικού τουρισμού που πλημμυρίζει το Λιμένα Χερσονήσου, ανηφορίστε το δρόμο που βγάζει μόλις μετά από ένα χιλιόμετρο στα τρία γειτονικά χωριουδάκια και εκεί θα βρείτε άλλον αέρα. Χτισμένα ανάμεσα σε ελαιώνες, στους πρόποδες του επιβλητικού βουνού Χάρακας, διατηρούν το χρώμα των παραδοσιακών χωριών με καλντερίμια, πετρόχτιστα σπίτια και ασβεστωμένες αυλές, ενώ δεν λείπουν και κάποια όμορφα μπαράκια («Fabrika» και «Mythos» στο Κουτουλουφάρι, «Καφεκοπτείον» στην Άνω Χερσόνησο) αλλά και προσεγμένες ταβέρνες («Τα Πέτρινα» και «Τρία Αδέλφια» στην Πάνω Χερσόνησο). Διαμονή στο Dedalus Village (28970/22515), στο Esperides Villas (28970/22322, www.esperides-villas.com) και στο Galaxy Villas (28970/22910, www.galaxy-hotel.com.gr).

Ψαροχώρια

Πάνορμος: επιστροφή στην παιδική ηλικία

(21 χλμ. ανατολικά του Ρεθύμνου)

Πιάνουμε τραπέζι στη δροσερή βεράντα της «Άγκυρας» ή στην καταπράσινη αυλή του «Σοφοκλή», απολαμβάνοντας ολόφρεσκο ψάρι, και χαζεύουμε κάτω το λιμανάκι. Για ώρες τα πιτσιρίκια κάνουν κόντρες σε βουτιές κάτω στο μόλο, ενώ τα ψαροκάικα πάνε κι έρχονται αποδεικνύοντας την ποιότητα αυτού του ψαρότοπου. Με τη δύση του ήλιου βολτάρουμε στο μικρό κεντρικό πεζόδρομο του χωριού, σημειώνουμε την παραδοσιακή ταβέρνα «Το Στέκι» για μαμαδίστικο φαγητό την επόμενη μέρα και μαθαίνουμε για τις εκδηλώσεις στον υπέροχο αναστηλωμένο Χαρουπόμυλο, το πολιτιστικό κέντρο του χωριού. Διαμονή στη Βίλα Κύνθια, ένα αναπαλαιωμένο αρχοντικό του 1898 με ατμοσφαιρικά δωμάτια (28340/51102), στη βίλα Ροδίαλος, όπου παραδίδονται και μαθήματα κρητικής διατροφής (28340/51310, www.rodialos.com), ή στο πολύ πιο οικονομικό Κονάκι (28340/51026).

Μόχλος: αυθεντικό ψαροχώρι (37 χλμ. ανατολικά του Αγίου Νικολάου)

Η ατόφια φυσική ομορφιά του Μόχλου, ένα χωριουδάκι μια σταλιά, με άφθονες όμως αρετές, το κατατάσσει εύκολα στα ωραιότερα ψαροχώρια της βόρειας Κρήτης. Δεν είναι τυχαίο πως εναλλακτικοί Έλληνες, Γερμανοί και Γάλλοι τουρίστες έρχονται εδώ για το γαλήνιο τοπίο, το ψάρεμα και τις φυσιολατρικές πεζοπορίες. Οι μυρωδιές από τα ψάρια γαργαλάνε την όσφρηση στις ταβέρνες «Σοφία» και «Τα κοχύλια» στο λιμάνι, όπου στην υψηλή τουριστική περίοδο δεν βρίσκεις τραπέζι. Δεν είναι μόνο οι γεύσεις και το αίσθημα του ανεπιτήδευτου που κάνουν το Μόχλο να ξεχωρίζει. Είναι και η φυσική του θέση ακριβώς απέναντι από το νησάκι Άγιος Νικόλαος, όπου διακρίνονται με γυμνό μάτι τα ερείπια μινωικού οικισμού (ο βαρκάρης Γιάννης Τζανέτος θα σας πάει μέχρι απέναντι). Σημειώστε και το καφέ «Ηλιοβασίλεμα», του Βέλγου Γιαννίκ, απ' όπου θα χαζέψετε με τη δύση του ήλιου, πίνοντας μπύρες εισαγωγής, αλλά και τη δυνατότητα για εκδρομές με αυτοκίνητο και μηχανές που οργανώνει ο Γιάννης Πετράκης (28430/94725). Διαμονή στο Sofia Hotel (28410/94554).

Βένια Βέργου
vvergou@athinorama.gr