Με σημείο αναφοράς το επιβλητικό καστρομονάστηρο του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου και τα λευκά αρχοντικά μιας από τις ομορφότερες χώρες του Αιγαίου, το Πάσχα γιορτάζεται στο Νησί της Αποκάλυψης με βυζαντινή μεγαλοπρέπεια και καθολική συμμετοχή των ντόπιων, την ώρα που η πατινιώτικη φύση σε συνεπαίρνει με τις μεθυστικές μυρωδιές της. Ο Αντώνης Δήμας μας καλεί να ζήσουμε μαζί του το απόλυτο ελληνικό Πάσχα μέσα από τις σελίδες του προσωπικού του ημερολογίου. Αντώνης Δήμας
Μ. Τετάρτη
Εν πλω...
«Passengers with destination Patmos are kindly requested to proceed to disembark». Όλο το χειμώνα το περίμενα... Με παρηγορούσε η ιδέα ότι το Πάσχα θα ακούσω πάλι αυτές τις λέξεις, την αγαπημένη μου «καραβίσια» ανακοίνωση. Αποβιβάζομαι αργά τη νύχτα και η Πάτμος ευωδιάζει, όπως κάθε χρόνο τέτοια εποχή, από το μοναδικό άρωμα της νησιώτικης πασχαλιάς που μπερδεύεται με τα θυμιάματα της Μεγάλης Εβδομάδας.
Μ. Πέμπτη
Χώρα
Μεγάλη και μοναδική μέρα η σημερινή. Κι είναι τόσο λαμπερά ανοιξιάτικη, που κι ο πιο δύσπιστος απέναντι στο Θεό το ξανασκέφτεται. Με τέτοιες προϋποθέσεις και με λίγη καλή θέληση, η τριαντάλεπτη ανάβαση στη Χώρα μέσω της Σπηλιάς της Αποκάλυψης, από το λιθόστρωτο του 1794, συνιστάται ανεπιφύλακτα. Στη δαφνοστολισμένη πλατεία Ξάνθου στήνεται η ξύλινη εξέδρα και το πορφυρό χαλί, δωρεά της "εν Χιούστον Τέξας Πατμιακής Αδελφότητας" για τη λειτουργία του Νιπτήρος. Ο ηγούμενος της μονής στο ρόλο του Χριστού και δώδεκα κληρικοί στο ρόλο των μαθητών ζωντανεύουν την ύψιστη πράξη ταπεινότητας του Δασκάλου – να πλύνει τα πόδια των μαθητών του στη διάρκεια του Μυστικού Δείπνου. Χρυσοποίκιλτα άμφια, συγκινητικές ψαλμωδίες και βυζαντινή μεγαλοπρέπεια δίνουν ξεχωριστό χαρακτήρα σε αυτή τη λειτουργία, που αποτελεί παγκόσμια αποκλειστικότητα την οποία μοιράζονται η Πάτμος και τα Ιεροσόλυμα. Το ονειρικό σκηνικό συμπληρώνεται με το μεθυστικό άρωμα από τις σκορπισμένες λεβάντες, με τη θέα στο δαντελωτό ανάγλυφο και τα κοντινά νησάκια, με τα χρώματα της ανοιξιάτικης Πάτμου και με το πασχαλινό αντάμωμα με γνωστούς και φίλους, που προκαλεί μια συγκινησιακή φόρτιση που νομίζω πως δεν θα ξεθωριάσει ποτέ.
Μ. Παρασκευή
Συκαμιά - Χώρα
Η πιο φορτισμένη μέρα της Μεγάλης Εβδομάδας. Συγκινητική η τελετή της Αποκαθήλωσης και αναπόφευκτος –παντού στο νησί– ο ήχος από τις καμπάνες που χτυπούν πένθιμα. Στη μικρή, καταπράσινη κοιλάδα της Συκαμιάς, με το υπέροχο εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου και τα ερείπια του Ρωμαϊκού Λουτρού, μια μικρή οικοτεχνία παρασκευάζει το ευωδιαστό ανθόνερο. Όλο το χρόνο δεν πατάω σε εκκλησία, αυτό το ανθόνερο όμως το θεωρώ καλή τύχη και ευλογία για το μικρό μου σπίτι στις Λεύκες. Στην πλατεία-μικρογραφία της Αγίας Λεβιάς θα συναντηθούν οι επιτάφιοι της Χώρας και θα ακουστούν οι ωραιότεροι εκκλησιαστικοί ύμνοι. Λίγο αργότερα, ένα ποτό στην διπλανή Παλιά Αστιβή δεν είναι ποτέ αμαρτία...
Μ. Σάββατο
Ψιλή Άμμος - Ανάσταση στη Μονή Αγίου Ιωάννη Θεολόγου ή στον Ευαγγελισμό
Άλλη μια υπέροχη μέρα ξημερώνει. Ανοιξιάτικη ζέστη, άπνοια… Με το στομάχι ελαφρύ από τη νηστεία, τα βήματά μας μας οδηγούν στην Ψιλή Άμμο, την πιο απομονωμένη και γι’ αυτό και ομορφότερη παραλία του νησιού. Εικοσιπέντε λεπτά μαγευτικής διαδρομής με τα πόδια –μοναδικό αυτή την εποχή μέσο πρόσβασης– και με συντροφιά τις ανάμεικτες μυρωδιές από τα λουλούδια, τα ανοιξιάτικα φρύγανα και το ιώδιο της θάλασσας. Την παρέα της παραλίας συμπληρώνουν τα μικρά κατσικάκια που τη γλίτωσαν από το αυριανό «γύρισμα». Το πρώτο μπάνιο στα παγωμένα –όλο το χρόνο– νερά είναι γεγονός...
Έρχεται το βράδυ και μαζί το Άγιο Φως από τα Ιεροσόλυμα. Η Ανάσταση στην Πάτμο έχει πολλά πρόσωπα. Φημίζεται αυτή του μοναστηριού, με τα ξύλινα σήμαντρα, αλλά προϋποθέτει άφιξη στη μονή τουλάχιστον μία με μιάμιση ώρα πριν από το "Χριστός Ανέστη", αφού επικρατεί το αδιαχώρητο. Στο μεσαιωνικό μοναστηριακό συγκρότημα με τον οχυρωματικό περίβολο, τους ψηλούς πύργους και τις οδοντωτές επάλξεις για προστασία από τις επιθέσεις των πειρατών εντυπωσιάζουν το καθολικό, τα πλούσια διακοσμημένα παρεκκλήσια, η πετρόχτιστη αυλή με τις αψίδες και τα σπάνια εκθέματα στο σκευοφυλάκιο-μουσείο. Η μονή αποτελεί σημαντικό κέντρο βυζαντινών και παλαιογραφικών ερευνών, διαθέτει δύο άριστα εξοπλισμένα κέντρα συντήρησης εικόνων και περίπου 13.000 πολύτιμα έγγραφα.
Στο προαύλιο της γυναικείας Μονής του Ευαγγελισμού οι καλόγριες δίνουν τον μελωδικό τόνο για ένα "Χριστός Ανέστη" χωρίς μικρόφωνα και βεγγαλικά. Στις υπόλοιπες εκκλησίες, όπως και παντού στην Ελλάδα, το ταμπεραμέντο των πιστών επισκιάζει την κατανυκτικότητα της στιγμής και οι κροτίδες κυριαρχούν, δυστυχώς, ακόμα και πριν από τις 12.00. Ακολουθεί η παραδοσιακή τελετουργία της… μαγειρίτσας στο Βαγγέλη στη Χώρα, και στη συνέχεια… ολονυχτία στην Παλιά Αστοιβή.
Κυριακή του Πάσχα
Το νησί γιορτάζει απ’ άκρη σ’ άκρη
Η φωτιά ανάβει νωρίς το πρωί και το «γύρισμα» (σούβλισμα) ξεκινάει συνοδεία μουσικής και καλού κρασιού. Το γλέντι συνεχίζεται μέχρι τελικής πτώσεως. Για τους ακάλεστους φροντίζει ο Πανάγος στην πλατεία του Άνω Κάμπου.
Δευτέρα του Πάσχα
Σκάλα
«Αγαπητοί μας επισκέπτες Χριστός Ανέστη... Σας καλωσορίζουμε στο νησάκι μας και σας καλούμε να γλεντήσετε μαζί μας». Ο δήμαρχος δίνει το έναυσμα για το παραδοσιακό γλέντι στην πλατεία της Σκάλας. Επίσημοι και ανεπίσημοι, όρθιοι και καθιστοί γλεντούν δωρεάν με παραδοσιακή μουσική και χορούς από το τοπικό συγκρότημα, περιδρομιάζουν νοστιμότατο κατσικάκι και πίνουν άφθονο κρασί.
Το απογευματάκι το σκηνικό συμπληρώνεται, αφού ανοίγει και το παραδοσιακό καφενείο "Χιούστον" των αδελφών Καραλή, σερβίροντας καφέ από μπακιρένιο μπρίκι και γλυκά του κουταλιού. Κάποιοι Γιαπωνέζοι φωτογραφίζουν έκπληκτοι...
Τρίτη του Πάσχα
Χώρα
Οι εικόνες και τα λείψανα που φυλάσσονται στο μοναστήρι βγαίνουν σήμερα στο φως. Μια πολύ συγκινητική λειτουργία τελείται στην πλατεία της Αγίας Λεβιάς και ακολουθεί ολοήμερη πομπή που κάνει το γύρο της Χώρας, αλλά και όλου του νησιού, για να ευλογηθούν άνθρωποι και εικόνες. Την ακολουθώ για δεύτερη φορά στη ζωή μου και νιώθω να ξαναγεννιέμαι μέσα από την κατάνυξη των ηλικιωμένων, τη μελωδικότητα των ύμνων, αλλά και τη μοναδική αρχιτεκτονική της Χώρας, που αποτελεί ένα από τα ωραιότερα δείγματα βυζαντινής οικιστικής παράδοσης, με χαρακτηριστικά το λευκό χρώμα, τα κεραμικά δάπεδα και την άβαφη πέτρα στις εξωτερικές γωνιές των σπιτιών. Σιωπηλά αρχοντικά απαράμιλλης ομορφιάς και διάσπαρτα εκκλησάκια αντανακλούν το πρωινό λαμπρό φως, που γίνεται εκτυφλωτικό. Τα περισσότερα από τα εκκλησάκια χτίστηκαν μεταξύ 16ου και 18ου αιώνα και είναι αφιερωμένα σε αγίους με εντυπωσιακά προσωνύμια: Άγιος Νικόλαος Αλωνάρης, Άγιος Γεώργιος της Πόθας, Παναγιά η Αργυροκλειδούσα, Παναγιά η Διασώζουσα, Άγιος Νικόλαος ο Κουδουνάς, Άγιοι Απόστολοι της Αδελφοσύνης. Οι γιαγιάδες στέκουν εκστατικές στα κεφαλόσκαλα και ραίνουν τις εικόνες με ανθόνερο, κι εγώ με βαριά καρδιά εγκαταλείπω την πομπή και φεύγω ολοταχώς για τις Λεύκες. Λίγες ώρες μου έμειναν ακόμα για να ετοιμάσω το σπίτι για το μακρύ καλοκαίρι. Και του χρόνου...
Πρώτη δημοσίευση Άνοιξη 2005
Updated Απρίλιος 2012
Διαβάστε εδώ προτάσεις διαμονής στην Πάτμο
