Δυο μέρες αναμφίβολα είναι ελάχιστες για να καλύψει κανείς, έστω και περιληπτικά, μερικά από τα χιλιάδες χρόνια ιστορίας της Κωνσταντινούπολης. Όμως ακόμα και στα στενά όρια ενός weekend το πολίτικο χαρμάνι –που επαναπροσδιορίζεται διαρκώς- μοσχοβολάει ακαταμάχητα.
Η γέφυρα του Γαλατά τραντάζεται κάθε φορά που πίσω της περνάει το υπερσύγχρονο τραμ. Περιμετρικά της παντού μιναρέδες και τζαμιά. Το χαμπέρι από ‘κεί πάνω διακόπτουν βιαστικές μαντηλοφορεμένες και μη γυναίκες, κρατώντας σακούλες από πολυώροφα mall. Κατά μήκος της, δεκάδες καλάμια παραταγμένα αγναντεύουν τον Κεράτιο και οι ψαράδες απαντούν στα φωτογραφικά «κλικ» των τουριστών με στοχαστική σιωπή. Στο μεταξύ από κάτω, οι πολυφυλετικές ουρές στις πλωτές καντίνες για ένα balik ekmek (σάντουιτς με ψάρι) εξυπηρετούνται σβέλτα και ο κόσμος χαλαρώνει χαζεύοντας μια τον πύργο του Γαλατά, μια τις φανταχτερές διαφημίσεις. Καταλαβαίνεις για τα καλά ότι αυτή η γέφυρα ενώνει την παλιά και την νέα πόλη.
Και κάπου εδώ, πάνω στο νοητό σύνορο παλιού και νέου, συνειδητοποιείς ότι εκείνος ο χαρακτηρισμός «σταυροδρόμι πολιτισμών» που θεωρούσες απλά ακόμα ένα κλισέ, τελικά ταιριάζει γάντι στην Κωνσταντινούπολη, και γίνεται ακόμα πιο γοητευτικός όσο η ευρωπαϊκή της ταυτότητα παραμένει μυστήριο. Πριν όμως ενδώσεις και στα υπόλοιπα κλισέ, τα τουριστικά, και πάρεις την πεπατημένη για τις ατραξιόν της εκπληκτικής αυτής πόλης, θυμήσου να την «κοιτάξεις» με μάτια ανοιχτά.
Το ανατολίτικο προφίλ της δυτικής όχθης
Έτσι κι αλλιώς ο δρόμος από το αεροδρόμιο Ataturk στην πλατεία Taksim περιλαμβάνει σχεδόν όλα τα είδη συγκοινωνίας, η οποία -σημειωτέον- είναι αρτιότατη. Από τα παράθυρα του μετρό έρχονται οι πρώτες εικόνες: πλήθος δορυφορικές κεραίες καρφωμένες σε παράγκες που τους λείπει κάποιο παραθυρόφυλλο ή πόρτα, ύποπτες φτωχογειτονιές, όχι μίζερες αλλά όμορφες, αμφιθεατρικά χτισμένες με σειρές από σκαλοπάτια και πιτσιλωτές προσόψεις στους σοβάδες τους.
Το τούνελ του χρόνου ξεκινά στην δυτική όχθη του Κεράτιου, στις κεντρικές συνοικίες Sultanahmet, Eminönü και Fatih. Ανάμεσα από γαλακτοπωλεία, βιτρίνες με σιροπιαστά και γλυκά του κουταλιού καλαίσθητες ταμπέλες οδηγούν στην περίφημη αγορά των Μπαχαρικών (Misir Carsi). Βουναλάκια από σαφράν και απίθανα βότανα, ζαχαρωτά, κρεμαστοί παστουρμάδες και αλίπαστα αρωματίζουν την ατμόσφαιρα, η οποία μετά από ένα κερασμένο φλιτζάνι τσάι τριαντάφυλλο ζεσταίνει κι άλλο, και λύνει τις γλώσσες ευνοώντας το αλισβερίσι στα τουρκουελληνικά. Εδώ, μέσα σε αυτό το κτίριο του 17ου αι. το διάσημο πλέον εστιατόριο του Παντελή για πάνω από 100 χρόνια σερβίρει βασιλικές νοστιμιές στην.. λαδόκολλα με τιμές, ωστόσο, τσιμπημένες. Όμως, κοντινό νόστιμο κεμπάπ υπάρχει στο Hamdi et Lokantasi με θέα στον Κεράτιο ή λίγο πιο πέρα στο Sultanahmet Köftecisi. Τα φαγητά του δρόμου δεν φαίνονται απλώς θελκτικά, είναι- όπως επίσης και ασφαλή συνήθως.
Αβίαστα ο δρόμος θα σε βγάλει στην Σκεπαστή Αγορά με τα χιλιάδες μαγαζάκια της και τα μικρά καφενεδάκια κάτω από τις κιτρινισμένες αψίδες ιδανικά για εκλεκτό σέρτικο καφέ σε μπρίκι από φίλντισι. Πραμάτειες από χρωματιστά γυάλινα καντήλια, χρυσαφικά, δέρματα, χαλιά και πασμίνες από… πριγκιπικά υφάσματα, ακόμα και τα μπακίρια μοιάζουν να ξεπήδησαν από το σεντούκι του σουλτάνου, και για όποιον τα καταφέρνει με τα παζάρια τα ψώνια θα είναι απόλαυση. Εγώ δυστυχώς δεν έχω τέτοιο ταλέντο.
Πιο πέρα το Μπλε Τζαμί. Με τα παπούτσια στο χέρι θαυμάζεις το χαοτικό εσωτερικό του ενώ απ΄ έξω οι πιστοί άνδρες σαπουνίζουν τα πόδια τους στις βρυσούλες. Η ώρα της προσευχής στο κάλεσμα του ιμάμη – που επηρεάζει σχεδόν τα πάντα σε αυτήν την πλευρά της πόλης- είναι το καλύτερο θέαμα, αλλά το τουριστικό σινάφι είναι πολυάριθμο. Μόλις περάσεις το κατώφλι της Αγιάς Σοφιάς, την Ωραία Πύλη, το μέγεθός της σε καθηλώνει. Οι τεράστιες «ασπίδες» με τα αραβικά γράμματα, τα ψηφιδωτά των Αγίων με τα βγαλμένα μάτια σε αυτόματα φέρνουν στο μυαλό τους βυζαντινούς θρύλους και ένα υπόκωφο μούδιασμα. Αλλά –ευτυχώς;- από τα ορθογώνια παράθυρα του γυναικωνίτη η θέα στις στέγες της σημερινής Πόλης επαναφέρει on time στην πραγματικότητα. Ένα σερμπέτι από τους πλανόδιους είναι ό,τι πρέπει. Διαφορετικά, το προπύργιο της υπογλυκαιμίας Hafiz Mustafa (www.hafizmustafa.com) καβουρδίζει σπιτικό καζάν- ντιπί.
Αν το Υδραγωγείο Yerebatan Saray δεν είναι στο πλάνο σας, να μπει. Με τον ατμοσφαιρικό κοκκινωπό φωτισμό του πάνω στους βυθισμένους κίονες και τις σταγόνες να πέφτουν από την οροφή, μοιάζει με επίγεια απεικόνιση του κάτω κόσμου. Ο χρόνος που απομένει ως την δύση του ήλιου γλιστράει ανάμεσα σε μια χαλαρή βόλτα στα παράλια του Sultanahmet μαζί αμέτρητους γλάρους και (αμέτρητα επίσης) σακουλάκια ηλιόσπορων και σε μια επίδειξη οθωμανικού πλούτου από το Top Kapi που όμως διεκδικεί -και εδώ που τα λέμε το αξίζει- μισή μέρα για τον εαυτό του. Με αυτόν τον αέρα ταιριάζει το τουριστικό μεν, πανέμορφο δε, Kumkapi. Με θέα την θάλασσα του Μαρμαρά η περιοχή κρύβει μικρές νωχελικές ψαροταβέρνες στην κεντρική της πλατεία και για λιγότερο παραδοσιακές διαθέσεις το Sultan bar - από τα λίγα του στυλ στην παλιά πόλη- στην ταράτσα του, με την πόλη στο πιάτο, συνδυάζει καλό αλκοόλ και καταπληκτική fusion κουζίνα. (www.sultanpub.com)
Πόλη, όπως μητρόπολη
Παρά το λεγόμενο «νοσταλγικό τραμ» που τη διασχίζει (ακριβώς στην μέση), τους ναργιλέδες και τα πλαφ από κομπολόγια, στην (πεζοδρομημένη) Istiklal η αίσθηση μιας μοντέρνας πόλης κυριαρχεί. Οι βιτρίνες που στεγάζονται σε κτίρια του 19ου λανσάρουν την τελευταία λέξη της μόδας και μάλιστα τουρκικές αλυσίδες ρούχων, όπως η LTB, έχουν ήδη πιστό κοινό στις ευρωπαϊκές αγορές της Ρώμης, του Άμστερνταμ κλπ. Εντοπίζεις παντού ξενοδοχεία με κορυφαίο design και franchise από ανέμελα brunces όπως το House Café (www.thehousecafe.com.tr), πριν σκοντάψεις σε ρετρό εικόνες όπως πάγκοι με βιβλία φιλοσοφίας και αυτοσχέδιες γκαλερί που αποκαλύπτουν την ντόπια εικαστική αισθητική. Το σάουντρακ από τις πλανόδιες μπάντες έχει απ’ όλα: από κλασικό ροκ και οριεντάλ μέχρι σαντούρι. Το ίδιο και οι στιλιστικές επιλογές των ντόπιων, που παρελαύνουν κατά εκατοντάδες στην Istiklal- όσο πιο νέοι τόσο πιο εναλλακτικοί. Κάτι στο βλέμμα τους μαρτυρά ανανέωση και αυτοπεποίθηση. Δεν είναι τυχαίο που το interail βρίσκει την μεγαλύτερη ανταπόκρισή του στους Τούρκους.
Η μαζική εξέγερση που πυροδότησε πρόσφατα το κίνημα Gezi έχει αφήσει τα ίχνη της. Οι διαμαρτυρίες είναι πια πιο αραιές αλλά συναυλίες που υπενθυμίζουν τα γεγονότα συμβαίνουν συνεχώς. Το πάρκο Gezi πάντως δεν έχει αλλάξει χέρια και τις μέρες με ήλιο οι Τούρκοι περνούν ώρες συζητώντας, διαβάζοντας, καπνίζοντας.
48hour party people
Οι κάθετοι δρόμοι της Istiklal είναι γεμάτοι μπαράκια και κομψά cafe, όπου μπορείς άνετα με μια Yeni Raki να πεις serefe (=γεια μας) με τους open-minded ντόπιους που ευγενικά θα σε προσκαλέσουν στην παρέα τους. Ανεξαρτήτου θερμοκρασίας, τα τραπεζάκια στους πεζόδρομους είναι γεμάτα. Stand-up comedy και live συνήθως «κρύβονται» στον δεύτερο όροφο, αλλά αν βρείτε το Mojo (www.mojobeyoglu.com) και ακούσετε μελωδίες... μην διστάσετε.
Στο τέλος του μεγάλου δρόμου, προς το funicular είναι το Tunel Beyoglu, φευγάτο, funk αλλά και παραδοσιακό meeting point με κουκλίστικα bistro/cafe και ευφάνταστα alcohol -free cocktails. Εξίσου φιλικά είναι και τα στέκια στην Στοά των Λουλουδιών (Cicec Pasaji), με γλυκό παρελθόν έχουν μια νότα από παριζιάνικη αρ νουβό, και με τους θαμώνες να διαβάζουν Ηurriyet παραπέμπει σε αλλοτινές εποχές της Πόλης.
Από τα στενάκια της ευρύτερης Beyoglu μέχρι το Cihangir μυρωδιές από τουρκική κουζίνα κάνουν πάρτι - δεν ξεχωρίζεις εάν δραπετεύουν από καπηλειό, από σπίτι ή από κάποιο lounge grill- και σε τραβούν από την μύτη ώσπου συναντάς το Ara café. Με ασπρόμαυρα στιγμιότυπα στους τοίχους από τον παγκοσμίου φήμης φωτογράφου Ara Guler, «διακορεύει» περαστικούς προσφέροντας sultac, -μια εκδοχή ρυζόγαλου- αλλά αφού ήρθες ως εδώ, μην φύγεις χωρίς να δοκιμάσεις ένα Sigara Boregi (μπουρεκάκια με τυρί και πατάτα). Έτσι και αλλιώς, παρακάτω ο πειρασμός ονομάζεται Savoy (www.savoypastanesi.com) και έχει προφίλ «πολλά βαρύ» για να του αρνηθείς το αμαρτωλό του καϊμάκ.
Όμως τα πρωτεία πλέον στην περιοχή κατέχει από το 2004 η ονομαζόμενη la rue fransaise ( Fransiz Sokagi ή στα τούρκικα Cezayir) που έχει ξετρελάνει τους ντόπιους. Αναπαλαιωμένη με ρομαντισμό εμπνευσμένο από γαλλικό καρτιέ, που τον φέρνει σιγά- σιγά στα μέτρα της, αποτελεί τον «δυτικό» άσσο της Κωνσταντινούπολης. Πίσω λοιπόν από το λύκειο της Galatasaray ανθίζει μια χρωματιστή arty γειτονιά με όμορφα κτίρια, μπουγάδες, boulangerie για κρουασάν, και μια σειρά από brasserie (Levantine Café), γκαλερί (Galerie D’Art) και αντικερί (www.cezayirantik.com). Για να μην κάνετε αμπεμπαμπλόμ με όλα αυτά τα γαλλικά ονόματα ένα καφεδάκι στο Belles de jour είναι αρκετό. Βέβαια, την θέση του θα μπορούσε να πάρει ένα λαχματζούν από τα πολύ καλά take-away στην περιοχή Μπεσικτάς ή έστω ένα ρόφημα ayran στο Beyoglu στις καρέκλες -αντίκα για τις οποίες φημίζεται το Bar Smerna. Σε κάθε περίπτωση πάντως η νύχτα πρέπει να πέσει με τραπέζι στην ταράτσα του 360 (www.360istanbul.com). Έχοντας περιμετρική θέα σε ολόκληρη την Πόλη καθώς ανάβει τα φώτα της, θα διαπιστώσετε ιδίοις όμμασι γιατί την λένε Πόλη με Πι κεφαλαίο.
Διαμονή
Galata Αntique Hotel Με γαλλικές καταβολές και ιστορία από το 1881 και θέση στην πιο κοσμική πλευρά της πόλης, μόλις μια ανάσα από τις ζαρντινιέρες του Tunel στην περιοχή Beyoglu, αυτό το boutique hotel είναι μια χαλαρή επιλογή. (Από €68/ δίκλινο www.galataantiquehotel.com)
Kybele Για να νιώσετε σαν σουλτάνοι σε μοντέρνους καιρούς στην καρδιά του Sultanahment... Ούτι , γραμμόφωνα, και χρωματιστές λάμπες, από εκείνες που θα δείτε σε αφθονία στην σκεπαστή αγορά αποτελούν τον διάκοσμο του Kybele, ενώ ο κήπος με τα τραπεζάκια είναι ιδανικός για πρωινές βαθιές ανάσες (Από 110ευρώ/ δίκλινο, www.kybelehotel.com)
Event
Πολίτικη Μπιενάλε Οπως υποδηλώνει και ο τίτλος της "Mom, am I Barbarian?" η φετινή μπιενάλε στην Κωνσταντινούπολη έχει ανθρωπιστικές και πολιτικές προεκτάσεις. Θα κρατήσει ανοιχτές τις πόρτες της μέχρι τις 20 Οκτωβρίου και μάλιστα με ελεύθερη είσοδο. (www.13b.iksv.org)
Η Aegean πραγματοποιεί καθημερινά πτήσεις για Κωνσταντινούπολη. Από € 187 μετ' επιστροφής συμπεριλαμβανομένων φόρων. ( http://el.aegeanair.com/> )
