Μπορεί κάθε Πάσχα οι προβολείς να πέφτουν στην Ιερουσαλήμ, ο Δημήτρης Αντωνόπουλος όμως βρήκε στο Τελ Αβίβ μια μοδάτη ανερχόμενη open air μητρόπολη που αξίζει να ανακαλύψετε.
Στην ανατολική πλευρά της Μεσογείου, ακριβώς απέναντι από την Ιβηρική, βρίσκεται μια πολύ γνωστή, αλλά πρακτικά άγνωστη στους Έλληνες πόλη, η… δίδυμη αδερφή της Βαρκελώνης, το μποέμικο Τελ Αβίβ. Χαρούμενο, εξωστρεφές, φιλότεχνο, όμορφο, ολοζώντανο, γεμάτο χρώμα, το Τελ Αβίβ είναι από τις πιο... φιλικές για τους Έλληνες πόλεις. Είναι Κυριακή πρωί και τριγυρίζω στο «Μοναστηράκι» της Παλιάς Πόλης της Γιάφα, που έχει εξελιχθεί σε ένα από τα πιο μοδάτα μέρη ολόκληρου του Ισραήλ. Ο κόσμος κάθεται χαλαρός και χαμογελαστός στα υπαίθρια καφέ και τα κεμπαπτσίδικα και ο αέρας δονείται από τη σέξι, όπως την αποκαλούν οι γυναίκες, φωνή του Shlomi Saranga, ενός Ισραηλινού με ελληνικές ρίζες που ερμηνεύει καταπληκτικά από παλιά λαϊκά μέχρι Νότη Σφακιανάκη, αλλά και τη στακάτη φωνή ενός Κύπριου που θυμίζει τον Καζαντζίδη. Εδώ υπάρχουν τα πάντα, από υλικό για smart kitsch διακοσμήσεις μέχρι ντιζαϊνιές που μπορούν να σε ταξιδέψουν σε όλες τις δεκαετίες.
Το σουκ Ha Pishpishim είναι ένας μικρός παράδεισος για συλλέκτες, απλωμένος στους Oley Zion, Beit Eshel και τους τριγύρω δρόμους, ανατολικά από το παλιό ρολόι που οριοθετεί την παλιά Γιάφα προς τη θάλασσα. Πάνω απ’ όλα, πάντως, εκεί ρουφάς την open air μποεμία που έχει καρφιτσωμένη στην μπουτονιέρα του το Τελ Αβίβ. Δεν θα την βρεις μόνο εκεί αλλά και στην υπαίθρια αγορά, στον κεντρικό πεζόδρομο της Nihalat Binyamin, όπου κάθε Πέμπτη και Παρασκευή εκθέτουν την εκλεκτή πραμάτειά τους καλλιτέχνες και καλλιτεχνίτες. Βρίσκεις πανέμορφα μπιχλιμπίδια, πρωτότυπα και κομψά, ψωνίζεις τα δώρα σου, χαίρεσαι τη βόλτα, τρως τα πεντανόστιμα ψωμιά που ψήνουν οι γυναίκες των Δρούζων, χαζεύεις τα χάπενινγκ που κάνουν οι περφόρμερ του δρόμου, παίρνεις μια πρώτη δόση από τα αρχιτεκτονικά μπιζουδάκια που στολίζουν το κέντρο του Τελ Αβίβ και συνειδητοποιείς ότι τούτη εδώ δεν είναι απλώς άλλη μία υπαίθρια αγορά.
Αρχιτεκτονική, τέχνη, real estate
Αρχιτεκτονικά αυτή η πόλη είναι γεμάτη ιδιαιτερότητες^ πάνω απ’ όλα ξεχωρίζει η White City, Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Τα εξαιρετικά Bauhaus & international style κτίρια του ’30 και του ’40 κάνουν με τις αδρές αφαιρετικές γραμμές τους το Τελ Αβίβ τόπο προσκυνήματος αρχιτεκτόνων απ’ όλο τον κόσμο. Ο «Ανοιξιάτικος Λόφος» (αυτό σημαίνει Τελ Αβίβ) δεν έχει θρησκευτικά μνημεία όπως τα Ιεροσόλυμα, αλλά οι αρχιτέκτονες το λατρεύουν.
Η τρίτη περιοχή όπου η μποεμία θριαμβεύει είναι το Neve Tzedek: η πρώτη εβραϊκή συνοικία, η οποία χτίστηκε στους αμμόλοφους έξω από τα τείχη της Γιάφα, στο σχετικά νεότευκτο Τελ Αβίβ (ιδρύθηκε επισήμως μόλις το 1909), το πιο ακριβό σημείο στο real estate της Μέσης Ανατολής σήμερα. Οι πρώτοι ουρανοξύστες έχουν υψωθεί στα σύνορά του με τις άλλες γειτονιές, διατηρεί όμως ατόφιο το ανθρώπινο άρωμα και στα κτίριά του μπλέκονται σοφιστικέ μπαρ-ρέστοραν –όπως το υπέροχο, νεο- και παλαιο-ρομαντικό «Nana Bar»–, μικρά ξενοδοχεία, μπουτίκ όπου νέοι σχεδιαστές ξεδιπλώνουν το ταλέντο τους σε κοσμήματα-ρούχα-δερμάτινα-κεραμικά, καφέ, παγωτατζίδικα και, φυσικά, σπίτια. Ωστόσο, το Neve Tzedek δεν έχει χάσει την ψυχή του όπως την απώλεσε η γειτονιά του Ψυρρή, καταρρέοντας μέσα σε ένα λαϊκίστικο μπάχαλο. Είναι κάτι μεταξύ νεοϋορκέζικου Meatpacking District και βαρκελωνέζικου Born.
Αν κάτι δίνει σύγχρονη αίγλη στην πόλη, αυτή είναι σίγουρα η τέχνη. Το κτίριο του Μουσείου Τέχνης, το οποίο εγκαινιάστηκε το 2011, είναι το νέο τοπόσημο της οικονομικής πρωτεύουσας του Ισραήλ που τετραγωνίζει... το τρίγωνο με τον ιδιόρρυθμο σχεδιασμό του. Ενώνει παραβολές και υπερβολές και μέσα από έναν αίθριο καταρράκτη φωτός γεμάτο διαπλεκόμενους διαδρόμους ιντριγκάρει τον επισκέπτη, ενώ συνδέει μελετημένα τους εκθεσιακούς χώρους. Περπατάς στο εσωτερικό του και νομίζεις ότι βρίσκεσαι σε φουτουριστικό διαστημόπλοιο, λουσμένο σε ένα φανταστικό υποβλητικό φως. Εκτός από τις εξαιρετικές μόνιμες συλλογές του, οι εποχικές εκθέσεις είναι εξαιρετικές (αυτήν την περίοδο θα δείτε, μεταξύ άλλων, Douglas Gordon, τον σχεδιαστή Cristobal Balenciaga, τα πρωτότυπα κολάζ του John Stezaker, τους ψυχολογικούς πίνακες του Pinchas Cohen Gan και τα αρχιτεκτονικά κουτιά του Absalon).
Eating ’n’ drinking στη… Βαρκελώνη της Ανατολής
Τα επόμενα πράγματα που χάρηκα στο Τελ Αβίβ είναι η νυχτερινή ζωή και η εστιατορική σκηνή του. Ολοζώντανες και οι δύο, έχουν ένα κοινό στοιχείο που εκφράζει τη φρεσκάδα και το νεανικό πνεύμα της πόλης. Πολλά από τα καλύτερα εστιατόρια είναι μπαρ-ρεστοράν με έναν πολύ ουσιαστικό τρόπο και μια αίσθηση που λείπει παντελώς από την Αθήνα^ έχουν τεράστια μπάρα που δίνει ρυθμό στην έξοδο και, φυσικά, προορίζεται για φαγητό. Και μιλάμε για εξαιρετικό φαγητό, όπως αυτό που θα δοκιμάσετε λ.χ. στο «Herbert Samuel» του κορυφαίου σεφ Jonathan Roshfeld, που συγκαταλέγεται ανάμεσα στα τρία καλύτερα της πόλης – το ταρτάρ ψαριού σε φίνο πουρέ μελιτζάνας και τα νιόκι του με κάστανα, γλυκομπίζελα και λάδι τρούφας σκίζουν. Εκπληκτική μπάρα φαγητού έχουν επίσης το «Social Club» και το «Nana Bar». Όσο για τη νυχτερινή ζωή, η νεολαία το γλεντάει σε mainstream, «προχώ» και gay μπαρ και κλαμπ, εφαρμόζοντας ένα πολύ φιλελεύθερο πνεύμα που την κάνει να μοιάζει με δίδυμη αδερφή της Βαρκελώνης, αλλά στο πιο οριεντάλ.
Παρότι στο Ισραήλ έχουν έρθει Εβραίοι από όλη την υφήλιο, είναι σαφές ότι στη χώρα επικρατεί η Μέση Ανατολή. Το διαπιστώνεις αμέσως μόλις πας στο σουκ Carmel. Μια αγορά τροφίμων (κυρίως), τεράστια, πολύβουη και πολύχρωμη, φημισμένη για τη φρεσκάδα των προϊόντων της. Οι μυρωδιές των μπαχαρικών γαργαλάνε τη μύτη μαζί με την κνίσα από το γύρο και τα κεμπάπ, οι πίτες ψήνονται πάνω σε μαντεμένιους θόλους, οι ντομάτες έχουν τρελή ποικιλία χρωμάτων και γεύσεων, ο χυμός του ροδιού είναι αγαπημένο δροσιστικό, το ελαιόλαδο πουλιέται καμιά φορά και ως αφροδισιακό και στο εβραϊκό εστιατόριο στο κέντρο της τρως ωραιότατο χούμους σε αφαιρετικά παραδοσιακό ντιζάιν.
Για να φάτε ένα από τα καλύτερα χούμους στο Ισραήλ, ωστόσο, θα πρέπει να πάτε στου «Abu Hassan» στην Παλιά Πόλη της Γιάφα. Η πόλη από την οποία ξεκίνησε ο προφήτης Ιωνάς το ταξίδι του (προτού τον καταπιεί το κήτος) μας δείχνει σήμερα μέσα από το λαβύρινθο των σοκακιών και των πολύ ψηλών πέτρινων κτιρίων που υψώνονται αμφιθεατρικά στο λόφο το μυστηριώδες και ρομαντικό παρελθόν της. Στο λιμάνι οι παλιές αποθήκες έχουν μεταμορφωθεί σε μοντέρνο σουκ, με εστιατόρια που καλλιεργούν τη μεζετζίδικη γαλαντομία της Μέσης Ανατολής. Στα φαρδιά σκαλοπάτια του κεντρικού πεζόδρομου Kikar Kdurim έρχονται τα ζευγάρια των νεόνυμφων και βγάζουν αναμνηστικές φωτογραφίες. Στην αρχή του δρόμου βρίσκεται το Μουσείο της Ilana Goor^ ένα μοναδικό σε όλο τον κόσμο αξιοθέατο γεμάτο σιδερένια γλυπτά, καλλιτεχνικά έπιπλα, πίνακες και design εφαρμογές που δημιουργούν έναν μαγικό σουρεάλ κόσμο μέσα σε αυτήν τη φανταστική πέτρινη έπαυλη του 1730. Και μετά κατεβαίνεις στα υπόγεια, στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Γιάφα, για να δεις τα θεμέλια των αρχαίων σπιτιών και μια virtual αναπαράσταση της πολυτάραχης Ιστορίας της.
Ραντεβού με την Ιστορία
Την αρχαία Ιστορία τη βλέπεις πηγαίνοντας στην Καισάρεια, τη μεγαλειώδη πρωτεύουσα του Ηρώδη, και φυσικά στην Άκρα των Σταυροφόρων με την υπόγεια οχυρή πόλη, τους φοίνικες και τους μιναρέδες που δηλώνουν ότι εδώ ο πληθυσμός είναι κυρίως αραβικός. Εδώ, στου «Said», τρως σούπερ χούμους και στο «Uri Buri», το γκουρμέ πανέμορφο εστιατόριο του τυπά Uri Jeremias με τη βιβλική γενειάδα, φανταστικά ψάρια και θαλασσινά.
Στο δρόμο για την Άκρα (Akko) αξίζει ένα πέρασμα από τη Χάιφα: για να περιπλανηθείς με το αυτοκίνητο σε μία από τις πιο χαριτωμένες, αμφιθεατρικά χτισμένες πόλεις της Μεσογείου και για να αποσβολωθείς από τους κήπους των πανθεϊστών Bahai. Πρόκειται για ένα μοναδικό σύστημα από 19 βεράντες, σχεδιασμένο, κουρεμένο και σενιαρισμένο σαν από μανικιούριστα, που κατρακυλάει στις πλαγιές του όρους Καρμέλ τουλάχιστον για ένα χιλιόμετρο.
Και, τέλος, τα Ιεροσόλυμα. Άλλου είδους ραντεβού με την Ιστορία της πόλης των πόλεων: για να ανακαλύψεις την αρχαία πόλη του Δαβίδ ανεβαίνοντας ένα στενό τούνελ ενός χιλιομέτρου^ για να δεις τους υπερορθόδοξους Εβραίους να σείονται από ιερή ανατριχίλα στο Τείχος των Δακρύων (πολλοί στο Τελ Αβίβ μου είπαν ότι δεν τους γουστάρουν καθόλου)^ για να σουλατσάρεις στο παζάρι, να καπνίσεις αργιλέ και να ακούσεις από τη μια τις καμπάνες να χτυπάνε και από την άλλη τον μουεζίνη να καλεί τους πιστούς για προσευχή^ για να δοκιμάσεις την υποβλητική βιβλική κουζίνα στο εστιατόριο «Eucaluptus» του φιλέλληνα σεφ Moshe Basson^ για να χαζέψεις από την ταράτσα του ξενοδοχείου «Austrian Hospice» τον ορίζοντα της πόλης με το κολάζ των ναών και των τζαμιών και να αντιληφθείς το δυσεπίλυτο του Μεσανατολικού, ενώ γίνεται αντιληπτό ακόμη πιο παραστατικά όταν δεις πόσοι ναοί και παρεκκλήσια διαφορετικών δογμάτων συνυπάρχουν στην κόψη του ξυραφιού κάτω από τη σκέπη του ναού της Αναστάσεως^ για να ανατριχιάσεις και να συγκινηθείς με τον εμβληματικό μοντερνισμό του νέου Μουσείου Ολοκαυτώματος^ για να… ερευνήσεις τας Γραφάς στο μοναδικό Μουσείο των Χειρογράφων της Νεκράς Θάλασσας.
Know how
Εστιατόρια
Τελ Αβίβ: Herbert Samuel, 03-5166516, herbertsamuel.co.il. Social Club, 97235601113, socialclub.rest.co.il. Nana Bar, 972-3-5161915, nanabar.rest-e.co.il. Άκρα: Uri Buri, 972-4-9552212, www.uriburi.co.il. Ιερουσαλήμ: Eucaluptus, 972-2-6244-331, www.the-eucalyptus.com.
Bars & clubs
Τελ Αβίβ: Mendalimos, 972-508464462. Radio E.P.G.B., 972-3-5663636. Nanuchka, 972-3-5162254. Port Said, 972-3-6207436. Shishko Bar, 972-3-5606406.
Ξενοδοχεία
Τελ Αβίβ: David Intercontinental, www.intercontinental.com/telaviv. Alma Hotel & Lounge, www.almahotel.co.il. Montefiore, www.hotelmontefiore.co.il. Ιερουσαλήμ: Arthur, www.atlas.co.il/arthur-jerusalem. The American Colony, www.americancolony.com. Austrian Hospice, www.austrianhospice.com. Άκρα: The Efendi Hotel, www.efendi-hotel.com. Akkotel, www.akkotel.com. Χάιφα: Villa Carmel Boutique Hotel, www.villacarmel.co.il.
Πληροφορίες
Στα www.goisrael.com και www.visit-tlv.com θα βρείτε όλες τις τουριστικές πληροφορίες για να οργανώσετε το ταξίδι σας στο Ισραήλ, όπως και στο Τελ Αβίβ.
Φωτογραφίες: Δημήτρης Αντωνόπουλος
Ευχαριστούμε το υπουργείο Τουρισμού του Ισραήλ και την El-Al Israel Airlines (η οποία πραγματοποιεί απευθείας πτήσεις για Τελ Αβίβ, www.elal.co.il).
