Αντιδραστική και αντι-ιδεαλιστική είναι η ερμηνεία του εμβληματικού ιψενικού ρόλου από την Αμαλία Μουτούση – οργανωμένη δε με απαράμιλλη ακρίβεια και ψυχοσυναισθηματική προσήλωση. Ένας προσωπικός θρίαμβος, με άξιο συνοδό τον Άρη Λεμπεσόπουλο.
Οι μοιραίες πλαστογραφήσεις ταιριάζουν στο «Κουκλόσπιτο» (1879). Πρώτη πρώτη, η πραγματική, εκείνη που ενέπνευσε τη συγγραφή του. Το 1869, μια φίλη του Ίψεν πλαστογράφησε ένα γραμμάτιο. Η αλήθεια μαθεύτηκε, ο σύζυγός της ζήτησε διαζύγιο, κέρδισε την επιμέλεια των παιδιών κι εκείνη, κατόπιν νευρικού κλονισμού, κλείστηκε σε ψυχιατρείο. «Καρδερίνα» αποκαλούσε χαϊδευτικά ο Ίψεν την άτυχη αυτή γυναίκα. Μια αντίστοιχη πλαστογραφία διαπράττει και η Νόρα, η «καρδερίνα» του «Κουκλόσπιτου». Αντί, όμως, να την κλείσει στο ψυχιατρείο, ενδίδοντας στο μελόδραμα, ο μέγας Ίψεν τής επιβάλλει μια αξέχαστη έξοδο: από το σπίτι της, τον αιώνα της, τον εαυτό της. Η Νόρα θα είναι πάντα, όπως έλεγε ο Αντόρνο, «μια μοντέρνα γυναίκα».
Η Νόρα της Αμαλίας Μουτούση φέρει τη ζηλευτή όψη της αστής και, συνάμα, τον αποτρόπαιο πειθαναγκασμό της συντήρησης αυτής της όψης. Η Νόρα/Μουτούση «πρέπει» να είναι η αυτάρεσκη κούκλα και το υπάκουο «ζωάκι» του συζύγου της. Καμιά επαναστατική προδιάθεση δεν μας αφήνει να υποψιαστούμε την τελική της μεταστροφή. Τουναντίον, εκείνη χαριεντίζεται με κοκεταρία, υποτάσσεται με πειθήνια ελαφρότητα, χειραγωγεί και αφήνεται να χειραγωγηθεί, αποσκοπώντας πάντα στο κέρδος. Η νεύρωσή, όμως, είναι ορατή – στο τρεμούλιασμα των δαχτύλων, στο κυμάτισμα της φωνής, στον ασταθή χορό, στο βουλιμικό μασούλημα ζαχαρωτών. Γιατί η τρίτη πλαστογραφία του «Κουκλόσπιτου» είναι οντολογικής φύσης. Αφορά τη μασκαράτα μιας ολόκληρης ζωής – της Νόρας και, μαζί, της μεσαίας τάξης του ύστερου 19ου αιώνα.
Η Μουτούση ντύνεται κατάσαρκα τη φορεσιά της μεσοαστής, αυτού του ψυχολογικού, κοινωνιολογικού και ιστορικού τύπου που προσδιόρισε με την πνευματική του ύπαρξη και την κοινωνική του δράση την καπιταλιστική οργάνωση της οικονομίας, εκχωρώντας τη σαν θέσφατο στο νεότερο δυτικό πολιτισμό. Ούτε η απάτη ούτε η αγάπη της Νόρας είναι αποκλειστικά δικές της – κοινωνικά επιβεβλημένες νόρμες είναι, σύμφυτες με το «νέο οικονομικό άνθρωπο», τον αστό. Όταν, όμως, η μασκαράτα τελειώνει, η Νόρα συνειδητοποιεί, σε μια στιγμή, το επίπλαστο της ύπαρξής της. Κλείνει με βρόντο πίσω της την πόρτα σε σύζυγο και παιδιά (τεράστιο σκάνδαλο για την εποχή συγγραφής του έργου, και όχι μόνο). Και φεύγει για το άγνωστο.
Περπατά προς το νέο αιώνα, τη γυναικεία χειραφέτηση, το τέλος των ψευδαισθήσεων, την επικύρωση της ελεύθερης βούλησης, την ανακάλυψη του εαυτού και των νέων αδιεξόδων. Αυτήν τη συνειδησιακή πορεία καταγράφει ο Ίψεν. Κι αν η μειλίχια σκηνοθεσία του Γιώργου Σκεύα απλώς την ψυχανεμίζεται, παραμελώντας τους τρεις περιφερειακούς ρόλους (δανειστής, γιατρός και παλιά φίλη) και την τραγική βαρύτητα κάτω από την επίφαση του νατουραλισμού, υπάρχει η Μουτούση για να την ενσαρκώσει. Η ερμηνεία της είναι η θαυμαστή μονοκοντυλιά μιας μεγάλης ηθοποιού – ένα αναπόδραστο κι όμως ολοζώντανο σχήμα ρόλου που γραπώνει το βλέμμα του θεατή, επιτρέποντάς του να κοιτάξει ίσως μόνο τον Άρη Λεμπεσόπουλο: ο σύζυγος Τόρβαλντ ως μια κωμικοτραγική εκδοχή της ανδρικής υστερίας. εκείνος που ζει με το φόβο μήπως και πάψει να είναι ο αστός που ονειρεύεται! Παίζουν επίσης: Μαρία Ζορμπά, Γιώργος Συμεωνίδης, Νικόλας Παπαγιάννης.
ΘΕΑΤΡΟ ΟΔΟΥ ΚΥΚΛΑΔΩΝ «ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΒΟΓΙΑΤΖΗΣ» Κυκλάδων 11, Κυψέλη, 2108217877. Διάρκεια: 150΄.
Περισσότερες πληροφορίες
Το κουκλόσπιτο
Σε μια φαινομενικά ευτυχισμένη οικογένεια, η υπάκουη σύζυγος και μητέρα Νόρα Χέλμερ κάνει την προσωπική της επανάσταση και αλλάζει τρόπο σκέψης και στη συνέχεια τρόπο ζωής.
