Αικατερίνη Παπαγεωργίου: "Στα μάτια των παιδιών βλέπουμε τα μάτια των θεατών του αύριο"

Μέσα από τη συζήτηση μας με την Αικατερίνη Παπαγεωργίου γνωρίσαμε λίγο καλύτερα την σκηνοθέτιδα της νέας γενιάς με background σε δύο από τις πλέον αναγνωρισμένες σχολές θεάτρου του Λονδίνου (Royal Central School of Speech and Drama και Royal Holloway) που το 2019 επέστρεψε μόνιμα στην Ελλάδα για να μιλήσει τη γλώσσα του θεάτρου στη χώρα της μαζί με την ομάδα της The Young Quill. "Ο άλλος" του Φλοριάν Ζελέρ, "Ποίος ήτον ο φονεύς του αδελφού μου" του Γεωργίου Βιζυηνού, η πιο πρόσφατη "Μία εύθραυστη οικογένεια” βασισμένη στο "Γυάλινο κόσμο" του Τενεσί Ουίλιαμς και φτιαγμένη ειδικά για εφήβους, είναι μόνο μερικές από τις σκηνοθετικές δουλειές που έχει παρουσιάσει. Φέτος, η καλλιτέχνιδα που φέρει την ιδιότητα του συγγραφέα και του σκηνοθέτη μοιράζεται όσα ενώνουν τους δύο ήρωες του Νικ Πέιν στους ”Αστερισμούς” που υπογράφει στο θέατρο Μικρό Άνεσις με τον Αλέξανδρο Βάρθη και την Ελίζα Σκολίδη (έως 22/3), τα επόμενα της σχέδια με την "Ειρήνη” του Αριστοφάνη που θα παρουσιάσει το καλοκαίρι για παιδιά και εφήβους, το ντοκιμαντέρ 2 επεισοδίων με τίτλο "Ο έρωτας στα χρόνια της οθόνης" που δημιούργησε για τον COSMOTE History TV, το 2019, το οποίο παρουσιάστηκε στο Sunny Side of the doc. 

 

Αν κάποιος σας ζητούσε να συστηθείτε, από ποια ιδιότητα σας θα ξεκινούσατε;
Η ιδιότητα που με έχει καθορίσει περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη είναι αδιαμφισβήτητα η μητρότητα. Ωστόσο, για να συστηθώ, θα χρησιμοποιούσα τη σκηνοθεσία. Κι αν με ρωτούσατε αν εργάζομαι για να ζω ή αν ζω για να εργάζομαι –όσο κι αν το ερώτημα ακούγεται κλισέ– θα απαντούσα χωρίς δισταγμό, πως "ζω για να εργάζομαι”. Νομίζω πως η επαγγελματική ιδιότητα καθορίζει και προσδιορίζει σε τεράστιο ποσοστό τους ανθρώπους που απασχολούνται στο χώρο του θεάτρου και κατά συνέπεια η "σκηνοθεσία" δεν είναι μονάχα μια απλή δήλωση του πεδίου ενασχόλησης και βιοπορισμού τους, αλλά αποτελεί μια δήλωση οράματος, ονείρου, επιθυμίας, ανάγκης, επιλογής, τρόπου ζωής και τρόπου σκέψης.

Τι σημαίνει για εσάς το θέατρο;
Το θέατρο για εμένα, είναι κάτι σαν τον έρωτα που ονειρεύτηκα, που ευτυχώς γνώρισα και συνάντησα στη ζωή μου και τώρα πια έχω τη σιγουριά πως δεν θα τον βαρεθώ ποτέ. 

"Μπορούμε να είμαστε οι επιλογές μας, αλλά οι επιλογές μας είναι και οι διαφορετικές εκδοχές του ποιοι είμαστε. Η μοίρα είναι ένας καθοριστικός παράγοντας, αλλά όταν το "τυχαίο" μας συναντήσει, τότε το πώς και το με ποιούς θα μας βρει, όπως και το πώς θα το διαχειριστούμε είναι δική μας επιλογή”.

Ασχολείστε με πολλά και διαφορετικά θέματα, είδη και συγγραφείς. Τι σας οδηγεί στις σκηνικές σας επιλογές;
Η επιθυμία! Συνήθως, επιλέγω ό,τι με συγκινεί ή ό,τι διαβάζω και αμέσως μου δημιουργείται η ανάγκη να το μοιραστώ με κάποιον γιατί θεωρώ ότι είναι σημαντικό να ακουστεί. Πρακτικά, επιλέγω όπως επιλέγουν τα παιδιά τα γλυκά που θα φάνε με τους φίλους τους. Υπάρχουν σκηνοθέτες, που θαυμάζω και εκτιμώ βαθιά, οι οποίοι φέρουν ένα πολύ συγκεκριμένο αισθητικό αποτύπωμα. Προσωπικά, υπάρχουν κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που με ενδιαφέρει να διατρέχουν τη δουλειά μου, και επιμένω σε αυτά, αλλά από εκεί και πέρα θέλω κάθε φορά να αφήνω το κείμενο να ορίζει την πορεία μέσα από την οποία θα προκύψει το σχετικό σκηνικό "σύμπαν". Κάθε κείμενο το αντιμετωπίζω σαν ένα ταξίδι, και αυτό που με γοητεύει είναι οι επισκέψεις στα διαφορετικά μέρη, στα διαφορετικά ήθη, στις διαφορετικές εποχές –και φυσικά οι συνεπιβάτες. 

Το θέατρο για παιδιά και εφήβους είναι κάτι που σας απασχολεί ιδιαιτέρως;
Ναι, είναι κάτι που με απασχολεί πολύ. Σκέφτομαι ότι στα μάτια των παιδιών και των εφήβων βλέπουμε τα μάτια των θεατών του αύριο. Όταν μας δίνεται η ευκαιρία να παρουσιάσουμε τη δουλειά μας στα παιδιά συμβάλλουμε και εμείς με ένα τρόπο στη διαμόρφωση της αισθητικής τους, επομένως και της αισθητικής του κόσμου όπου θέλουμε να ζήσουμε. Μας δίνεται η δυνατότητα να μοιραστούμε μαζί τους όλα όσα θα θέλαμε οι ίδιοι ως παιδιά να είχαμε ακούσει ή να είχαμε μάθει. Για εμένα το παιδικό θέατρο δεν είναι ούτε αμιγώς ψυχαγωγικό ούτε αμιγώς διδακτικό, είναι μια προσπάθεια να μιλήσουμε σε αυτούς που αγαπάμε περισσότερο με απόλυτη ειλικρίνεια και απλότητα για τον κόσμο μας, για τα καλά και τα άσχημά του.

Τί είναι αυτό που φέρνει κοντά την Μάριαν και τον Ρόλαντ στους ”Αστερισμούς” του Νικ Πέιν; Τι μας διδάσκουν οι διαφορετικές πιθανότητες εξέλιξης της σχέσης τους; Είναι τελικά η μοίρα ένας καθοριστικός παράγοντας για τη ζωή μας;
Αυτό που φέρνει κοντά τη Μάριαν και το Ρόλαντ είναι η φαινομενική διαφορετικότητα τους, η οποία συνοδοιπορεί με την ανάγκη τους να γνωρίσουν, και να αποδεχτούν ο ένας τη διαφορετικότητα του άλλου. Ακόμη όμως και αυτή η φαινομενική διαφορετικότητα καταλήγει σε ένα κοινό πυρήνα αναζήτησης της δομής και της σημαντικότητας της ζωής και της έννοιας του χρόνου. Οι δύο χαρακτήρες προσεγγίζουν το ίδιο ερώτημα με δύο εντελώς διαφορετικούς τρόπους και καταλήγουν σε δύο φαινομενικά εντελώς διαφορετικές απαντήσεις, που δεν είναι άλλο παρά οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Όλο το έργο βασίζεται στη θεωρία των χορδών, η οποία κατά τους επιστήμονες ενδεχομένως να γεφυρώνει το χάσμα μεταξύ της θεωρίας της σχετικότητας και της κβαντικής μηχανικής, αναγνωρίζοντας ότι είναι πολύ πιθανό να ζούμε σε ένα πολυσύμπαν. Είναι πάρα πολύ δύσκολο για έναν άνθρωπο να συνειδητοποιήσει και να αφομοιώσει όσα ενδεχομένως σημαίνει αυτή η θεωρία: ότι υπάρχουν πολλές διαφορετικές εκδοχές του εαυτού του που συνυπάρχουν σε ένα άπειρο σύνολο από παράλληλα σύμπαντα στα οποία η ζωή του εξελίσσεται παράλληλα με διαφορετικό τρόπο. Η επιστήμη μοιάζει να ξεπερνάει την ανθρώπινη λογική. Ωστόσο, όταν το απλοποιήσουμε, καταλήγουμε στο ότι κάθε απόφαση που θα πάρει ή δεν θα πάρει κάποιος στη ζωή του θα καθορίσει τη μοίρα του. Μπορούμε να είμαστε οι επιλογές μας, αλλά οι επιλογές μας είναι και οι διαφορετικές εκδοχές του ποιοι είμαστε. Η μοίρα είναι ένας καθοριστικός παράγοντας, αλλά όταν το "τυχαίο" μας συναντήσει, τότε το πώς και το με ποιούς θα μας βρει, όπως και το πώς θα το διαχειριστούμε είναι δική μας επιλογή.

Τι αποκομίσατε από τις σπουδές σας πάνω στη σκηνοθεσία; Έχει διαμορφώσει τη ματιά σας πάνω στα πράγματα;
Οι σπουδές μου πάνω στη σκηνοθεσία έχουν διαμορφώσει εξ ολοκλήρου τον τρόπο δουλειάς μου. Συνεχώς ανακαλύπτω καινούργια πράγματα, αλλά αυτό γίνεται πάντα με έναυσμα μια πολύ συγκεκριμένη μεθοδολογία την οποία διδάχτηκα. Την πρώτη μέρα που μπήκα στην αίθουσα του Εθνικού Θεάτρου στην Αγγλία, η Κέιτι Μίτσελ, η καθηγήτριά μας, η οποία μόλις είχε βγει από πρόβα, μας είπε "δεν θα σας μάθουμε να κάνετε καλές σκηνοθεσίες αλλά θα σας μάθουμε να ξέρετε πώς να κάνετε σκηνοθεσίες". Ήμασταν πέντε άτομα και κανείς δεν κατάλαβε τι εννοούσε. Εν τέλει, αυτό που διδαχτήκαμε ήταν ένας ολιστικός τρόπος προσέγγισης, διαχείρισης και καθοδήγησης που αποτελούνταν από συγκεκριμένα και αριθμημένα στάδια αλλά και από φράσεις και γλωσσολογικές παρατηρήσεις που έπρεπε να χρησιμοποιεί κάποιος, ώστε να γίνεται σαφής. Ήταν όλα τόσο αυστηρά καθορισμένα που σε ανάγκαζαν να καταλάβεις τι έπρεπε να κάνεις, γιατί το κάνεις και πως να το κάνεις. Ήταν ευλογία που βρέθηκα εκεί. Πιστεύω ότι όλοι οι φοιτητές αποκομίσαμε μια πολύτιμη εργαλειοθήκη προκειμένου να αποκωδικοποιούμε τα κείμενα και τη σκηνική δράση σε άξονες. Έκτοτε, για εμένα το θέατρο είναι μαγικό γιατί είναι συγκεκριμένο. 

 

Πώς έχει διαμορφωθεί η ομάδα The Young Quill με σταθερή πλέον βάση της την Αθήνα;
Η ομάδα ξεκίνησε από το Λονδίνο ως μια σύμπραξη αποφοίτων του Royal Central School of Speech and Drama.  Στην αρχή, όλα ήταν πολύ ρευστά και πολύ ρομαντικά, αλλά πολύ γρήγορα έγιναν άκρως επαγγελματικά και συγκεκριμένα. Με την επιστροφή μου στην Αθήνα, είχα την τύχη να γνωριστώ με νέους ανθρώπους που συμμετείχαν στο σχήμα και του έδωσαν νέα πνοή. Πλέον, έχουμε ένα σταθερό χώρο όπου εργαζόμαστε στην Αθήνα, βρισκόμαστε και δουλεύουμε μαζί σε καθημερινή βάση και παλεύουμε να ισορροπήσουμε μεταξύ προβών, ιδεών, πρακτικών και οικονομικών υποχρεώσεων, συνεργιών. Οι δυσκολίες είναι πολλές, αλλά είμαστε ευχαριστημένοι, νιώθουμε δημιουργικοί, προσπαθούμε πολύ, αλλά συχνά εισπράττουμε και την ανταπόκριση που προσδοκούμε. 

 

Πώς είναι ο "Έρωτας στα Χρόνια της Οθόνης”; Τι διαπιστώσατε μέσα από το ντοκιμαντέρ σας για τις σύγχρονες σχέσεις;
Ο "Έρωτας στα Χρόνια της Οθόνης” είναι σίγουρα διαφορετικός από αυτόν που διάβασα στα βιβλία και από αυτόν για τον οποίο μου μίλησε η μητέρα μου όταν ήμουν στο σχολείο. Η όλη ιδέα για το ντοκιμαντέρ προέκυψε όσο ήμουν στην Αγγλία, όταν διαπίστωσα ότι ορισμένες γνωστές μου συμμετείχαν σε επιμορφωτικά σεμινάρια για το online dating. Μάθαιναν σε ποιες εφαρμογές πρέπει να εγγραφούν σύμφωνα με το τι αναζητούν οι χρήστες των εφαρμογών, και στη συνέχεια πώς πρέπει να παρουσιάζουν τους εαυτούς τους σε κάθε μία από αυτές τις εφαρμογές προκειμένου να φέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Άρχισα να αναζητώ περαιτέρω πληροφορίες και διαπίστωσα ότι είχε γίνει επιστημονική έρευνα πάνω στο θέμα και σε ακαδημαϊκό επίπεδο. Τότε, έμαθα ότι στην Αγγλία υπάρχουν πολλές διαφορετικές εφαρμογές οι οποίες απευθύνονται στις αντίστοιχες ανάγκες των χρηστών. Πιο συγκεκριμένα, αυτοί που αναζητούν μόνο σεξουαλική ικανοποίηση θα εγγραφούν σε άλλη εφαρμογή από αυτούς που αναζητούν μια σταθερή σχέση ή από αυτούς που επιθυμούν να κάνουν οικογένεια. Ενδεχομένως, ο ελεύθερος χρόνος των ανθρώπων είναι πλέον τόσο περιορισμένος που σε συνδυασμό με την ευκολία που μας παρέχει η τεχνολογία, οδήγησαν στην ανάγκη να απλουστεύσουμε το ζήτημα, να ορίσουμε κριτήρια και να αφήσουμε τον αλγόριθμο να κάνει τη δουλειά του. 

 

Ισχύει ότι ετοιμάζεται μια μουσικοθεατρική παράσταση πάνω στην "Εαρινή Συμφωνία” του Γιάννη Ρίτσου; Υπάρχει κάτι άλλο στα σκαριά;
Η "Εαρινή Συμφωνία" είναι ένα πρότζεκτ που έχουμε ξεκινήσει εδώ και πολύ καιρό και έχουμε αντιμετωπίσει με πολύ ρομαντισμό. Εξελίσσεται συνεχώς, τροποποιείται από στοιχεία που προκύπτουν από την έρευνα και ανατρέχουμε σε αυτό εκ νέου κάθε φορά. Δεν έχουμε θέσει το χρονοδιάγραμμα της παρουσίασης του, ακριβώς επειδή με τα νέα στοιχεία  που προκύπτουν κάθε φορά ακόμη επεξεργαζόμαστε τη μορφή του.
Για το καλοκαίρι έχουμε αρχίσει με την ομάδα The Young Quill να προετοιμάζουμε την περιοδεία μας με το έργο "Ειρήνη" του Αριστοφάνη σε μεταφορά και διασκευή για παιδιά και εφήβους. Δυστυχώς, αυτή μας η επιλογή αποδείχτηκε πιο επίκαιρη απ΄ ότι όλοι μας θα θέλαμε. Έχουμε φέρει το έργο στο σήμερα με έντονες αναφορές στη σύγχρονη τεχνολογική κουλτούρα των νέων, τα social media, τα βιντεοπαιχνίδια και τις εφαρμογές, όπως επίσης και στη έννοια του πολέμου και της βίας τον 21ο αιώνα. Μπήκαμε στη διαδικασία μιας σειράς συνεντεύξεων με παιδιά και εφήβους, προτού ξεκινήσουμε τη μεταφορά του κειμένου. Πρακτικά, τα ερωτήματα και οι προβληματισμοί που προέκυψαν από τα παιδιά καθόρισαν τον τρόπο με τον οποίο επεξεργαστήκαμε το κείμενο.