Ο Λεπάζ είναι ένας σπουδαίος story teller. Το είχαμε διαπιστώσει σε όλες τις παραστάσεις του που είχαμε την τύχη να δούμε στη χώρα μας (στην Αθήνα το 2011 και το 2017, αλλά και σε ένα showcase αποσπασμάτων που είχε παρουσιαστεί στη Θεσσαλονίκη το 2008). Τώρα, στην περιβόητη «Kanata» που δόθηκε στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, είδαμε τον Καναδό σκηνοθέτη να παραδίδει «μαθήματα» σκηνικής δραματουργίας, καθώς τιθάσευσε και διαχειρίστηκε ένα τεράστιο σε εύρος υλικό, καταλήγοντας να δημιουργήσει ένα ψηφιδωτό που ξεκινούσε από μια κεντρική ιδέα, απλωνόταν σε κάθε επιμέρους παράμετρό της και συγκεντρωνόταν ξανά πίσω στην ουσία αυτού που ήθελε να πει.
Το παρασκήνιο όπως και το θέμα της παράστασης έγιναν γνωστά πολύ πριν μας επισκεφθεί. Ο Λεπάζ, καλεσμένος της Αριάν Μνουσκίν για να σκηνοθετήσει τους ηθοποιούς του ιστορικού Θεάτρου του Ήλιου, μας είπε μια ιστορία για την πατρίδα του. Συγκεκριμένα, για τους αυτόχθονες Ινδιάνους που τόσα υπέστησαν από τους λευκούς αποικιοκράτες προκειμένου να εξαλειφθεί η εθνική ταυτότητά τους (δηλαδή η γλώσσα και ο πολιτισμός τους), και ειδικά τις βίαιες αρπαγές βρεφών που κατέληξαν σε οικογένειες λευκών ή σε οικοτροφεία. Κινούμενος μεταξύ αυτού του μακρινού παρελθόντος και σύγχρονων γεγονότων -τις δολοφονίες δεκάδων αυτόχθονων γυναικών, οι περισσότερες από τις οποίες ήταν πόρνες ή/και τοξικοεξαρτημένες-, ο Λεπάζ έστησε μια παράσταση που διαχειρίστηκε με αξιοθαύμαστη άνεση τόσο τα δύο χρονικά επίπεδα όσο και τα επιμέρους -πολιτισμικά, πολιτικά, κοινωνικά- δεδομένα αυτού του τεράστιου θέματος.
Όπως και στις προηγούμενες δουλειές του, ενσωμάτωσε τη μεγάλη Ιστορία στις προσωπικές ιστορίες των δραματικών προσώπων, που πρόσθεταν από μία μικρή ψηφίδα στο τεράστιο ψηφιδωτό που απλώθηκε επί σκηνής. Σε αυτό τον τομέα, η παρουσία ενός θιάσου όπως αυτός του Θεάτρου του Ήλιου που ζουν και δουλεύουν μαζί επί δεκαετίες αποδείχθηκε πολύτιμη, καθώς η ικανότητα των συγκεκριμένων ηθοποιών να υπάρχουν στη σκηνή με τόση φυσικότητα είναι αξιοσημείωτη. Η αρτιότητα της παραγωγής επίσης, αν και δεν αποτέλεσε έκπληξη για όσους έχουν ξανάρθει σε επαφή με το θεατρικό σύμπαν του Καναδού σκηνοθέτη, δεν γίνεται να μη μνημονευτεί.
Ως αντίλογος θα μπορούσε να ειπωθεί ότι μέχρι να δεθούν όλα τα επιμέρους δεδομένα η παράσταση υπολειπόταν σε δυναμισμό. Καθώς έβαζε τον θεατή στη διαδικασία να επεξεργαστεί δεκάδες πληροφορίες, σαν να είχε αφήσει κατά μέρος το κατεξοχήν χαρακτηριστικό που είχαν οι προηγούμενες παραστάσεις του Λεπάζ: τη «μαγική» ικανότητά τους να ρουφάνε το θεατή μέσα τους, ενεργοποιώντας όχι μόνο τον νου αλλά και τις αισθήσεις του.
Αυτό όμως που κάνει την παράσταση σημαντική είναι το ιδεολογικό της βάρος. Όχι (μόνο) επειδή φώτισε ένα κομμάτι παγκόσμιας Ιστορίας μάλλον άγνωστο στους μη Καναδούς, ούτε γιατί επιβεβαίωσε τις καταστροφικές συνέπειες που είχε για τους απανταχού αυτόχθονες ο δυτικός εποικισμός. Αυτό που μας είπε η «Kanata» είναι ότι οι πολιτικές επηρεάζουν ανθρώπους, ολόκληρες κοινότητες και λαούς για δεκαετίες, μπορεί και αιώνες μετά την εφαρμογή τους. Στην παράσταση, πίσω από τις αυτόχθονες γυναίκες που δολοφονήθηκαν, βιάστηκαν ή κατέληξαν στα ναρκωτικά βρισκόταν ένα βρέφος βίαια αποκομμένο από τους γονείς του. Πίσω από τον καταδικασμένο για τους φόνους προύχοντα της περιοχής βρισκόταν ο «λευκός με την καραμπίνα» λίγους αιώνες πριν. Όπως πίσω από κάθε γκετοποιημένη κοινότητα παντού μέχρι τις μέρες μας βρίσκονται ανάλογες πολιτικές διχασμού, περιθωριοποίησης και εφαρμοσμένου αμοραλισμού. Και αυτό –για να σχολιάσουμε το θέμα της διαμάχης σχετικά με τη μη παρουσία αυτόχθονων στην παράσταση- δεν χρειάζεται να το δεις παιγμένο από Ινδιάνο για να το νιώσεις. Αρκεί κάποιος να πάρει τη θέση του και να σε κάνει να δεις τον κόσμο μέσα από τα δικά του μάτια.
© φωτογραφιών: Michele Laurent
