Ηθοποιός-καρατερίστας του εκκεντρικού, απόλυτα αφοσιωμένος και απόλυτα παθιασμένος με το θέατρο, ξεχωρίζει ακόμη και όταν δεν κρατάει τον πρώτο ρόλο. Ποντάρουμε ότι κάτι τέτοιο ενδέχεται να συμβεί και στους «Δαιμονισμένους», που ανεβαίνουν στο Εθνικό, με τον ίδιο ως alter ego του Ντοστογιέφσκι.
Τι συμβαίνει εν συντομία στις 1.200 σελίδες που εκτείνονται οι «Δαιμονισμένοι»;
Παρακολουθούμε τη δράση μιας παρέας, ενός κύκλου μηδενιστών, σε μια επαρχιακή πόλη της προεπαναστατικής Ρωσίας. Τέτοια κινήματα αναρχίας ήταν τότε της μόδας. Κυρίαρχη μορφή, ο χαρισματικός και δαιμονικός Σταβρόγκιν [σ.σ. στην παράσταση, ο Γιάννης Νιάρρος]. Όλοι τον ερωτεύονται θανάσιμα, άντρες και γυναίκες. Όλοι καταστρέφονται. Και όλα συνεχίζονται...
Ρίχνει έτσι ο Ντοστογιέφσκι ένα ανάθεμα στην επανάσταση;
Όχι. Είναι ένα ανάθεμα στους ανθρώπους που καπηλεύονται κάθε μεγάλη ιδέα, όπως ήταν ο κομμουνισμός, ο χριστιανισμός, ο μωαμεθανισμός. Για τη μικρότητά μας μπροστά στις μεγάλες ιδέες μιλάει.
Έναν τέτοιο αναρχικό κύκλο είχε ενστερνιστεί και ο ίδιος…
Μα γι’ αυτό και καταδικάστηκε σε θάνατο! Ο Ντοστογιέφσκι έζησε στα άκρα. Αλκοολικός, επιληπτικός, χαρτοπαίκτης, χριστιανός, αναρχικός… τα πάντα. Δεν ήταν ένας… Κοέλιο που καθόταν στη βίλα του και είχε μια γραμματέα να του δακτυλογραφεί. Πρώτη ύλη ο εαυτός του ήταν. Αυτός ήταν το καύσιμο. Καιγόταν μέσα στα αντικρουόμενα πάθη του.
«Η παράσταση έχει τη μορφή θεατρικού ορατορίου» ανακοινώνει το Εθνικό θέατρο. Τι σημαίνει αυτό και τι ρόλο έχεις εσύ;
Ουσιαστικά, πρόκειται για τη συνύπαρξη δώδεκα ηθοποιών, μιας σοπράνο και πέντε μουσικών που δεν διαχωρίζουν τις λειτουργίες τους. Η μουσική, δηλαδή, δεν είναι μια υπόκρουση. Αφηγούμαστε και τραγουδάμε όλοι μαζί την ίδια ιστορία. Ο σκηνοθέτης μας, ο Θοδωρής Αμπαζής, μπορεί να μιλήσει για όλα αυτά καλύτερα... Εγώ είμαι ο αφηγητής –υπό μια έννοια, ο ίδιος ο Ντοστογιέφσκι– και ο Τύχωνας, ένας σιωπηλός και κάπως εκκεντρικός μοναχός. «Σαλό» τον λένε.
Συνεχώς τους… τρελούς καλείσαι να παίξεις. Πού το αποδίδεις;
Ίσως είναι τυχαίο. Ίσως, πάλι, να κρύβεται ένα τεράστιο εγώ. Πώς οι φάλαινες, αυτά τα τεράστια κήτη, υπάρχουν μες στην απεραντοσύνη του ωκεανού διακριτικά, παραδομένα σοφά και αρμονικά μες στη φύση; Έτσι κάπως αισθάνομαι και το εγώ μου: ένας τεράστιος όγκος που θέλει να υπάρχει στον ωκεανό της ύπαρξης και της κάθε παράστασης, δίχως όμως να κραυγάζει ή να διεκδικεί περισσότερο χώρο.
Είναι αυτό ένα ζητούμενο για κάθε ηθοποιό;
Είναι ένα ζητούμενο για κάθε άνθρωπο. Απλώς στον ηθοποιό όλα μεγεθύνονται. Κάθε παράσταση έχει κάποιες δεδομένες οδηγίες: εδώ κάνεις αυτό, μετά εκείνο κ.ο.κ. Πιάνω συχνά τον εαυτό μου να φλερτάρει με την ιδέα: «Κι αν δεν το κάνω; Τι θα γίνει; Θα τιναχτούν όλα στον αέρα; Ή μήπως θα προκύψει κάτι μοναδικό, πολύ ζωντανό;» Τα δαιμόνια βγαίνουν. Οι θεατές σε βλέπουν. Δεν υπάρχει επιστροφή.
Αλήθεια, πώς έγινες ηθοποιός;
Σίγουρα έπαιξε κάποιον ρόλο το χωριό που μεγάλωσα, ο Αβαρικός της Αιτωλοακαρνανίας. Οι δικοί μου είχαν καφενείο. Δούλευα από μικρός. Αυτό με έκανε να σιωπώ και να παρατηρώ τους ανθρώπους. Ενώ δηλαδή πίνουν τον καφέ τους, μπορεί να γίνουν κακοί και φθονεροί, να χλευάσουν ή να κολακέψουν κάποιον... Ανακάλυψα την ύπαρξη αυτού του μηχανισμού και αυτό με σοκάρισε. Κλείστηκα στον εαυτό μου. Το θέατρο με βοήθησε να το διαχειριστώ. Όλα αυτά τα πραγματεύεται και ο Ντοστογιέφσκι. Ήταν σαν να διαπερνούσε τους ανθρώπους με ακτίνες Χ. Τι έβλεπε; Ότι τελικά είμαστε όλοι ίδιοι, ένα είδος. Πίσω από τις ματαιοδοξίες, τις φιλοδοξίες, τις επιθυμίες, τους ρόλους και τις ιδιότητες που παίρνουμε, είμαστε όλοι μοναδικές υπάρξεις και όλοι ίδιοι. Έβλεπε κάτι ακόμη, κάτι που είναι σαν φυσικός νόμος. Ότι λίγο ή πολύ όλοι φλερτάρουμε με τον δαίμονα της καταστροφής. Από κάτω χάσκει η άβυσσος. Ο ίλιγγος προς τα εκεί μας τραβάει.
Πώς είσαι εκτός σκηνής;
Σαν φυτό. Είναι σαν να βγαίνω από την πρίζα.
Τώρα θα πας κατευθείαν για πρόβα;
Όχι, πρέπει να οδηγήσω ένα λεωφορείο.
Τι εννοείς;
Έχω γυρίσματα για μια ταινία μικρού μήκους όπου παίζω έναν τύπο που οδηγεί λεωφορείο – βασικά ο… Χάρος είναι!
Οι «Δαιμονισμένοι» του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι ανεβαίνουν σε σκηνοθεσία-μουσική Θ. Αμπαζή στο Εθνικό Θέατρο - Rex στις 2/2. Παίζουν επίσης οι Τζ. Δαλιάνη, Μ. Ζορμπά, Δ. Ήμελλος, Αν.-Ρ. Κονίδη, Κ. Κορωναίος, Ν. Κοψιδάς, Κ. Μυριαγκού, Γ. Νιάρρος, Θ. Πάνου, Δ. Σαριδάκη, Αντ. Φρυδά κ.ά.
Περισσότερες πληροφορίες
Δαιμονισμένοι
Το βλέμμα του Ρώσου μεγάλου συγγραφέα πάνω στους ανθρώπους μιας εποχής σε κρίση και μιας κοινωνίας σε μετάβαση αλλά και μια παραγωγή που ενώνει το τότε με το τώρα.
