Αντλώντας έμπνευση από ένα αρχαιοελληνικό μύθο, ο Τζωρτζ Μπέρναρ Σω έγραψε το 1912 τη ρομαντική κομεντί «Πυγμαλίων», γνωστή και ως «Ωραία Μου Κυρία», από το ομότιτλο μιούζικαλ με την Ώντρευ Χέμπορν. Λίγο πριν ο Αλέξανδρος Ρήγας την ανεβάσει στο Pantheon, μιλάμε με την πρωταγωνίστριά της, Δήμητρα Ματσούκα.
Τί σας γοητεύει στον «Πυγμαλίωνα»;
Γοητεύομαι από την πλοκή του μα και από την καυστική ματιά του Ιρλανδού συγγραφέα πάνω στην ανθρώπινη φύση. Με ένα πνεύμα δικαίου, ο Σω υπογραμμίζει τόσο τη σεμνοτυφία, τον ψευτοσυντηρητισμό και της υποκρισία της άρχουσας τάξης, όσο και τη σκληρότητα που επικρατούσε μεταξύ των φτωχών. Η Ελίζα, ας πούμε, είναι ένα παιδί που σε όλη της ζωή γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης από τον ίδιο της τον πατέρα. Ακόμα κι αν αυτό στο κωμικό σύμπαν του έργου παρουσιάζεται ανάλαφρα, παραμένει μια πικρή παρατήρηση. Η μεταμόρφωση για την οποία διψά η Ελίζα δεν έχει ως αποτέλεσμα μόνο την εκπαίδευση της και τη δημιουργία ενός νέου βελτιωμένου μοντέλου της ιδίας.
Αυτό που κερδίζει, μέσα από το στοίχημα που ο καθηγητής βάζει, είναι να αποκτήσει, για πρώτη φορά στη ζωή της, αυτοσεβασμό. Και ως αξιόλογο από τη φύση της υλικό, να ορθώσει το ανάστημά της υπερασπιζόμενη την αξία της όχι μόνο ως άνθρωπος αλλά και ως γυναίκα. Άλλωστε το συγκεκριμένο έργο ήταν βαθιά φεμινιστικό όταν αυτό δεν ήταν το αυτονόητο. Και γι’ αυτό ταλαιπωρήθηκε από διασκευές που επέμεναν να αλλάζουν το, επαναστατικό για την εποχή, τέλος που ο συγγραφέας είχε επιλέξει...
Στο έργο, ένα «χαμίνι» μεταμορφώνεται σε αριστοκράτισσα. Είναι η ζωή ένα παιχνίδι μεταμορφώσεων και κατασκευασμένων ρόλων;
Εγώ πάλι πιστεύω ότι δεν αλλάζουμε, τουλάχιστον όχι ουσιαστικά. Οι μεταμορφώσεις συνήθως αφορούν την εξωτερική μας εμφάνιση. Σ’ αυτό το πεδίο, πράγματι οι αλλαγές, ειδικά στην εποχή μας, μπορούν να είναι θεαματικές. Μα ο χαρακτήρας μας συνήθως παραμένει ο ίδιος. Και μια σειρά κατασκευασμένων ρόλων με τους οποίους φλερτάρουμε κάποια στιγμή στη ζωή μας, σπάνια υποστηρίζονται με πραγματική επιτυχία.
Η Ελίζα είναι ρόλος ρομαντικός, ίσως ακόμη και κόντρα στο ταμπεραμέντο σας, ταυτισμένος με την Ώντρευ Χέμπορν αλλά και με την Αλίκη Βουγιουκλάκη. Λαμβάνετε υπόψη τις ερμηνείες τους; Εσείς, πώς τον προσεγγίζετε;
Έχω δει ό,τι κυκλοφορεί στο διαδίκτυο, με πιο αγαπημένη μου την ομότιτλη ταινία του 1939. Ο ρομαντισμός της Ελίζας δεν είναι κάτι τόσο κόντρα στο -ερμηνευτικό-ταμπεραμέντο μου… Άλλωστε έγινα γνωστή υποδυόμενη ηρωίδα που και ρομαντική ήταν τόσο δε ώστε να θέλει κι αυτή, όπως η Ελίζα, να εξελιχθεί πνευματικά.. Δεν λαμβάνω υποψιν μου τις όποιες ερμηνείες, τουλάχιστον όχι συνειδητά.. Θα προσεγγίσω την ηρωίδα του Σω μέσα από την αλήθεια που μου επιβάλει η φαντασία μου, το προσωπικό μου χιούμορ, η δίκη μου ευαισθησία. Και μέσα από τη καθοδήγηση του σκηνοθέτη μου, το δικό του σύμπαν…
Απλώς -κι έχοντας να κάνω ουσιαστικά κωμωδία στο θέατρο από το 2002, όταν έπαιζα τη Ροζίνα στον «Κουρέα της Σεβίλλης», σε σκηνοθεσία του Ν. Μαστοράκη -ανησυχώ για το αν αυτή η «σαμπανιζέ» κρυστάλλινη ενέργεια που απαιτείται σε αυτό το είδος του ρεπερτορίου, θα είναι κάτι που θα καταφέρω να έχω. Είναι μια σκοτεινή εποχή, κι εγώ συχνά αισθάνομαι τόσο απαισιόδοξη για όλα. Ωστόσο, σε αυτούς τους καιρούς, το όλο εγχείρημα είναι ένα στοίχημα. Έτσι το αντιλαμβάνομαι. Να καταφέρουμε να σταματήσουμε το χρόνο γι’ αυτές τις δυο ώρες που διαρκεί η παράστασή μας, και όσοι μας τιμήσουν με την παρουσία τους, να μπορέσουν να ψυχαγωγηθούν, δηλαδή να αισθανθούν χαρά και συγκίνηση. Είναι αλήθεια ότι όσο διαρκούν οι πρόβες, προσωπικά καταφέρνω να μπω στη «ζωή» του έργου μας. Θα είμαι ευτυχής αν αυτό συμβεί και στους θεατές μας.
Δεν πρέπει μόνο η αστική τάξη να έχει το προνόμιο της μόρφωσης, της ευγένειας και του πλούτου, μας διδάσκει ο Σω εν έτει 1912. Τι νόημα αποκτά σήμερα το κοινωνικό μήνυμα του Ιρλανδού συγγραφέα;
Αντιλαμβάνομαι πως προσπαθείτε να μου εκμαιεύσετε το αυτονόητο με αυτήν την ερώτησή σας. Δικαίωμα στην μόρφωση θα έπρεπε να έχουμε όλοι, ανεξαρτήτως κοινωνικής τάξης. Η ευγένεια ωστόσο-η ουσιαστική ευγένεια-είναι μια προσωπική επιλογή, και ως τέτοια ,συναντάται σε διαφορετικά κοινωνικά στρώματα. Ο πλούτος δε θα έπρεπε να έχει την αποκλειστικότητα σε όλα αυτά. Και επιτρέψτε μου να πιστεύω, ότι δεν την έχει . Στην εποχή που το έργο του Μπέρναρντ Σω αναφέρεται, πράγματι οι έχοντες πλούτο έπρεπε να έχουν ή έστω να φαίνεται ότι έχουν παιδεία και τρόπους.
Δε νομίζω ότι ισχύει πια. Έχω συναντήσει στη ζωή μου ανθρώπους που ενώ μεγάλωσαν με μοναδική ευμάρεια και έχοντας φοιτήσει στα καλύτερα σχολεία αυτής της μικρής χώρας, παραμένουν ακαλλιέργητοι και συχνά άξεστοι. Πλέον δεν είναι ζητούμενα ούτε η μόρφωση ούτε η ευγένεια στις ανώτερες κοινωνικές τάξεις. Άνθρωποι της ηλικίας μου, δε διαβάζουν, διασκεδάζουν μόνο στα μπουζούκια, ασχολούνται με τις ζωές των άλλων, μιλούν άκομψα και βωμολοχούν επιδεικτικά. Βεβαίως, αυτό το θλιβερό «προνόμιο» δεν το έχουν μόνο οι πλούσιοι. Όσοι επιθυμούν την ουσιαστική τους εξέλιξη, παραμένουν, ανεξαρτήτως κοινωνικής τάξης, μια λαμπρή μειοψηφία.
Μιλήστε μας για εσάς: Πού μεγαλώσατε; Ήσασταν καλή μαθήτρια; Ονειρευόσασταν από μικρή να γίνετε ηθοποιός;
Μεγάλωσα στη Γλυφάδα, πήγα σε δημόσιο σχολείο και υπήρξα πολύ δυνατή μαθήτρια. Δεν είχα ποτέ πόστερ στο δωμάτιο μου ή αυτόγραφα ηθοποιών. Αγαπούσα το σινεμά πολύ, για να δω τις ταινίες που ήθελα και που δεν παίζονταν στα σινεμά της γειτονιάς μου, έπρεπε να πηγαίνω στα γνωστά έως σήμερα «σινεφίλ» σινεμά της Αθήνας, κάτι που φάνταζε σαν ταξίδι στην τότε ηλικία μου. Μια πραγματική περιπέτεια η κάθε φορά... Προγραμματισμένη για σπουδές νομικής, απέτυχα να περάσω στην Αθήνα, και τη χρονιά μετά το Λύκειο, όπου θα ξαναέδινα το μάθημα της έκθεσης, είχα άπλετο χρόνο ώστε να δω και θέατρο. Η παράσταση του Μ. Βολανάκη στο έργο του Θόρντον Ουάιλντερ «Η μικρή μας πόλη» ήταν αυτή που μ’ έκανε να αποφασίσω να γίνω ηθοποιός.
Ποιες ερμηνείες σας θεωρείτε καθοριστικές ή πιο αγαπημένες;
Θεατρικά αγαπώ περισσότερο απ’ όλα τη «Μήδεια» του Ζαν Ρενέ Λεμουάν, ένα μονόλογο που σκηνοθέτησε ο Λευτέρης Γιοβανιδης, και που παρά τις προτασεις που είχα να τον επαναλάβω, δεν το έκανα ποτέ, όπως κάνεις με κάτι που ως πολύτιμο δεν το εξαντλείς, το προστατεύεις... Και την Έντα Γκάμπλερ αγαπώ, για λόγους όχι τόσο «παραστασιακούς» αλλά προσωπικούς. Ίσως αυτή να είναι η φορά που εγώ μου άρεσα περισσότερο από όποια άλλη. Τηλεοπτικά αγαπάω πολύ τη Γωγώ από το «Κάτι τρέχει με τους δίπλα», όπως αγαπώ τη Νίνα από το «Ξέχασέ με» και την Κατίνα από τα «Ματωμένα χώματα».
Σε διάφορα έντυπα και site σας μεταχειρίζονται αποκλειστικά ως sex-symbol, τροφοδοτώντας τους αναγνώστες με κουτσομπολιά και αποκαλυπτικές φωτογραφίες. Πώς το αντιμετωπίζετε όλο αυτό; Με χιούμορ;…Πικρία; Τι, στα αλήθεια, αξίζει να ξέρει κανείς για την Δήμητρα Ματσούκα;
Το επίθετο «αποκαλυπτικές» και άδικο το θεωρώ, μα και άκομψο εκ μέρους σας - για να αναφερθώ ξανά στο έργο μας και τους καλούς τρόπους που η Ελίζα μαθαίνει. Έχω δεχτεί χυδαίες επιθέσεις όλα αυτά τα χρόνια που δουλεύω, παρά τις επαγγελματικές μου επιλογές ή την αξία όσων με τιμούν σκηνοθετώντας με. Δεν μου αρέσει όλο αυτό. Δε μου αρέσει ακόμα περισσότερο όταν καλούμαι να απαντήσω σε σχετικές ερωτήσεις στο αγαπημένο μου Αθηνόραμα. Ναι, μου δημιουργεί πικρία.
Και για να απαντήσω στο τελευταίο ερώτημά σας, στην πραγματικότητα πιστεύω ότι το μόνο που θα έπρεπε να ξέρει αυτή τη στιγμή για μένα ο κόσμος, είναι ότι στις 9 Δεκεμβρίου ξεκινώ στο θέατρο Πάνθεον το έργο «Πυγμαλίων-Ωραία μου κυρία» του Μπέρναρντ Σω. Και νοιώθω ευγνωμοσύνη που παίζω σε αυτή την παράσταση, και μια περίεργη σχεδόν υπαρξιακή αγωνία για το ποια θα είναι τελικά η ανταπόκριση από τον κόσμο. Και σας ευχαριστώ πολύ για τη φιλοξενία και το χώρο που μου δίνετε ώστε να μιλήσω για τη δουλειά μου.
Περισσότερες πληροφορίες
Πυγμαλίων - Ωραία μου κυρία
Μια ρομαντική ιστορία για την προσπάθεια ενός διανοούμενου στο Λονδίνο των αρχών του 20ού αιώνα να μεταμορφώσει μια ανθοπώλισσα σε κυρία της υψηλής κοινωνίας χωρίς κανείς να υποψιάζεται τη λαϊκή καταγωγή της.
