Ηθοποιός μεγάλων αντοχών, ο Δημήτρης Λιγνάδης θα είναι ο Κρέων στη σοφόκλεια «Αντιγόνη» που ανεβαίνει στην Επίδαυρο στις 15 & 16/7. Συναντηθήκαμε, ωστόσο, στο Pantheon. Εκεί κάνει πρόβες για το σαιξπηρικό «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» που σκηνοθετεί για την επόμενη σεζόν, με δύο δεκαπεντάχρονους πρωταγωνιστές και τον… Στάθη Ψάλτη ως παραμάνα!
Ριχάρδος Γ’ το χειμώνα, Κρέων το καλοκαίρι. Μήπως έχετε αρχίσει να ταυτίζεστε με τους «αρνητικούς» ρόλους;
Μα ποιοι είναι οι θετικοί ρόλοι; Οι αρνητικοί ρόλοι ασκούν τρομερή γοητεία. Ακόμη και στη ζωή, ο «κακός» κι ο «άσχημος» έχουν πολύ συχνά μια σαγηνευτική δύναμη. Πρέπει, όμως, να παραδεχτώ ότι με περισσότερη αγάπη σκηνοθετώ τον Ρωμαίο παρά υποδύομαι τον Κρέοντα. Ίσως γιατί δεν υπήρξα ποτέ μου Ρωμαίος! Μόνο ίσως στα 16 μου, όταν ερωτεύτηκα για πρώτη και τελευταία φορά.
«Έρως ανίκατε μάχαν» μας λέει και ο Σοφοκλής στην «Αντιγόνη» του.
Ναι, μόνο που ο έρωτας ελάχιστα τον ενδιαφέρει, τον ξεπερνάει με ένα… χορικούλι! Για σύγκρουση και αφροσύνη μιλά ο Σοφοκλής, για το ξεπέρασμα του μέτρου. Ο σαιξπηρικός Ριχάρδος, αυτός, ναι – είναι, πράγματι, ένας «κακός». Ο Κρέων είναι άφρων, άμυαλος. Δεν υπάρχουν «κακοί» στην αρχαία τραγωδία. Υπάρχει μόνο το «να τι παθαίνει κανείς όταν δεν έχει φρόνηση»…
Αν ο Κρέων είναι άφρων, η Αντιγόνη τι είναι;
Ακραία. Αναρχική. Πέρα από το «δημοκρατική». Καμιά πολιτεία δεν μπορεί να κυβερνηθεί μόνο από Αντιγόνες, δηλαδή, κατά το δοκούν.
Σύμφωνα, πάντως, με τον Κορνήλιο Καστοριάδη, η «Αντιγόνη» είναι η τραγωδία με το μεγαλύτερο πολιτικό βάθος για τη δημοκρατική σκέψη και στάση…
Δεν συμφωνώ. Μπορεί αυτό να ευσταθεί θεωρητικά, στο θέατρο, όμως, μπορεί να αποδειχθεί πολύ επικίνδυνο και, αντί για αρχαίο δράμα, να προκύψει ρομάντζο! Η Αντιγόνη ως μια καλή δημοκρατική χριστιανή και ο κακός της θείος…
Υπάρχει η άποψη πως ο πραγματικός πρωταγωνιστής δεν είναι η Αντιγόνη αλλά ο Κρέοντας…
Ο Κρέων είναι, πράγματι, παρών και στα πέντε επεισόδια, με πολύ περισσότερους στίχους από την Αντιγόνη. Αυτός υφίσταται την “περιπέτεια”, με την αρχαία έννοια του όρου, αυτός μεταπίπτει: σφάλλει, υπαναχωρεί, τιμωρείται, αλλάζει γνώμη. Η Αντιγόνη είναι, όμως, η τραγική ηρωίδα – εκείνη που επιμένει μέχρι τέλους στη γνώμη της. Ο Κρέων είναι ο «προβολέας» που τη φωτίζει. Ταυτόχρονα, είναι κι ο τοίχος πάνω στον οποίο εκείνη πέφτει. Πάντα στο αρχαίο δράμα χρειάζεται ένας τέτοιος τοίχος. Ο Κρέων, λοιπόν, είναι… σκέτο μπετόν: δεν ακούει κανέναν!
Θα ταυτίζατε τον Κρέοντα με κάποιον σύγχρονο πολιτικό;
Όχι, δεν με ενδιαφέρουν τέτοιοι παραλληλισμοί. Θα σας φέρω, όμως, ένα παράδειγμα. Ο υπαρκτός σοσιαλισμός ξεκίνησε, ας πούμε, το 1917 και τέλειωσε το 1989. Κράτησε, δηλαδή, εβδομήντα και κάτι χρόνια. Αυτή η διάρκεια, για την Ιστορία, είναι ίση με… ένα δευτερόλεπτο! Πώς έγινε κι ένα τόσο δίκαιο, τουλάχιστον φαινομενικά, πολίτευμα να μη διαρκέσει; Η απάντηση είναι η εξής: αντί να εμπνεύσει το κοινό αίσθημα, το επέβαλε. Τα αισθήματα δεν επιβάλλονται, εμπνέονται. Έτσι και ο Κρέων, δίχως να λέει κάτι παράλογο, κοιτάζει το δέντρο και χάνει το δάσος. Θέλει την τήρηση των νόμων και την τιμωρία της εσχάτης προδοσίας. Όλη η πόλη, όμως, στρέφεται τελικά εναντίον του. Γιατί πάει να κυβερνήσει με τη γεωμετρία και τα μαθηματικά, χωρίς κανένα συναίσθημα. Και, τελικά, την πατάει από το συναίσθημα. Γιατί τη βόμβα δεν του τη βάζει ο ISIS, αλλά… η ανιψιά του!
Κρέων-Αντιγόνη: πώς θα χαρακτηρίζατε τη «σχέση» τους;
Πολύ ενδιαφέρον ζευγάρι. Ισχύει εδώ το δίπολο «μαζί δεν κάνουν και χώρια δεν μπορούν». Όλες οι Αντιγόνες, για να υπάρξουν, πρέπει να συναντούν τα καθεστώτα, την καθεστηκυία τάξη. Στο αρχαίο δράμα, η σύγκρουση είναι απαραίτητη. Αν δεν βάλεις το άσπρο δίπλα στο μαύρο, το άσπρο δεν θα μπορέσει να φανερώσει τη λευκότητά του. Όπως έλεγε κι ο πατέρας μου (σ.σ.: ο κορυφαίος φιλόλογος και κριτικός Τάσος Λιγνάδης), στο αρχαίο δράμα υπάρχουν καταστάσεις ψυχής που φορούν προσωπείο. Δεν μας ενδιαφέρουν τα χαρακτηρολογικά στοιχεία των ηρώων, οι… αιμορροΐδες τους. Συντελείται εδώ η σύγκρουση δύο κόσμων – και όχι δύο ατόμων.
Συστήστε μας την –πρωτοεμφανιζόμενη στην Επίδαυρο– συμπρωταγωνίστριά σας, την 25χρονη Αναστασία-Ραφαέλα Κονίδη, που παίζει την Αντιγόνη…
Η Αναστασία είναι ένας διάολος σε αμπαλάζ κορασίδος. Ισχυρό υλικό, ποθητός, εκρηκτικός μηχανισμός για τα χέρια κάθε σκηνοθέτη και συμπρωταγωνιστή. Είμαι περήφανος και τυχερός που παίζω μαζί της. Μεγάλη η τόλμη του Στάθη Λιβαθινού να της εμπιστευθεί αυτόν το ρόλο. Ξέρω ότι «ταμείο» γίνεται μετά την παράσταση. Είμαι, όμως, πεπεισμένος ότι θα δικαιωθεί! Πρέπει να ομολογήσω, επίσης, πως είναι πηγή συγκίνησης για μένα να παίζω πλάι σε εκείνους τους ηθοποιούς που με έκαναν να λατρέψω το θέατρο: από τη Μαρία Σκούντζου –στο πλάι εκείνης, ως Αντιγόνης, το 1993, έπαιξα τον Αίμονα– και τον Νίκο Μπουσδούκο μέχρι τον Κώστα Καστανά και την Μπέτυ Αρβανίτη.
Σε κάθε θεατρική σας ερμηνεία, έχω την αίσθηση πως μεταφέρετε και «κάτι» από την προσωπική σας βιογραφία. Παλιότερα, μάλιστα, είχατε φτάσει να μιλήσετε, επί σκηνής, για την παρ’ ολίγον δολοφονική επίθεση που δεχτήκατε… (σημ. στην παράσταση «Δρ Φαούστους» του Κρίστοφερ Μάρλοου στο Εθνικό θέατρο).
Τώρα που το βλέπω από μια απόσταση κολακεύομαι που το 2005 έμπλεξα τον μονόλογο του Μάρλοου με έναν δικό μου. Νιώθω σαν παιδί που …πρωτοπόρησε. Μεγαλώνοντας, όμως, συνειδητοποιείς πως κάτι τέτοιο είναι, τελικά, μια επαναστατικής φύσεως ευκολία: «έχω το έργο και θα του αλλάξω τα φώτα». Με τα χρόνια, περνάς σε άλλο επίπεδο «αυτό είναι το έργο και θα το αφήσω να μου αλλάξει τα φώτα». Όλοι κάποτε ενδώσαμε στην ηδονή που προσφέρει το …σπάσιμο της βιτρίνας. Τουλάχιστον εγώ μπορώ να πω ότι τις δικές μου βιτρίνες έχω σπάσει -όχι εκείνες του Zonar’s για να πάω μετά σπίτι μου στην Αγία Παρασκευή. Η αποδόμηση είναι ωραία και, κυρίως, εμπορεύσιμη. Η δόμηση είναι σίγουρα πιο δύσκολη δουλειά. Ο άνθρωπος, για να σηκωθεί στα δυό του πόδια, χρειάζεται δύο χρόνια. Για να πέσει, δύο δευτερόλεπτα! Η τρικλοποδιά είναι εύκολο πράγμα.
Μιλήστε μας και για τον «Ρωμαίο και Ιουλιέτα» που ετοιμάζετε την επόμενη σεζόν στο Pantheon, με τους ανήλικους πρωταγωνιστές και τον Στάθη Ψάλτη…
Δεν παίζει μόνο ο Στάθης Ψάλτης. Παίζουν επίσης ο Δημήτρης Πιατάς (πατηρ Λαυρέντιος), η Ελισάβετ Μουτάφη (κυρία Καπουλέτου), ο Θάνος Τοκάκης (Μερκούτιος), ο Γιωργής Τσουρής (Μπενβόλιο) και, μάλλον, ...και εγώ.Η μετάφραση είναι του Διονύση Καψάλη, τα σκηνικά-κοστούμια του Απόλλωνα Παπαθεοχάρη και η μουσική του Γιώργη Χριστοδουλόπουλου. Η πρεμιέρα αναμένεται για τις 15/10.
Γιατί επιλέξατε την 15χρονη Δανάη Βασιλοπούλου και τον 16χρονο Γιάννη Τσουμαράκη για τους επώνυμους ρόλους;
Γιατί είναι οι ιδανικοί! Κοιτάξτε, η κινητήριος δύναμη στη ζωή μου είναι ο έρωτας. Κι αυτό το έργο αφορά τον μόνο έρωτα που υπάρχει, τον εφηβικό. Ισχύει, δηλαδή, εδώ αυτό που ακούμε και στην «Αντιγόνη»: «Ο δ’ έχων μέμηνεν», δηλαδή «εκείνος που τον έχει (τον έρωτα), τρελαίνεται». Δεν κάνω typecasting, όπως στο σινεμά. Θέλω να αντιδιαστείλω δύο κόσμους, να δείξω τη σύγκρουση ανάμεσα στον κόσμο της αθωότητας, του ανυποψίαστου, του απόλυτου, του ακραίου, του ανέγγιχτου και του ανήλικου με τον Χ-large κόσμο των ενηλίκων που έχει όλα τα αντίθετα! Όλο αυτό, όμως, περνά από τη διανομή και στο σκηνικό τρόπο: αλλιώς παίζουν τα παιδιά, αλλιώς οι μεγάλοι. Τα παιδία παίζει, οι μεγάλοι … υποκρίνονται.
Η «Αντιγόνη» του Σοφοκλή, στη σκηνοθεσία του Στάθη Λιβαθινού και σε συμπαραγωγή του Εθνικού θεάτρου, του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος και του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου κάνει πρεμιέρα στους Δελφούς στις 7/7 και στην Επίδαυρο στις 15 & 16/7.
Περισσότερες πληροφορίες
Αντιγόνη
Η απόφαση της Αντιγόνης να θάψει τον αδερφό της Πολυνείκη αντίκειται στην εντολή του βασιλιά Κρέοντα και την οδηγεί στο θάνατο.
