Η μοναδική σωζόμενη τριλογία της αρχαιότητας ανεβαίνει μ’ έναν all-star θίασο κι από έναν σκηνοθέτη με ιστορία, ο οποίος την εκτοξεύει, όπως μας λέει, στα χρόνια του Εμφυλίου και από εκεί στo… Διάστημα.
«Αγαμέμνων», «Χοηφόροι» και «Ευμενίδες» σε μόλις δύο ώρες και δεκαπέντε λεπτά και με δώδεκα μόνο ηθοποιούς; Πρέπει να κάνατε μια γενναία σύνοψη...
Εδώ και περίπου δύο χρόνια, που με απασχολεί η «Ορέστεια», δεν μπορούσα να απαλλαγώ από την ιδέα ενός μικρού για τα δεδομένα της Επιδαύρου αλλά πολύ δυνατού θιάσου, ο οποίος να κάνει όλη τη δουλειά, και την «καθαρή» και την «βρόμικη». Κάτι σαν μια θεατρική συμμορία, με κοινούς κώδικες και συνωμοτική σχέση, ευλύγιστη, δεμένη και θεατρικά αδίστακτη. Εξαρχής, επίσης, με ενδιέφερε να παιχτεί ολόκληρη η τριλογία, αλλά χωρίς την ενδεχόμενη συνεπακόλουθη κούραση μιας τρίωρης ή τετράωρης παράστασης. Θεωρούσα ζωτικής σημασίας να μπορεί το κοινό να παρακολουθήσει εναργώς το τελευταίο, και κατά τη γνώμη μου σημαντικότερο, μέρος, τις «Ευμενίδες». Έτσι κρατήσαμε ανέπαφη την ουσία της αφήγησης και όλον τον πυρήνα της ιδεολογικής εξέλιξης του έργου, εστιάζοντας στα –κατά γενική ομολογία συναρπαστικά– διαλογικά μέρη και αντλώντας από τα χορικά ό,τι έχει μεγαλύτερο ποιητικό εκτόπισμα.
Το ναζιστικό καθεστώς ανέβασε την «Ορέστεια» στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936 για να αναδείξει την επικράτηση της αρίας φυλής και οι Παζολίνι-Γκάσμαν, αμέσως μετά τον πόλεμο, για να τιμήσουν την ειρήνη. Εσείς γιατί την επιλέξατε;
Η εποχή μας χαρακτηρίζεται από βία, αστάθεια, σύγχυση και διχασμό. Η «Ορέστεια» αφηγείται τον ευγενή, επίπονο αλλά εν τέλει ατελέσφορο αγώνα του ανθρώπου να υπερβεί την εγγενή του τάση προς τη βία, το κακό, την καταστροφή, το διχασμό, να διαρρήξει το φαύλο κύκλο του αίματος, εγκαθιδρύοντας έναν πολιτικό πολιτισμό που επιβάλλει την ειρηνική, θεσμική δικαιοπραξία. Είναι το ιδανικό έργο για να μιλήσεις για την εποχή μας με τη σοφία του παρελθόντος.
Ήδη από τη φωτογράφηση του θιάσου, με τις ετόλ, τις τιάρες και τις τιράντες, γίνεται αισθητό πως μετατοπίζετε τη δράση κάπου στα ’40s-’50s…
Είναι περισσότερο μια χαλαρή ποιητική μεταφορά, ένα απαλό νοητικό ταξίδι σε μια εποχή της ιστορίας μας με την οποία όλοι έχουμε κάποια σχέση, είτε βιωματική είτε «εξ αγχιστείας». το αίμα συντηρείται νωπό και στη μνήμη, δυστυχώς. Η «Ορέστεια» μπορεί να μιλά για πατριαρχία και μητριαρχία, για οικογενειακές, γενεαλογικές και εμφυλιακές συγκρούσεις και εκδίκηση, αλλά κυρίως μιλά για πόλεμο, για νικητές και ηττημένους, για διχασμό, για εμφύλιο, για ειρηνευτικό συμβιβασμό και για ένα κράτος δικαίου υπό τη σκέπη ανώτερων δυνάμεων.
Το ενδιαφέρον είναι ότι, όπως ακριβώς και στην τριλογία του Αισχύλου, έτσι και στην παράστασή μας, το τρίτο έργο αποκόπτεται απότομα από την τρόπον τινά ρεαλιστική, ιστορική αφήγηση των δύο πρώτων (που μοιάζει να τα χωρίζει χρονικά η απόσταση περίπου δεκαετίας) και «εκτοξεύεται» στη σφαίρα των ιδεών, σε ένα σχεδόν διαστημικό χωροχρόνο, όπου το μοναδικό ανθρώπινο θεατρικό πρόσωπο, ο Ορέστης, συνδιαλέγεται, συγκρούεται, υποστηρίζεται και δικάζεται από θεότητες.
Ποια είναι η σχέση σας με το αρχαίο δράμα; Από το 1975 έχω ανεβάσει στην Ελλάδα και στο εξωτερικό σχεδόν όλο τον Ευριπίδη, ελάχιστα έργα του Σοφοκλή, ενώ με τον Αισχύλο καταπιάνομαι πρώτη φορά. Η σχέση μου με το αρχαίο δράμα είναι εκείνη που έχεις με έναν εμβληματικό πρόγονο από τον οποίο μπορεί να μάθεις πολλά. Του οφείλεις σεβασμό αλλά, νομοτελειακά, προσπαθείς πάντα να ξεφύγεις από την καταλυτική σκιά του, χωρίς φυσικά να τα καταφέρνεις.
«Ο παθός, μαθός» («το πάθημα γίνεται μάθημα») ακούγεται στον «Αγαμέμνονα». Επιχειρώντας μια αναλογία: τι μπορεί να μάθουμε εμείς, οι σύγχρονοι, από την τωρινή εμπειρία της κρίσης;
Αντίθετα με την ευχή που κρύβεται στην ερώτησή σας, ο άνθρωπος δεν μαθαίνει, ή μαθαίνει πολύ αργά. Το νόημα της αρχαίας φράσης είναι ότι διά του «πάθους», μαθαίνεις πώς κυλάει η ζωή, όχι πώς να ζεις καλύτερα. Η κρίση, όπως είναι πια φανερό και στους πιο αδαείς εξ ημών, έχει μετατραπεί σε μόνιμο κομμάτι της φύσης μας και της καθημερινότητάς μας. Από αναπάντεχο, τρομερό κακό έχει μεταμορφωθεί σε ευπρόσδεκτο αποδιοπομπαίο τράγο που ευθύνεται για όλα τα ελαττώματά μας και έχουμε μάθει να τη χειριζόμαστε ώστε να μένει, για να ανατροφοδοτεί την παραφθαρμένη και μεταλλαγμένη πίστη στον εθνικό εαυτό μας.
Η «Ορέστεια» θα παιχτεί στην Επίδαυρο στις 8-9/7. Παίζουν οι Κ. Μαρκουλάκης, Κ. Καραμπέτη, Ν. Κουρής, Ν. Ψαρράς, Στ. Γουλιώτη, Άλκ. Πουλοπούλου κ.ά. Προπώληση από το www.greekfestival.gr
Οί Τρείς πρωταγωνιστές
Κ. Καραμπέτη
Επίδαυρος χωρίς εκείνη... δεν γίνεται! Η απόλυτη Κλυταιμνήστρα επιστρέφει στο ρόλο τον οποίο προ τριετίας ερμήνευσε με Αγαμέμνονα τον εκλιπόντα επιστήθιο φίλο της Μηνά Χατζησάββα.
Κ. Μαρκουλάκης
Είκοσι πέντε χρόνια ερμηνεύει ρόλους εμβληματικούς: Άμλετ, Οθέλλο, Δον Ζουάν, Ιππόλυτο, Οδυσσέα, ακόμη και την... Ιοκάστη. Τώρα καταπιάνεται με εκείνον του μητροκτόνου Ορέστη.
Στ. Γουλιώτη
Πρωτοέπαιξε την Ηλέκτρα στην Επίδαυρο, το 2007, σε ηλικία 26 ετών, όταν την ανακάλυψε (και μας την αποκάλυψε) ο Πέτερ Στάιν. Στην «Ορέστεια» παίζει πάλι την Ηλέκτρα αλλά και την Αθηνά.
