Αντί για το κάστρο της Ελσινόρης, τα καμαρίνια ενός θεάτρου. Μπροστά στους καθρέφτες κι ενώ μακιγιάρονται, οι ηθοποιοί αναρωτιούνται «Ποιος είμαι;». Έτσι ξεκινά η εκδοχή του πολυβραβευμένου Λιθουανού σκηνοθέτη Όσκαρας Κορσουνόβας στον «Άμλετ» που καταφθάνει στο Φεστιβάλ Αθηνών, για να διακτινίσει τον Σαίξπηρ στον 21ο αιώνα και να μας φέρει αντιμέτωπους με ένα πολύ προσωπικό κι ανησυχαστικό «να ζει κανείς ή να μη ζει;».
«Δεν έχει σημασία πότε γεννήθηκε ο Σαίξπηρ. Σημασία έχει πως είναι ο πιο σύγχρονος συγγραφέας του κόσμου μας», αποφαίνεται ο Όσκαρας Κορσουνόβας, δίνοντας το δικό του μήνυμα στις εκδηλώσεις εορτασμού που γίνονται φέτος διεθνώς, με αφορμή τα 400 χρόνια από το θάνατο του Άγγλου βάρδου. Στο πλαίσιο αυτής της σαιξπηρικής επετείου, το Φεστιβάλ Αθηνών προσκαλεί τον Λιθουανό σκηνοθέτη και τον αντισυμβατικό «Άμλετ» του στην Πειραιώς 260 (στις 25 και 26/6).
Μόνο σκηνικό, οι περιστρεφόμενοι καθρέφτες στα καμαρίνια των ηθοποιών. Εκεί, ο εννιαμελής θίασος του Κορσουνόβας κοιτά το είδωλό του, κάνει πρόβα και μακιγιάρεται, εκτοξεύοντας σταδιακά τον σαιξπηρικό «Άμλετ» σε ένα μετα-θεατρικό σύμπαν φαντασμαγορικά παρανοϊκό και ανησυχαστικά γοητευτικό. Ο Κορσουνόβας απογειώνει τη θεατρικότητα, όμως, ταυτόχρονα, επεμβαίνει δραστικά στο κείμενο: το κατακερματίζει, ανατρέπει τη σειρά των πράξεων και των σκηνών κι αποδομεί ακόμη και τους περίφημους μονολόγους των σαιξπηρικών προσώπων. Εισάγει ενοχλητικούς ήχους και την απειλητική φιγούρα ενός κλόουν.
Εξαφανίζει τη Δανία και τα διλήμματα του πρίγκιπα Άμλετ, ορθώνοντας στη θέση τους τον σημερινό απελπισμένο πολίτη, με τη μορφή ενός θεατρίνου που ψελλίζει απεγνωσμένα «Ποιος είμαι;» και «Ποιος είσαι;». Στόχος του Κορσουνόβας είναι να φέρει εξίσου το θίασο όσο και τους θεατές του αντιμέτωπους με το είδωλό τους, ενώπιον των ευθυνών τους και της εμβρόντητης αδυναμίας τους να διαχειριστούν αποφασιστικά το τέλος των υπαρξιακών, ιστορικών και κοινωνικοπολιτικών ψευδαισθήσεων. Κάπως έτσι, σ’ αυτήν τη μη γραμμική προσέγγιση, ο Άμλετ μοιάζει να ανάγεται στο κατεξοχήν είδωλο της απομάγευσης του κόσμου.
«Δεν με ενδιαφέρει ο Άμλετ ως θεατρικός χαρακτήρας αλλά εμείς και ο εαυτός μας, σήμερα, σε αυτόν τον αιώνα που αρνείται να ξεκινήσει, σ’ αυτόν τον κόσμο που βρίσκεται σε παρατεταμένη εφηβεία. Η ησυχία που μας περιβάλλει είναι απατηλή και η ασφάλεια που νομίζουμε πως έχουμε πολύ επισφαλής. Πρέπει να σκίσουμε το πέπλο που μας κρύβει την πραγματική ζωή, πρέπει να δούμε τον κόσμο μέσα από τα μάτια του Άμλετ. Η καχυποψία του μας είναι απαραίτητη», δήλωνε, προφητικά σχεδόν, το 2008, ο Κορσουνόβας.
Σκηνοθέτης με ακόρεστη φαντασία, μεταφυσική ματιά και ριζοσπαστικό στοχασμό, που έχουν γίνει σήμα κατατεθέν για ολόκληρο το λιθουανικό θέατρο, ο Κορσουνόβας, ήδη από το 1997, στο μανιφέστο που συνυπέγραψε με ομότεχνούς του των βαλτικών χωρών, επεσήμαινε: «Το θέατρο δεν πρέπει να αφορά τόσο την αισθητική όσο το δράμα των ανθρώπων τού σήμερα». «Ο ταραξίας από το Βίλνιους»: έτσι αποκαλούσαν τον Κορσουνόβας το 1990, όταν στα 21 του χρόνια έλαβε το πρώτο βραβείο στο Φεστιβάλ του Εδιμβούργου, την ίδια χρονιά που η χώρα του ανεξαρτητοποιήθηκε από το σοβιετικό καθεστώς. Με τα βραβεία που έχει λάβει να είναι πλέον τόσα όσες κι οι παραστάσεις του, ο Κορσουνόβας είναι ένας διεθνώς καταξιωμένος μετρ της σκηνικής μαγείας. Στην υπερρεαλιστική εικονοπλασία των παραστάσεών του, το παγανιστικό και το κομουνιστικό παρελθόν της Βαλτικής μπλέκονται με μια εκκεντρική ποιητικότητα, ο ρομαντισμός με το σαρκασμό και η σαγήνη με το μακάβριο.
Δεν είναι η πρώτη φορά που επισκέπτεται τη χώρα μας ο Κορσουνόβας. Μόλις τον περασμένο χειμώνα, ως προσκεκλημένος του Δημήτρη Τάρλοου, ανέβασε στο θέατρο Πορεία την «Τρικυμία» του Σαίξπηρ σε μια παράδοξη εκδοχή έργου δωματίου, με τίτλο «Μιράντα» και πρωταγωνιστές την Ιωάννα Παππά και τον Λαέρτη Μαλκότση. Η αρχή είχε γίνει όμως από το 2001, όταν, ύστερα από πρόσκληση της Ελένης Βαροπούλου, ο Κορσουνόβας βρέθηκε στις Πρέσπες, στο πλαίσιο της Θερινής Ακαδημίας του Εθνικού Θεάτρου, με ένα masterclass πάνω στο «Όνειρο θερινής νυκτός» του Σαίξπηρ. Επανήλθε με μια προβοκατόρικη εκδοχή στον «Οιδίποδα Τύραννο» του Σοφοκλή στην Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, το 2006, Πάτρα με τον Χορό της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας να αποτελείται από… Μίκι Μάους. Μια πρώτη, μάλιστα, εκδοχή του εκρηκτικού «Άμλετ» που θα δούμε τώρα, παρουσιάστηκε στη Θεσσαλονίκη το 2008, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για το βραβείο «Νέες Θεατρικές Πραγματικότητες» που απονεμήθηκε τότε στον Κορσουνόβας.
Περισσότερες πληροφορίες
Άμλετ
Χρησιμοποιώντας τον Άμλετ ως βάση, ο πολυβραβευμένος λιθουανός σκηνοθέτης μιλάει για την πιο πρόσφατη Ιστορία και θέτει σύγχρονους προβληματισμούς.
