«Φεύγοντας, σκεφτόμουν για ώρες τους ανθρώπους που γνώρισα εκεί. Σαν να τους ήξερα από παλιά. Σαν να είναι φίλοι, μακρινοί αγαπημένοι. Ίσως ένα κομμάτι δικό μου, κρυμμένο για πάντα εκεί»: έτσι ένιωσα φεύγοντας από τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών και την παράσταση της ομάδας «Εν Δυνάμει». Όπως ακριβώς δηλαδή μας έλεγε, κατά τη διάρκεια της παράστασης, πως ένιωσε ένας ηθοποιός ύστερα από την επίσκεψή του σε κάποιο ίδρυμα για άτομα με ειδικές ανάγκες. Κι αποκτούσαν μια επιπλέον βαρύτητα –ίσως ακόμη και δραματικότητα- τα λεγόμενά του, καθώς μιλούσε με φόντο τον υπόλοιπο 22μελή θίασο να αναπαριστά τη σκηνή του ομαδικού λουτρού (με λάστιχο) των τροφίμων ενός τέτοιου ιδρύματος.
Είναι ένα παράξενο θέαμα «Το ‘άλλο’ σπίτι». Θέλγει και, συνάμα, ενοχλεί. Σου ανοίγει το πεδίο και, ταυτόχρονα, σε βαραίνει. Ξέρεις πως σου μιλά για τα αυτονόητα –πρωτίστως, για το ότι το «κανονικό» και το «μη κανονικό» δεν είναι, στην ουσία παρά μια άτιμη εφεύρεση που κληροδοτείται από γενιά σε γενιά και σχετίζεται άμεσα με εκείνο που ο Μισέλ Φουκώ περιγράφει ως «εξουσίες κανονικοποίησης». Η παράσταση της Ελένης Ευθυμίου μιλά για αυτά τα «αυτονόητα». Έχει έναν ρασιοναλισμό η παράστασή της και συνάμα, μια ποιητική οντολογικής υφής, έτσι όπως «περνάει» δύσκολα ζητήματα, όπως ο θάνατος του γονέα ή η εγκατάλειψη από τον γονέα, όπως το σεξ ή ο βιασμός, όπως η βαριά φαρμακευτική αγωγή και η αφόρητη μοναξιά, όπως η ανάγκη για οικογένεια, ασφάλεια και ελευθερία. Έχει μια δημοκρατικότητα, έτσι όπως παρουσιάζει επί σκηνής (άρα και επί ζωής), σε σχέση απόλυτα συμβιωτική, ανθρώπους με και χωρίς αναπηρίες, να κάνουν θέατρο με (και για) τη ψυχή τους (και, μαζί, για τη δική μας).
Όλα συμβαίνουν επί σκηνής μέσω χορικών άψογα τραγουδισμένων, μέσω σκετς, διαλόγων και μονολόγων, φωνών live και φωνών off που αφηγούνται αληθινές (πλην όμως αθέατες για όσους δεν εμπλέκονται άμεσα στον κόσμο της αναπηρίας) ιστορίες και βιντεοπροβολές. Η μουσικότητα της παράστασης είναι υποδειγματική. Η λιτότητά της, επίσης. Μια σειρά από λευκά «κινούμενα» σπετσάτα αρκεί για να ορίσει τη σκηνογραφία –μετακινώντας τα, σκαρφαλώνοντας πάνω τους και μεταβάλλοντας τη χρήση τους, ο θίασος διαρκώς δομεί και αποδομεί το σκηνικό χώρο.
Ο χώρος είναι το ζητούμενο. Το σπίτι. Η γωνιά μας στον κόσμο. Το κατεξοχήν καταφύγιο. Εκείνο που είθισται να απολείπει σε όσους ζουν την ιδρυματική ζωή των ασύλων, των ορφανοτροφείων, των οικοτροφείων κ.λ.π.. Δίχως να εκβιάζει το συναίσθημα, η παράσταση γίνεται κάποτε απλοϊκή (ναι, σπίτι όλων μας είναι η φύση, η χλόη και τα πουλιά) και άστοχα αντιδραστική (όχι, δεν είναι η αναπηρία αποκλειστικά μια εικόνα δυστυχίας). Το βέβαιο, όμως, είναι πως με έκανε να συγκινηθώ από την ίδια τη συνθήκη της όσο κι εκείνη της παρακολούθησής της με ένα κοινό αποτελούμενο από τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς κάποιου ειδικού επαγγελματικού σχολείου της Αττικής.
Τους σκεφτόμουν όλη μέρα –ηθοποιούς και θεατές. Κι αναρωτιόμουν: τι μπορώ να κάνω εγώ για όλη αυτή την αθέατη πλην όμως πραγματική πραγματικότητα; Απάντηση εύκολη δεν έχω. Για κάποιους ίσως ισχύει εκείνο που ακούγεται στην παράσταση: «Δεν περιμένουμε κάποια επανάσταση. Παλεύουμε, όμως, ένα μέρος μας να ζει επαναστατικά». Εγώ ένα ξέρω. Αυτό που αφήνει να εννοηθεί και το χορευτικό φινάλε της παράστασης, ότι στο χορό (όπως και στο θέατρο) είμαστε όλοι ίσοι. Αν και εδώ πρέπει να παραδεχτώ πως μια από τις ηθοποιούς με σύνδρομο Down ξέρει να κάνει τέλεια ‘ρόδα’ -εγώ δεν μπόρεσα ποτέ. Εσείς;
Η παράσταση «Το ‘άλλο’ σπίτι» παίζεται στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών μέχρι τις 24/1. Ερμηνεύουν οι Κλειώ Αντωνοπούλου, Βάσω Ασίκογλου, Μαρία Δαχλύθρα, Ελευθερία Δρακουλίδου, Μαργαρίτα Καϊναδά, Άννα Καλίντσεβα, Αναστασία Καρυοφύλλη, Ευαγγελίνα Καρυοφύλλη, Μαρία Κολτσίδα, Βαγγέλης Κοσμίδης, Ηλίας Κουγιουμτζής, Γιώτα Κουϊτζόγλου, Νίκος Κυπαρίσσης, Άγγελος Κωνσταντίνου, Λωξάνδρα Λούκας, Δημήτρης Λύρας, Δημήτρης Μέξης, Θάνος Νανάσης, Μιχάλης Ντολόπουλος, Ντίνος Παπαγεωργίου, Βασίλης Πέτρου, Ζωή Τζήκα, Αλέξανδρος Χάτσιος.
Περισσότερες πληροφορίες
Το άλλο σπίτι
Στο όριο μεταξύ θεάτρου ντοκουμέντου και θεάτρου επινόησης, η δουλειά της ομάδας Εν Δυνάμει, που αποτελείται από άτομα με και χωρίς αναπηρίες, βασίζεται στη συλλογή προσωπικών ιστοριών των μελών της, με θέμα την αναπηρία.
