Το ιστορικό Θέατρο Τέχνης της Μόσχας καταφθάνει στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών με μια αντισυμβατική παράσταση: τους μεταμοντέρνους, σαρκαστικούς, ακατάλληλους και πεντάωρους «Καραμάζοφ» διά χειρός του 40χρονου Ρώσου σκηνοθέτη-ταραξία Κονσταντίν Μπογκομόλοφ.
Εκεί, στο Θέατρο Τέχνης της Μόσχας, με το θρυλικό ανέβασμα του «Γλάρου», το 1898, άλλαξαν τα πάντα. Εκεί ξεκίνησε ο αιώνας του σκηνοθέτη, εκεί διαφάνηκε το θάμβος του Τσέχοφ και του Γκόρκι και εκεί σφυρηλατήθηκε η σύγχρονη υποκριτική. Δεν είναι η πρώτη φορά που το ιστορικό αυτό θέατρο επισκέπτεται την Ελλάδα, είναι όμως η πρώτη που φτάνει στη Στέγη με μια παράσταση που δεν έχει ταξιδέψει ποτέ πριν και με έναν 17μελή θίασο εκλεκτών ηθοποιών. Μην περιμένετε, όμως, ένα κλασικό θέαμα με κοστούμια εποχής και ερμηνείες ψυχολογικού ρεαλισμού, όπως τον δίδαξε στο Θέατρο Τέχνης πριν από 118 χρόνια ο ιδρυτής του Κονσταντίν Στανισλάφσκι.
«Μεταμοντέρνα trash έπη» έχουν χαρακτηριστεί οι προβοκατόρικες επαναναγνώσεις των κλασικών έργων που επιχειρεί ο Μπογκομόλοφ. Η αισθητική και σατιρική του ακρότητα εκλαμβάνεται σαν μια διαμαρτυρία εναντίον της κυβερνητικής πολιτικής.
Ένα hi-tech σολάριουμ, ένα κατάμαυρο lounge, εταιρικά γραφεία με μαρμάρινες επενδύσεις. αυτό είναι το σκηνικό των «Καραμάζοφ» του Κονσταντίν Μπογκομόλοφ. Στα VIP άδυτα της σύγχρονης ρωσικής μπουρζουαζίας τοποθετεί τους ντοστογιεφσκικούς ήρωες ο αιρετικός σκηνοθέτης, στηλιτεύοντας με μαύρο χιούμορ την κοινωνική και ηθική παρακμή της χώρας του και των ολιγαρχών της. Η περιβόητη παράστασή του παίζεται για πρώτη φορά εκτός ρωσικών συνόρων, ύστερα από πρόσκληση της Στέγης και αφού έχει πλέον κοπάσει το σκάνδαλο που προκάλεσε η πρεμιέρα της, το 2013. Ο ίδιος, πάντως, ο Μπογκομόλοφ μοιάζει ταγμένος στην πρόκληση: όταν ανέβασε τον «Ιδανικό σύζυγο» του Όσκαρ Ουάιλντ σαν γκραν-γκινιόλ κωμωδία με άφθονες… πορδές και άλλες τρέλες, νεορθόδοξοι ακτιβιστές κρέμασαν, εν είδει αποδοκιμασίας, μια γουρουνοκεφαλή έξω από το Θέατρο Τέχνης!
Στην περίπτωση του εμβληματικού μυθιστορήματος του Ντοστογιέφσκι που θα δούμε τώρα, ο Μπογκομόλοφ θέτει τους «Αδερφούς Καραμάζοφ» (1880) σε ένα παράδοξο περιβάλλον, που θυμίζει ίσως εκείνο από το «Κουρδιστό πορτοκάλι» του Κιούμπρικ, και μεταφέρει τη δράση από τα μεγαλοτσιφλίκια του ύστερου 19ου αιώνα στα δώματα των σύγχρονων ολιγαρχών, σε ένα σκοτεινό τοπίο-έμμεση αναφορά στο μαυσωλείο του Λένιν…
Οι παραστάσεις του 40χρονου Ρώσου θυμίζουν τη λειτουργία εκείνων του Τόμας Οστερμάγερ και άλλων μεταμοντέρνων Ευρωπαίων. Ο Μπογκομόλοφ διατηρεί μεν τη γλώσσα, τα πρόσωπα και την πλοκή του κειμένου, αλλά μετατοπίζει τον χωροχρόνο και εμβολίζει τη δράση με περιπαικτικές ατραξιόν. Στους «Καραμάζοφ», λόγου χάρη, χρησιμοποιεί μοσχοβίτικη ποπ και μπαλάντες του Φρέντι Μέρκιουρι και του Νικ Κέιβ, τραβάει κοντινά πλάνα των ηθοποιών και τα προβάλλει σε οθόνες πλάσμα, ενώ δεν παραλείπει τις αισθητικές παρεκβάσεις (μικρόφωνα κ.λπ).
Παρεμπιπτόντως, η λέξη «Αδερφοί» εκπίπτει από τον τίτλο – ο αλληλοσπαραγμός των Καραμάζοφ δεν αφορά μόνο μία οικογένεια, αλλά όλη την ανθρωπότητα. Ίσως γι’ αυτό ο Ρώσος σκηνοθέτης προσθέτει τον διευκρινιστικό υπότιτλο: «Καραμάζοφ, μια ονειροφαντασία του Κ. Μπογκομόλοφ». Ο πάτερ φαμίλιας Φιόντορ Πάβλοβιτς παραμένει, πάντως, εξίσου κτηνώδης όσο και στο πρωτότυπο...
«Μεταμοντέρνα trash έπη» έχουν χαρακτηριστεί οι προβοκατόρικες επαναναγνώσεις των κλασικών έργων που επιχειρεί ο Μπογκομόλοφ. Η αισθητική και σατιρική του ακρότητα εκλαμβάνεται σαν μια διαμαρτυρία εναντίον της κυβερνητικής πολιτικής, αλλά και των απολυταρχικών πρακτικών του Υπουργείου Πολιτισμού της Ρωσίας – όπως η απειλή άρσης της κρατικής επιχορήγησης στα θεάματα που προσβάλλουν τα ήθη του τόπου… Ο Μπογκομόλοφ, πάντως, έχει ήδη σπάσει τα σύνορα της χώρας του. Οι παραστάσεις του παίζονται σε διεθνή φεστιβάλ θεάτρου, όπως το Festwochen της Βιένης. Κι όπως επισημαίνει ο ρώσικος Τύπος: «Οι κρατικοί υπάλληλοι μπορεί μεν να αμφισβητούν τον Μπογκομόλοφ, το κοινό όμως τον λατρεύει».
«Οι Καραμάζοφ» παίζονται στη Στέγη από 3 έως 6/1.
Περισσότερες πληροφορίες
Οι Καραμάζοφ
Ανατρεπτική και ακατάλληλη για ανηλίκους παράσταση, με τη δράση να λαμβάνει χώρα, αντί για τον 19ο αιώνα, στα VIP σαλόνια των σημερινών ολιγαρχών...
