30.000 θεατές, 120 παραστάσεις, 300% αύξηση στις πωλήσεις του ομώνυμου μυθιστορήματος. Δεν χωράει αμφιβολία: ογδόντα χρόνια μετά τη συγγραφή της η «Μεγάλη Χίμαιρα» του Μ. Καραγάτση έχει γίνει μια παράσταση-φαινόμενο. Ζητήσαμε από τον σκηνοθέτη της, τον Δημήτρη Τάρλοου, να μας το εξηγήσει.
H παράσταση που σκηνοθετεί ο εγγονός του Μ. Καραγάτση δεν έχει σταματήσει να παίζεται από τον Ιούλιο του 2014 και τη sold out πρεμιέρα της στο Φεστιβάλ Αθηνών. Κι ενώ ο Δημήτρης Τάρλοου ετοιμάζει την ανανεωμένη εκδοχή της στο Θέατρο Πορεία, με αλλαγές στους ηθοποιούς, στη σκηνοθεσία αλλά και στα εμβόλιμα κινηματογραφημένα μέρη (διά χειρός Χρήστου Δήμου), έχει ήδη προπωληθεί το 55% των εισιτηρίων του Οκτωβρίου. Η επιτυχία έχει προκαλέσει τεράστια αύξηση και στις πωλήσεις του μυθιστορήματος από τις εκδόσεις Εστία: η άνοδος είναι της τάξης του 300%! Το εντυπωσιακό είναι πως δεν πρόκειται για μιούζικαλ ή ξέφρενη κωμωδία με ευρεία απήχηση. Κάθε άλλο. Μιλάμε για ένα μυθιστόρημα πασίγνωστο μεν και διαχρονικά ευπώλητο, αλλά ιδιαίτερα... δύσθυμο.
«Δεν περίμενα αυτήν την επιτυχία», μας λέει ο Δημήτρης Τάρλοου. «Βασικά τίποτα δεν περίμενα. Είμαι και απαισιόδοξος τύπος, οπότε χαίρομαι ακόμη κι αν έρθει ένας θεατής! Στο θέατρο, εξάλλου, τίποτα δεν είναι δεδομένο. Υπάρχει μεγάλη απόσταση ανάμεσα στο να δει κάποιος μια παράσταση από περιέργεια και στο να συγκινηθεί.
Η “Χίμαιρα” είναι για πολλούς μια παρηγοριά. Η επιτυχία της ενδεχομένως έγκειται στο ότι λειτουργεί κατά μία έννοια με τον τρόπο της αρχαίας τραγωδίας: “Δι’ ελέου και φόβου περαίνουσα την των τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν”. Όταν δηλαδή με τα όσα γίνονται επί σκηνής διαπιστώνεις με πόση άγνοια κινείσαι, πώς επιλέγεις ερωτικούς συντρόφους ή πώς οδεύεις στην αυτοκαταστροφή, τότε επέρχεται ενός είδους κάθαρση».
Η «Μεγάλη Χίμαιρα» έχει φέτος διαφορετική διανομή, όμως η ομολογουμένως έξοχη Αλεξάνδρα Αϊδίνη ερμηνεύει και πάλι τη Μαρίνα Μπαρέ, τη νεαρή Γαλλίδα με το διδακτορικό στη «Μήδεια», η οποία βρίσκει στον ελληνικό πολιτισμό ένα καταφύγιο από τη μεγάλη ντροπή που την κατατρύχει, την πορνική ζωή της μητέρας της. Κάποια στιγμή όμως θα ενδώσει και η ίδια στην πορνεία. Ο σαρκικός πόθος θα γίνει η νεύρωσή της. Μόνο για λίγο ένας Έλληνας καπετάνιος θα τη σώσει, καθώς θα την παντρευτεί και θα τη φέρει στην Ελλάδα. Όταν όμως εκείνη ποθήσει τον αδερφό του, η τραγωδία θα είναι ολοσχερής και η ίδια μια άλλη Μήδεια.
Ο Καραγάτσης είναι σα να μας λέει πως ο έρωτας είναι μια φρεναπάτη. Τίποτα δεν υπάρχει. Μόνο πάθη, ορμές και συμφέρον: το χρήμα.
«Χωρίς την Αϊδίνη, η “Χίμαιρα” θα ήταν αδύνατο να επαναληφθεί. Όλα περιστρέφονται γύρω της. ως καταλυτική παρουσία σήκωσε το βάρος της παράστασης», ομολογεί ο Τάρλοου. «Η παράσταση όμως ξαναδουλεύεται και υπάρχουν διαφορές ακόμη και στην ίδια, ενώ οι καινούργιοι ηθοποιοί είναι σαφές ότι δεν ήρθαν για να κάνουν μιαν αντικατάσταση, αλλά μια νέα παράσταση. Όλα προκύπτουν στις πρόβες μέσω μιας διαδικασίας σχεδόν ψυχαναλυτικής».
Στη φετινή εκδοχή ο Μάξιμος Μουμούρης ερμηνεύει τον καπετάνιο σύζυγο, ο Δημήτρης Μοθωναίος τον κουνιάδο κι εραστή, ενώ η Σμαράγδα Σμυρναίου την πεθερά. Παίζουν επίσης η Ειρήνη Φαναριώτη, η Καίτη Μανωλιδάκη και, σε ένα φευγαλέο πέρασμα, ο ίδιος ο Τάρλοου στο ρόλο του... παππού του. Τον ρωτώ αν παλιότερα, διαβάζοντας το μυθιστόρημα, φανταζόταν κάποια συγκεκριμένη ηθοποιό ως Μαρίνα Μπαρέ. «Την Ιζαμπέλ Ιπέρ!» μου απαντά δίχως δεύτερη σκέψη. «Η Μαρίνα έχει μια ψυχρή γοητεία, πολλά απωθημένα και ψυχολογικές περιπλοκές. Δεν είναι μια χυμώδης γυναίκα – έχει μια υπόγεια και διεστραμμένη σεξουαλικότητα κρυμμένη στο βλέμμα...»
«Στη “Χίμαιρα” υπάρχει ένα ερωτικό στόρι που εύλογα συγκινεί. Υπάρχουν όμως πολλά ακόμη. Γίνεται σε αυτό το έργο ένας υπόγειος παραλληλισμός με την Ελλάδα. Ο Καραγάτσης αναφέρεται ευθέως στην τάση των Ελλήνων για αυτοκαταστροφή και στο πώς ο τόπος αυτός προσκαλεί ντόπιους και ξένους σε ένα... παρανάλωμα. Φωτίζει το δίπολο Δύση-Ελλάδα και το πώς όλο αυτό κινείται στο πλαίσιο μιας μεγάλης παρεξήγησης, μιας κωμικοτραγωδίας, η οποία είναι εξάλλου η ίδια μας η ύπαρξη. Λέει ουσιαστικά πως ο έρωτας είναι μια φρεναπάτη, μια ψευδαίσθηση και τελικά δεν υπάρχει τίποτα. Μόνο πάθη, ορμές και συμφέρον: το χρήμα.
Κινούμαστε γύρω από τις ενορμήσεις, την ανάγκη για επιβίωση και το σαρκοβόρο έρωτα. Τίποτα το ανακουφιστικό δεν έχει αυτό το πικρό και δυσάρεστο μυθιστόρημα! Ο Καραγάτσης γίνεται στο τέλος έως και ωμός. Η σαγηνευτική και αυτοκαταστροφική Μαρίνα γίνεται τροφή για τα καβουράκια και ο ίδιος μας νεύει να δούμε ότι τελικά, να, τίποτα δεν είμαστε!»
Περισσότερες πληροφορίες
Η Μεγάλη Χίμαιρα
Το ερωτικό μελόδραμα της Γαλλίδας Μαρίνα Μπαρέ συνεχίζει για τρίτη σεζόν, σε μια επική πλέον παράσταση που μεταφέρει στη σκηνή τη μεγάλη συγκίνηση του βιβλίου.
