Η ραψωδία λ΄ της ομηρικής «Οδύσσειας» ανεβαίνει με τον τρόπο του παραδοσιακού θεάτρου Νο της Ιαπωνίας στην κατεξοχήν διαπολιτισμική παραγωγή του Φεστιβάλ Επιδαύρου, τη «Νέκυια», που συν-σκηνοθετούν ο Μιχαήλ Μαρμαρινός και ο μάστερ του Νο Τζένσο Ουμεουάκα στις 24-25/7. Οι ορκισμένοι θεατρόφιλοι θα είναι εκεί!
1. Οι διαπολιτισμικές θεατρικές ανταλλαγές είναι μια μετα-οριενταλιστική τάση ευγενούς αποικιοκρατικής οικειοποίησης που ξεκίνησε πριν από τουλάχιστον έναν αιώνα. Η ιαπωνική avant-garde, από το 1920, στράφηκε στην αρχαία ελληνική τραγωδία και, αντίστοιχα, η ευρωπαϊκή πρωτοπορία (Αρτό, Γκροτόσφκι, Μπρεχτ, Μπρουκ, Μπάρμπα κ.ά.), με αποκορύφωμα τα ’60s, ανακάλυψε στην Ανατολή τα «μυστικά» της τέχνης του θεάτρου και μια υπερκόσμια αισθητική σαγήνη.
2.Αγαπημένη τέχνη των Ιαπώνων αριστοκρατών και των σογκούν, το Νο είναι ένα τελετουργικό, θρησκευτικό, στατικό και αυστηρά κωδικοποιημένο είδος θεάτρου που άνθησε το 14o μ.Χ. αιώνα κι έκτοτε μεταλαμπαδεύεται από γενιά σε γενιά, με τους ηθοποιούς να εκπαιδεύονται σχεδόν από τα γεννοφάσκια τους σε αυτό!
3.Στο θέατρο Νο, όπως στο αρχαίο ελληνικό δράμα, άντρες ηθοποιοί ερμηνεύουν (και) τα γυναικεία πρόσωπα. Φορούν μάσκες και βαρύτιμα κοστούμια, ενώ υπάρχει Χορός και μουσικοί. Τα πάντα είναι προκαθορισμένα και απολύτως συγκεκριμένα – από το πόσα βήματα απαιτούνται για την είσοδο ενός ηθοποιού μέχρι το πώς γίνεται και τι σημαίνει το «φτερούγισμα» μιας βεντάλιας!
4.Κορυφαία μορφή του θεάτρου Νο υπήρξε ο Ζεάμι (1363-1443 μ.Χ.), ο επονομαζόμενος «Αριστοτέλης της Ιαπωνίας», ο οποίος, εκτός από θεατρικά έργα του είδους, κατέγραψε στις πραγματείες του τον σκηνοθετικό/υποκριτικό κώδικα ερμηνείας του Νο^ κάτι που δεν καταγράφηκε ποτέ για το αρχαίο ελληνικό δράμα.
5.Η επιδαύρια «Νέκυια» σηματοδοτεί την πρώτη φορά παγκοσμίως που μια ραψωδία του ομηρικού έπους (8ος αι. π.Χ.) παρουσιάζεται με τον τελετουργικό τρόπο ερμηνείας του θεάτρου Νο. Όπως λέει και ο Μιχαήλ Μαρμαρινός, «ίσως η παράστασή μας ανοίξει νέους δρόμους και εκδοχές και για το αρχαίο δράμα».
6.Ο Κάτω Κόσμος είναι ο μεταφυσικός δραματουργικός τόπος συνάντησης της «Νέκυιας» και του Νο. Γιατί ο Οδυσσέας, σε αυτή τη ραψωδία της «Οδύσσειας», γνωστής και ως «Νεκυομαντεία», κατεβαίνει στον Άδη προκειμένου να λάβει από τον Τειρεσία χρησμό για το γυρισμό του στην Ιθάκη. Εκεί συναντά τις ψυχές των παλιών του συμπολεμιστών αλλά και της μητέρας του. Αντίστοιχα, οι θεοί και οι νεκροί είναι τα βασικά πρόσωπα στα έργα του θεάτρου Νο, οι οποίοι εμφανίζονται σαν φαντάσματα ή δαίμονες που αποζητούν την εξιλέωση ή/και την κάθαρση με τη βοήθεια ενός ιερέα.
7. Η ζωγραφιά ενός μεγαλοπρεπούς πεύκου είναι το σταθερό φόντο των έργων του θεάτρου Νο. Στην Επίδαυρο, όμως, η γιαπωνέζικη εκδοχή της «Νέκυιας» θα παιχτεί με φόντο τα πανύψηλα πεύκα του φυσικού τοπίου της Αργολίδας.
Περισσότερες πληροφορίες
Νέκυια
Ο Μ. Μαρμαρινός σκηνοθετεί τη ραψωδία λ της ομηρικής Οδύσσειας και ο Gensho Umewaka μεταστοιχειώνει την κάθοδο του Οδυσσέα στον Άδη με τον τρόπο του θεάτρου Νο.
