© Λεωνίδας Τούμπανος
Όλα ξεκίνησαν με ένα λεφτόδεντρο που το μουσείο "φύτεψε" πριν από δύο χρόνια, κίνηση που πυροδότησε τον σχεδιασμό μίας νέας, διαδραστικής έκθεσης εκπαιδευτικού χαρακτήρα για το Μουσείο της Τράπεζας της Ελλάδος. Η περιοδική έκθεση "Προσωπικά Οικονομικά", σε επιμέλεια Μάνου Κορδάκη και Νίκου Δουγέκου, εγκαινιάζεται στις 23/10 και μαθαίνει σε μικρούς αλλά και μεγάλους όλα όσα πρέπει να γνωρίζουν για τα προσωπικά τους έσοδα και έξοδα. Με τον όρο "προσωπικά οικονομικά" εννοείται ο τρόπος που ένα νοικοκυριό (ένα άτομο ή μια οικογένεια) επιλέγει να μεριμνά για τα οικονομικά του. Ουσιαστικά, η έκθεση δίνει την ευκαιρία στους επισκέπτες να ανακαλύψουν τον αποδοτικότερο τρόπο διαχείρισης των διαθέσιμων πόρων τους, ώστε να καλύπτουν καλύτερα τόσο τις ανάγκες όσο και τις επιθυμίες του νοικοκυριού τους.
"Καταφέραμε με πολύ στοργή και αγάπη να μεγαλώσουμε το λεφτόδεντρο, το οποίο ρίζωσε και, μάλιστα, έβγαλε καρπούς" αναφέρει ο Υποδιευθυντής του Κέντρου Πολιτισμού, Έρευνας και Τεκμηρίωσης της Τράπεζας, Μάνος Κορδάκης, ξεναγώντας μας στην έκθεση. Το λεφτόδεντρο είναι η πρώτη στάση του διαδραστικού εγχειρήματος, μέσα στα φυλλώματα του οποίου, αντί για καρπούς, βλέπουμε να ωριμάζουν χαρτονομίσματα των 50, 100 και 200€. Αν κάποιος τραβήξει έναν καρπό, η αντίστοιχη αξία του εμφανίζεται στην οθόνη προβάλλοντας τρία παραδείγματα εισοδήματος: από εργασία (σαν μισθωτός ή ελεύθερος επαγγελματίας), κεφαλαιουχικό εισόδημα και παθητικό εισόδημα. "Θέλουμε να παρουσιάσουμε τη σχέση και τη σύνδεση που υπάρχει ανάμεσα στην κατοχή του χρήματος και στο εισόδημα" εξηγεί ο κ. Κορδάκης. "Αγοράζουμε καθημερινά αγαθά και υπηρεσίες, τα οποία μπορούμε να εντάξουμε σε δύο κατηγορίες: τις ανάγκες και τις επιθυμίες" μας. Στον απέναντι τοίχο, ο επισκέπτης καλείται να αποφασίσει τι θεωρεί αναγκαίο και τι επιθυμία, ώστε να διαχειριστεί όσο το δυνατόν πιο σωστά τα οικονομικά του.
Η επόμενη ενότητα της έκθεσης αφορά τον Οικονομικό Προγραμματισμό. Χωρισμένο σε έσοδα και έξοδα (τακτικά και έκτακτα), το διαδραστικό παιχνίδι μάς βοηθάει να κάνουμε τον απαραίτητο (π.χ. μηνιαίο) προϋπολογισμό, τοποθετώντας πολύχρωμους κύβους στα σωστά πλαίσια για να αποφασίσουμε τι θα ξοδέψουμε και τι θα αποταμιεύσουμε. Από την άλλη, στο "Χρήμα" η περιοδική έκθεση διασταυρώνεται με τη Μόνιμη Έκθεση του Μουσείου, που αφηγείται την ιστορία του χρήματος, από τα προκερματικά χρόνια, την εφεύρεση του νομίσματος και του χαρτονομίσματος μέχρι το εντυπωσιακό έκθεμα που δείχνει το τέλος του κύκλου ζωής ενός τραπεζογραμματίου.
Στις ενότητες "Αποταμίευση" και "Πίστωση" μαθαίνουμε για δύο συμπληρωματικές ενέργειες, σύμφωνα τον κ. Κορδάκη. "Η αποταμίευση μεταφέρει χρήματα από το παρόν στο μέλλον, όμως η πίστωση κάνει την αντίθετη δουλειά, μεταφέρει δηλαδή χρήματα από το μέλλον στο παρόν". Δύο ευχάριστα επεξηγηματικά βίντεο κάνουν τις έννοιες πιο κατανοητές για το κοινό, ενώ στην επόμενη στάση, τον "Πληθωρισμό", βλέπουμε τμήματα παλιότερων περιοδικών εκθέσεων που ενσωματώθηκαν στα "Προσωπικά Οικονομικά". Χαρακτηριστικό παράδειγμα το διαδραστικό έκθεμα από το περσινό αφιέρωμα "Πληθωρισμός". Αφού κατανοήσει την έννοια και τη φύση του πληθωρισμού αλλά και τη σχέση του "επιτοκίου κεντρικής τράπεζας" με το συγκεκριμένο οικονομικό φαινόμενο, ο επισκέπτης αναλαμβάνει τον ρόλο κεντρικού τραπεζίτη και επιχειρεί να ισορροπήσει τον πληθωρισμό κοντά στο 2%, αυξομειώνοντας κατάλληλα αυτό το βασικό επιτόκιο. Σύμφωνα με τους επιμελητές, ο συνδυασμός της Μόνιμης Έκθεσης με τμήματα των περιοδικών εκθέσεων του Μουσείου αποσκοπεί στη συγκέντρωση και δόμηση περιεχομένου για την καλύτερη δυνατή οικονομική εκπαίδευση του κοινού.
"Πώς προστατεύω τον εαυτό μου;" αναρωτιέται ο επισκέπτης προχωρώντας στο βάθος του Μουσείου, όπου βρίσκεται ο "χώρος της απάτης". Εδώ η έκθεση αναφέρει τα χαρακτηριστικά ασφαλείας που πρέπει να διακρίνουμε για να επιβεβαιώσουμε ότι τα χρήματά μας (χαρτονομίσματα και κέρματα) δεν είναι πλαστά. Ακόμη, καθώς είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τι πρέπει να κάνουμε και τι όχι όσον αφορά τις ηλεκτρονικές συναλλαγές μας, χιουμοριστικά βίντεο και ένας δεκάλογος με do’s and don’ts προειδοποιούν για τις ψηφιακές απάτες. Στην επόμενη ενότητα, τα "Προσωπικά Οικονομικά" στρέφουν το βλέμμα στο "Ψηφιακό αύριο", διερευνώντας τους μετασχηματισμούς που υφίσταται ο σύγχρονος κόσμος των οικονομικών, με σκοπό να γίνει μελλοντικά πιο προσιτός για όλους και χωρίς αποκλεισμούς.
"Η δραστηριότητα του ανθρώπου, συμπεριλαμβανομένης της καταναλωτικής του συμπεριφοράς, έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τη ζωή στον πλανήτη και έχει επίσης δυσκολέψει πολύ τη φύση" σχολιάζει ο Μάνος Κορδάκης, παρουσιάζοντας μας την ενότητα "Βιωσιμότητα". "Το πρόβλημα εντείνεται δεδομένης της Τραγωδίας των Κοινών, δηλαδή τα κοινά αγαθά που χρησιμοποιούνται χωρίς να λαμβάνεται υπόψη το κοινωνικό καλό, αλλά και της Τραγωδίας του Ορίζοντα, όπου ο ορίζοντας των καταστροφικών συνεπειών της κλιματικής αλλαγής είναι πέρα από τον ορίζοντα της γενιάς που λαμβάνει αυτή τη στιγμή τις αποφάσεις" εξηγεί ο επιμελητής.
Καταληκτική στάση της έκθεσης είναι τα "Στατιστικά και οι προβλέψεις", που παρέχουν χρήσιμες πληροφορίες για το μέλλον της Ελλάδας και της Ευρώπης γενικότερα, όμως ταυτόχρονα μας ωθούν να σκεφτούμε πόσο ασφαλής και αξιόπιστη μπορεί τελικά να είναι μία πρόβλεψη ή εκτίμηση για το αύριο.
Μην παραλείψετε να πάρετε μαζί σας τον συνοπτικό κατάλογο που συνοδεύει την έκθεση, μέσα στον οποίο βρίσκονται αναλυτικές πληροφορίες για την κάθε ενότητα, link για το microsite των "Προσωπικών Οικονομικών", καθώς και ασκήσεις, τεστ προσωπικότητας και QR codes. Επίσης, στην ιστοσελίδα της Τράπεζας της Ελλάδος πολύ σύντομα θα είναι διαθέσιμα έξι βιβλία της σειράς "Οικονομία για Όλους" για μαθητές και δασκάλους/καθηγητές (δημοτικού, γυμνασίου και λυκείου). Τα βιβλία έχουν μεταφραστεί από την ομότιτλη σειρά βιβλίων της Τράπεζας της Ιταλίας (Banca d’Italia) και παρέχονται δωρεάν στους επισκέπτες και σε φυσική μορφή.
Η έκθεση "Προσωπικά Οικονομικά" είναι ανοιχτή για το κοινό με ελεύθερη είσοδο.
Ξεναγήσεις και προγραμματισμένες επισκέψεις σχολείων πραγματοποιούνται κατόπιν συνεννόησης.
Ώρες λειτουργίας: Τρ., Τετ., Παρ. 9 π.μ. – 3 μ.μ., Πέμ. 9 π.μ. – 7 μ.μ.
