"Όλα τα λάθος μέρη": Αμφισβητώντας την παραδοσιακή έννοια του χώρου στην Batagianni Gallery

Η έκθεση "All the Wrong Places" (Όλα τα λάθος μέρη), που παρουσιάζεται την επόμενη εβδομάδα στην γκαλερί Batagianni, εξετάζει τη σχέση μεταξύ εσωτερικού και εξωτερικού χώρου, αμφισβητώντας παραδοσιακές χωρικές λογικές. Ζωγραφική, γλυπτική και εγκαταστάσεις οδηγούν τους θεατές σε μια εξερεύνηση τοπίων που συνδυάζουν την οικειότητα με το παράδοξο. Οι καλλιτέχνες διερευνούν την εγγύτητα και την απόσταση, την απώλεια και την ενσωμάτωση του εαυτού στον χώρο, καθώς και τις διαδικασίες ελέγχου στις οποίες συχνά υπόκεινται.

Η έκθεση προσεγγίζει την υποχώρηση μέσα από την έννοια του χώρου ως ένα διαρκές πρόβλημα προς διαχείριση και διαπραγμάτευση. Καταλήγει σε "λανθασμένες" κατοικήσεις ως ανοιχτές προσκλήσεις για νέες ανακαλύψεις. Οι καλλιτέχνες σκέφτονται την έννοια της γεωγραφικής τοποθέτησης σε σχέση με τον χρόνο, την ψηφιακή επιτάχυνση, τις μνημονικές λειτουργίες του χώρου και τις συνθήκες κοινωνικής και περιβαλλοντικής καταστροφής του. Εστιάζουν σε "αναπαραστάσεις" τοπίων και μορφών σε μια εποχή, που φαίνεται να μας έχει απομακρύνει από τον τόπο και τον χρόνο, σε ένα ασταθές περιβάλλον, που μοιάζει όλο και πιο ακατοίκητο. 

Εξετάζοντας τη σχέση έμβιου, άψυχου και αβίωτου, η έκθεση επιστρέφει στις παραδοσιακές συνθέσεις της νεκρής φύσης και της τοπιογραφίας και ξαναδιαβάζει την υλικότητα, που απεικονίζουν και τη συμβολική διάστασή της. Η φθορά, η ματαιότητα και η ομορφιά του καθημερινού γίνονται εργαλεία αφύπνισης, καθώς οι καλλιτέχνες αναμοχλεύουν την ιστορία της τέχνης και το κοινωνικό πεδίο. Μέσα από την υπέρβαση του προφανούς στην απεικόνιση, αποκαλύπτεται η πολυπλοκότητα των σχέσεων μεταξύ υποκειμένου, αντικειμένου και χώρου. Τα όρια θολώνουν και δημιουργούνται νέες δυνατότητες κατοίκησης, εστιάζοντας στο επισφαλές, το περιθωριακό, το παραγνωρισμένο ή το εγκαταλελειμμένο. Ο θεατής συνδέεται με έναν κόσμο σε αποσύνθεση, όπου το παρελθόν αλληλοεπιδρά και αλληλοτροφοδοτείται με το μέλλον, δημιουργώντας νέες οικολογίες. Αποσυναρμολογημένα τοπία ανασυγκροτούνται και επανανοηματοδοτούνται.  

Οι δυνάμεις της εντροπίας και της μεταμόρφωσης είναι κεντρικές στην έκθεση. Οι νεκρές φύσεις αποτυπώνουν το όριο της φθοράς, ενώ εδώ τα έργα επαναπροσεγγίζουν την ευάλωτη μετάβαση και τις αναγκαστικές οικειοποιήσεις καταστροφών, επιμένοντας στις δυνατότητες που βρίσκονται ανάμεσα σε ρωγμές. Οι επισκέπτες καλούνται να αναστοχαστούν πάνω σε προσαρμοστικές στρατηγικές που στέκονται με αβεβαιότητα, αλλά συνεχίζουν να αντιστέκονται και να αναζητούν συνδέσεις και σχεσιακούς χώρους. Στην έκθεση All the Wrong Places το "λάθος" επαναπροσδιορίζεται όχι ως ένα τέλος, αλλά ως αφετηρία για νέες αφηγήσεις και δυνατότητες συνύπαρξης. 

Το έργο του Βασίλη Βασιλακάκη (Αγγίστα Σερρών, 1968)  εξετάζει την εύθραυστη αλληλεπίδραση μεταξύ χώρου, εαυτού και υλικότητας, προσφέροντας μια στοχαστική προσέγγιση του παραγνωρισμένου και του απροσδόκητου. Οι πίνακές του εστιάζουν στην παύση και την ενδοσκόπηση. Εφιστούν την προσοχή στη σιωπηλή σημασία του συνηθισμένου, προσκαλώντας τους θεατές να διατηρήσουν το βλέμμα τους σε αντικείμενα που διαφορετικά θα μπορούσαν να διαφύγουν της προσοχής τους. Ο Βασιλακάκης διερευνά πώς η εγγύτητα και η απόσταση διαμορφώνουν την αντίληψή μας για τον τόπο και την παρουσία. Τα έργα του δεν είναι στατικές εικόνες, αλλά δυναμικές συναντήσεις, όπου η ένταση μεταξύ μονιμότητας και παροδικότητας δημιουργεί χώρο για εσωτερική διερεύνηση. Ο καλλιτέχνης αγκαλιάζει την απλότητα και την αναγκαία αίσθηση της ισορροπίας. Οι πίνακές του προσφέρουν στιγμές ήρεμης αντίστασης και ευκαιρίες να ανακαλύψουμε εκ νέου την πολυπλοκότητα μέσα στο φαινομενικά καθημερινό.

Το έργο του Βασίλη Γαλάνη (Αθήνα, 1994) εξερευνά τις διασταυρώσεις της ιστορίας, της τεχνολογίας και της πολιτισμικής μνήμης, δημιουργώντας χώρους, όπου το παρελθόν συγκρούεται με το παρόν και η κατάρρευση δίνει τη θέση της στην επανεφεύρεση. Μέσα από μια διεπιστημονική προσέγγιση που εντάσσει γλυπτική, εγκαταστάσεις και ψηφιακά μέσα, ο Γαλάνης αναλύει τις δυνάμεις που διαμορφώνουν τη νεωτερικότητα, την ταχύτητα, τη φιλοδοξία και την ευθραυστότητα της προόδου. Στον πυρήνα του έργου του Γαλάνη βρίσκεται η εξερεύνηση της καταστροφής και της δημιουργίας. Είτε αντλεί από τις θεωρίες του Paul Virilio για την τεχνολογία και την καταστροφή είτε επαναπροσδιορίζει κλασικές μορφές μέσα σε εικονικά τοπία, εξετάζει την αβέβαια ισορροπία μεταξύ φιλοδοξίας και αποτυχίας. 

Το έργο της Φιόνας Έλλης Σπαθοπούλου (Αθήνα, 1989) διερωτάται για τη δαιδαλώδη σχέση μεταξύ των τεχνολογικών μέσων και της τρέλας, εξερευνώντας πώς το τεχνολογικό και πολιτισμικό πλαίσιο επηρεάζει τους τρόπους, με τους οποίους αντιλαμβανόμαστε και βιώνουμε την πραγματικότητα. Η πρακτική της ασχολείται με τα ψυχολογικά ρήγματα που αναδύονται σε έναν κόσμο που κυριαρχείται από την υπερσυνδεσιμότητα και τις διαμεσολαβημένες αναπαραστάσεις. Μαζί, ο Γαλάνης και η Σπαθοπούλου κατασκευάζουν πολυεπίπεδους οπτικούς διαλόγους. Το έργο τους αμφισβητεί τις συμβατικές έννοιες του χρόνου, του χώρου και της πολιτισμικής συνέχειας αντανακλώντας την αστάθεια της εποχής μας και προτείνοντας ταυτόχρονα νέους τρόπους κατοίκησης των θραυσμάτων της. Ενσωματώνοντας αναφορές στην κλασική αρχαιότητα και τη σύγχρονη ψηφιακή κουλτούρα, η πρακτική τους αναπλαισιώνει οικείες αφηγήσεις. Φιγούρες από την αρχαιότητα αλληλεπιδρούν με άβαταρ των σύγχρονων μέσων, ξετυλίγοντας τις εντάσεις μεταξύ της παράδοσης και των αλγορίθμων ενός υπερ-επιταχυνόμενου κόσμου.

Η Γεωργία Δαμοπούλου (Αθήνα, 1969)  οραματίζεται μια πραγματικότητα όπου τα όρια μεταξύ της φύσης και των συνθετικών υλικών θολώνουν, για να παράξουν υβριδικά περιβάλλοντα που προκαλούν την κατανόηση του φυσικού κόσμου. Το έργο της διερευνά την ανθρώπινη ανάγκη αναπαράστασης της φύσης σε έναν ολοένα και πιο αποξενωμένο από αυτήν κόσμο, προτείνοντας μια "μετα-φύση", όπου το πλαστικό αναδύεται ως μια αινιγματική Εδέμ, ταυτόχρονα γοητευτική και αποπνικτική. Χρησιμοποιώντας ρητίνες, zip ties και βιομηχανικά υλικά, η Δαμοπούλου κατασκευάζει τοπία που θέτουν ερωτήματα για την επιβίωση υπό νέες, επισφαλείς συνθήκες συνύπαρξης. Τα περιβάλλοντα της συνδυάζουν το απτικό και υλικά οικείο με την αίσθηση του αλλόκοτου. Κεντρική θέση στη δουλειά της κατέχει η ιδέα του "vegetative symbiote," και το παρασιτικό ον που αφομοιώνει και μιμείται τους ξενιστές του, εμπνευσμένο από την ταινία The Thing (1982) του John Carpenter. Αυτή η μορφή λειτουργεί ως μεταφορά για την ένταση μεταξύ συγχώνευσης και μετασχηματισμού, οργανικού και τεχνητού.

Ο Marco Eusepi (Anzio, 1991) προσεγγίζει με μια ανανεωτική διάθεση τη ζωγραφική, με έργα σε καμβά και χαρτί που ισορροπούν ανάμεσα στο πλήρες και το θραυσματικό. Η διαδικασία απεικόνισης φυσικών στοιχείων μοιάζει σαν αντιστροφή της παράδοσης της νεκρής φύσης, ενώ το ίδιο το πεδίο του φυσικού και της ζωής γίνεται πλαίσιο ενδοσκόπησης και διερεύνησης. Τα στοιχεία, που απεικονίζει, συμμετέχουν ενεργά σε έναν διάλογο με την επιφάνεια του πίνακα και τις χειρονομίες διαμεσολάβησης. Οι απαλές αποχρώσεις, οι πολυεπίπεδες διαστρωματώσεις και οι μορφές σε αποδόμηση θα μπορούσαμε να  πούμε ότι ξαναδιαβάζουν και αποσταθεροποιούν τους κανόνες της νεκρής φύσης. Μετατοπίζουν την προσοχή μας στις προθέσεις της ζωγραφικής πράξης, τη στιγμή που η ορολογία της ιστορίας της τέχνης γίνεται κυριολεξία. Τα έργα δημιουργούν με την οικειότητά τους την αίσθηση του διαχρονικού, ενώ ανταποκρίνονται στο παρόν. Ο Eusepi μας καλεί να εξετάσουμε εκ νέου τη σχέση μας με τη φύση, το "τεχνητό" και την ίδια την πράξη της αναπαράστασης.

Ο Αθανάσιος Κανάκης (Αθήνα, 1983) στέκεται στις διασταυρώσεις υλικότητας, μνήμης και χώρου δημιουργώντας συνθέσεις που συνδυάζουν φωτογραφία, γλυπτική και τυπώματα.  Εστιάζει στα ίχνη, φυσικά και εμπρόθετα, που ενσωματώνουν την παρουσία και την απουσία, ανοίγοντας έναν διάλογο για το πώς οι εικόνες μεταμορφώνονται σε αντικείμενα. Μεταφέρει φωτογραφίες σε γύψινα ή τσιμεντένια μπλοκ για να δημιουργήσει γλυπτικά αντικείμενα που μοιάζουν με ευρήματα, αμφισβητώντας έτσι τα όρια μεταξύ φυσικής φθοράς και σκόπιμης παρέμβασης. Αυτή η διαδικασία επιτρέπει στην εικόνα να αποκτήσει υλική υπόσταση και να προσφέρει μια πολυεπίπεδη, απτική εμπειρία. Οι συνθέσεις του Κανάκη αποκαλύπτουν την έννοια της κατοίκησης όχι ως στατική κατάσταση, αλλά ως μια συνεχή διαπραγμάτευση με τον χώρο και τον χρόνο. Ο καλλιτέχνης μάς καλεί να επανεξετάσουμε τη σχέση μεταξύ εικόνας και αντικειμένου, αναπαράστασης και πραγματικότητας. Τα έργα του υπάρχουν ως μορφές που αιωρούνται μεταξύ δημιουργίας και διάβρωσης, σε προβληματισμό για τη φύση των ιχνών που αφήνουμε πίσω μας και τη διαμόρφωση των τοπίων στα οποία κατοικούμε.

Το έργο του Γιάννη Μπουτέα (Καλαμάτα, 1941) εξερευνά τη σχέση μεταξύ υλικού, χώρου και χρόνου, προσκαλώντας τους θεατές σε μια εμπειρία που διαρκώς μεταμορφώνεται. Ο καλλιτέχνης ενσωματώνει την πρακτική του στο περιβάλλον δράσης, δημιουργώντας ζωντανές, εξελισσόμενες σχέσεις. Στη γκαλερί Μπαταγιάννη, μια τυχαία συνάντηση με μια ακρίδα στο παράθυρο γίνεται η αφορμή για συνδέσεις με παλαιότερα έργα, όπου το έντομο είχε εμφανιστεί ως συμβολικό στοιχείο. Από τις Διαστρωματώσεις–Ενεργειακές Εικόνες-XVI (2007) στο μετρό της Αθήνας μέχρι το Ένας Αναπάντεχος Επισκέπτης Βεντούζωσε στο Παράθυρό μου (2024), ο Μπουτέας επανέρχεται και αναπλαισιώνει επαναλαμβανόμενα μοτίβα. Στο νέο του έργο, το έντομο μεγεθύνεται και παίρνει τη θέση του πάνω σε μια ακολουθία αριθμών που συγκρατούνται από σφιγκτήρες. Οι αριθμοί, τα γράμματα και οι λέξεις αποσυνδέονται από το αρχικό τους πλαίσιο και μεταμορφώνονται σε νοητικά παιχνίδια.

Η σύνθεση αυτή δημιουργεί πολλαπλά επίπεδα και στρώματα πληροφορίας, με το φως να γίνεται κεντρικός διαμεσολαβητής. Το τεχνητό φως προσελκύει τόσο τα έντομα όσο και το ανθρώπινο βλέμμα, θολώνοντας τα όρια μεταξύ έλξης και παγίδευσης. Ο καλλιτέχνης δημιουργεί δυναμικά συστήματα που λαμβάνουν υπόψη τη σχέση φωτός, μορφής και αισθητηριακής αντίληψης.  Μέσα από παιγνιώδη χρήση υλικών και αναφορών στην καθημερινότητα ανταποκρίνεται στις έννοιες του χρόνου και του χώρου.  Ο Μπουτέας ενσωματώνει τη διαδικασία δημιουργίας στο έργο, παραμένει ανοιχτός στο απρόβλεπτο και δίνει χώρο στις στιγμές έκπληξης που μεταθέτουν το βλέμμα στη σημασία της φευγαλέας στιγμής. Η έννοια του παιχνιδιού παραμένει κεντρική στην πρακτική του, δημιουργώντας έναν χώρο συνεχόμενου πειραματισμού. 

Τα σχέδια με κάρβουνο του Κώστα Παππά (Αθήνα, 1974) βρίσκονται σε μια κατάσταση έντασης μεταξύ σταθερότητας και ροής. Ο Παππάς δημιουργεί καθηλωτικές συνθέσεις όπου τα στοιχεία αιωρούνται, συγκρούονται και τελικά συνυπάρχουν. Αυτά τα κατακερματισμένα τοπία εδαφών και αρχιτεκτονικών κατασκευών προσφέρουν μια πρόσκληση για εξερεύνηση, επερωτώντας την αίσθηση του χρόνου, του τόπου και της αντίληψης του θεατή. Ο καλλιτέχνης δημιουργεί έναν κόσμο, που ταλαντεύεται μεταξύ δυστοπίας και δυνατότητας. Στο έργο η φύση και οι ανθρώπινες κατασκευές συμπλέκονται σε ασταθείς, αλλά και παράξενα συμβιωτικές σχέσεις. Τα τοπία του Παππά είναι οριακοί χώροι - κατώφλια ανάμεσα στην καταστροφή και την ανάκτηση, αντικατοπτρίζοντας τον ψυχολογικό αποπροσανατολισμό μιας σύγχρονης ύπαρξης, που διαμορφώνεται από την οικολογική ανησυχία και τις μεταβαλλόμενες έννοιες του τόπου. Ωστόσο, μέσα σε αυτή την αίσθηση αστάθειας, υπάρχει επίσης μια υποβόσκουσα πρόσκληση να διεκδικήσουμε και να σκεφτούμε εκ νέου αυτούς τους χώρους.

Το έργο της Roxane Revon (Γαλλία, 1986) μας προσκαλεί σε έναν κόσμο, όπου οι διακρίσεις μεταξύ ανθρώπινου και φυσικού διαλύονται, αποκαλύπτοντας τα περίπλοκα, συχνά αόρατα δίκτυα που συντηρούν την παρουσία μας. Στις σειρές έργων της Mycelium and Roots, η Revon συνεργάζεται με ζωντανά υλικά - μυκήλιο, βακτήρια και ρίζες φυτών -,  για να δημιουργήσει έργα, που είναι ζωντανά, συνεχώς εξελισσόμενα και συνδεδεμένα με τους κύκλους της ανάπτυξης, της αποσύνθεσης και της ανανέωσης. Οι εγκαταστάσεις της Revon, που αποτελούνται από φυσικά στοιχεία, όπως σπόρους, ορυκτά και ζωντανές ρίζες, αποκαλύπτουν τα κρυμμένα συστήματα κάτω από τη συνείδησή μας. Με την αναδιοργάνωση αυτών των υλικών, αποκαλύπτει ζωντανά μοτίβα και δομές, που απηχούν τις αόρατες διαδικασίες, που συντηρούν τα οικοσυστήματα. Μέσα από αυτό το πρίσμα, η τέχνη μετατρέπεται σε ένα δυναμικό δίκτυο, όπου οι ανθρώπινες και μη ανθρώπινες μορφές ζωής είναι άρρηκτα δεδεμένες. 

Επιμέλεια έκθεσης: Πάνος Γιαννικόπουλος

Eγκαίνια: 25/1 (12-3 μ.μ.)

Info: Batagianni | έως 22/2 | Ώρες λειτουργίας: Τρ.-Παρ. 4-8 μ.μ., Σαβ. 11 π.μ. – 3 μ.μ. | Είσοδος ελεύθερη 

Δείτε όλες τις εκθέσεις της πόλης στον οδηγό τεχνών του athinorama.gr.