"Μονοπάτια Αναπνοής": Το φλέγον ζήτημα της περιβαλλοντικής κρίσης μέσα από τα έργα της Αντωνίας Παπατζανάκη

     

Η Περιφέρεια Κρήτης - Περιφερειακή Ενότητα Χανίων και o Δήμος Χανίων παρουσιάζουν την ατομική έκθεση της διακεκριμένης γλύπτριας Αντωνίας Παπατζανάκη. Η έκθεση, με τίτλο "Breathlines" ("Μονοπάτια Αναπνοής"), προσεγγίζει το φλέγον ζήτημα της περιβαλλοντικής κρίσης, αναδεικνύοντας τον ζωτικό ρόλο των φυτών τόσο για την ύπαρξη και την υγεία μας, όσο και για τη διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας του πλανήτη. Περιλαμβάνει μια σειρά από ελαιογραφίες μικρής κλίμακας και φωτεινά γλυπτά της σειράς Structural ("Δομικό"), μια εγκατάσταση με τίτλο Vital Lace ("Ζωτική δαντέλα"), που αποτελείται από οκτώ μεγάλης κλίμακας επίτοιχα γλυπτά από ανοξείδωτο χάλυβα κομμένο με λέιζερ, πλεξιγκλάς και φως, καθώς και ένα βίντεο με τα ψηφιακά έργα της σειράς Xylem. Την επιμέλεια της έκθεσης υπογράφει ο ιστορικός τέχνης Χριστόφορος Μαρίνος. Στο πλαίσιο της έκθεσης θα πραγματοποιηθεί Στρογγυλό τραπέζι συζήτησης, με τίτλο "Κλιματική κρίση: Τα χρόνια της αφόρητης ζέστης", το οποίο συντονίζει η Δρ Θαλάσσιας Βιολογίας Νίνα Φραγκοπούλου.

Αντλώντας έμπνευση από τη βιολογία, η Αντωνία Παπατζανάκη δημιουργεί έργα που αναζητούν τα μονοπάτια της αναπνοής –τις κυτταρικές δομές και τη ροή οξυγόνου– από τα φυτά στους ανθρώπους. Οι ελαιογραφίες της σειράς Structural και η ψηφιακή σειρά Xylem διερευνούν τα μοτίβα που βρίσκονται στα δομικά στοιχεία της φύσης. Οι εικόνες τους είναι εμπνευσμένες από εικόνες μικροσκοπίων των εσωτερικών δομών που χρησιμοποιεί η φύση για να δημιουργήσει πολυπλοκότητα και ζωή. Από την άλλη, τα φωτεινά γλυπτά Vital Lace και Structural χρησιμοποιούν αδιαφανή και ημιδιαφανή υλικά που επιτρέπουν τη διάχυση και τη μετάδοση του φωτός, υπογραμμίζοντας τον ρόλο του στην ύπαρξη της ζωής και δημιουργώντας μια δυναμική αλληλεπίδραση μεταξύ του έργου τέχνης και της αρχιτεκτονικής του περιβάλλοντός του.

Τα γλυπτά της Παπατζανάκη εκπέμπουν φως, το οποίο διαχέεται στον εκθεσιακό χώρο. Η σταθερή λάμψη του τεχνητού φωτός των έργων συνομιλεί με το κυμαινόμενο φυσικό φως, αλλάζοντας την αντίληψη τόσο των έργων όσο και του περιβάλλοντος χώρου μέσω της συνεχούς, μεταβαλλόμενης ροής του ηλιακού φωτός και των καιρικών συνθηκών. Μια έντονη εμπειρία, που προκαλεί και τροφοδοτεί τη σκέψη, περιμένει τους θεατές σε αυτό το συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον.

Ο επιμελητής της έκθεσης, Χριστόφορος Μαρίνος, σημειώνει: "Γνώρισα τη δουλειά της Αντωνίας Παπατζανάκη προ εικοσαετίας, γύρω στο 2004. Ο "Φάρος” της στον σταθμό του ΗΣΑΠ στα Κάτω Πατήσια με συντρόφευε καθημερινά και ήταν κυριολεκτικά ένας φάρος ελπίδας και φωτός σε μια μουντή γειτονιά της πόλης. Λίγα δημόσια γλυπτά της Αθήνας αλληλεπιδρούν τόσο αποτελεσματικά με τον περιβάλλοντα χώρο. Όπως ο "Φάρος”, έτσι και τα έργα που παρουσιάζει σήμερα στο ΚΑΜ συνδυάζουν το στιβαρό με το αέρινο, το συμπαγές με το διάφανο, το ανόργανο με το οργανικό, το γήινο με το ουράνιο, την τεχνολογία με τη χειρωναξία. Η Παπατζανάκη είναι μια δυναμική καλλιτέχνιδα με συγκροτημένη σκέψη και συνεκτικό έργο που αντέχει στον χρόνο. Εστιάζει σε αδιόρατες όψεις και πτυχές, φέρνοντας στο φως –και μέσω του φωτός, με βασικό εργαλείο το φως– εικόνες σπάνιας ομορφιάς (μιας "λειτουργικής ομορφιάς”, όπως λέει και η ίδια), οι οποίες, ενώ περνούν απαρατήρητες, είναι ζωτικής σημασίας για την ύπαρξή μας και την ποιότητα της ζωής μας".

Το επιστημονικό στρογγυλό τραπέζι με τίτλο "Κλιματική κρίση: Τα χρόνια της αφόρητης ζέστης" θα πραγματοποιηθεί στο συνεδριακό χώρο του ΚΑΜ στις 14 Σεπτεμβρίου, 7.30-9 μ.μ. Συμμετέχουν οι ειδικοί για το θέμα: Γ. Φίλης (Πολυτεχνείο Κρήτης), Πέτρος Λυμπεράκης (Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης), Γιώργος Καραμπουρνιώτης (Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών) και Νίνα Φραγκοπούλου (Δρ Θαλάσσιας Βιολογίας). Μέσα από τις παρουσιάσεις και την ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των ομιλητών και του κοινού θα γίνουν κατανοητές η κλιματική κρίση και οιεπιπτώσεις της στον πλανήτη και στην Ελλάδα, ενώ κοινό και ομιλητές θα ανταλλάξουν ιδέες για την προστασία του περιβάλλοντος.

Τέλος, η έκθεση πλαισιώνεται από εκδηλώσεις ανοιχτές στο κοινό και εκπαιδευτικό πρόγραμμα, που επιμελείται η Νίνα Φραγκοπούλου, με τίτλο "Κύτταρο & φως: πηγή ζωής και έμπνευσης" και συντονίζει η Άννα Νεμπαυλάκη, ειδική συνεργάτιδα του Δημάρχου Χανίων σε θέματα παιδείας. Οι δραστηριότητες συμμετοχής του κοινού και το εκπαιδευτικό πρόγραμμα παρέχουν ευκαιρίες για διάλογο και μάθηση για τον κρίσιμο ρόλο που παίζουν τα φυτά στη διατήρηση της υγείας των οικοσυστημάτων, στην αναπνοή και στη μείωση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, ενώ στοχεύουν να παρακινήσουν τους θεατές –ενήλικες και παιδιά– να αναλάβουν ενεργό ρόλο στην προστασία και την αποκατάσταση του τοπικού φυσικού περιβάλλοντος των Χανίων. Για τον λόγο αυτόν θα μοιραστούν φυτά της τοπικής χλωρίδας από την καλλιτέχνιδα στους επισκέπτες, με τη δέσμευση να τα φροντίσουν για να αναπτυχθούν. 

Η Αντωνία Παπατζανάκη γεννήθηκε στα Χανιά της Κρήτης. Είναι μια διακεκριμένη, διεθνής Ελληνίδα καλλιτέχνιδα που ζει και εργάζεται στην Νέα Υόρκη. Είναι γνωστή για τα φωτεινά γλυπτά της που εξερευνούν τις υλικές ιδιότητες, τις μορφολογικές ποιότητες και τις εννοιολογικές περιπλοκές του φωτός. Σπούδασε στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών Αθήνας, στην Hochschule für Angewandte Kunst στην Βιέννη και απέκτησε το Master of Fine Arts στο Pratt Institute στην Νέα Υόρκη. Καθ’ όλη τη διάρκεια της καριέρας της έχει τιμηθεί με σημαντικές διακρίσεις και έχει κερδίσει το πρώτο βραβείο σε πανελλήνιους και διεθνείς διαγωνισμούς για τη δημιουργία γλυπτών σε δημόσιους χώρους. Η φωτεινή εγκατάστασή της "Αγορά" εκτέθηκε στο Battery Park το 2000-2001, στο πλαίσιο του προγράμματος Temporary Public Art της πόλης της Νέας Υόρκης. Υπαίθρια δημόσια έργα της είναι μόνιμα εγκατεστημένα σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας, συμπεριλαμβανομένου του γλυπτού "Φάρος" στην πλατεία του Σταθμού του μετρό Κάτω Πατήσια, στην Αθήνα.