Η Τζίνα Μαμιδάκη είναι μια μικρόσωμη γυναίκα με ηφαιστειακή προσωπικότητα και γνήσια αγάπη για την Τέχνη. Είναι πλούσια – τα ξενοδοχεία της στον Άγιο Νικόλαο, το "Minos Beach Art Hotel", και το "Minos Palace", στον Άγιο Νικόλαο της Κρήτης, ευημερούν και θάλλουν – οι τιμές τους είναι ανάλογες της πεντάστερης πολυτέλειάς τους, η οποία όμως μακράν απέχει από το να είναι η μνημειακή, χρυσοποίκιλτη, καισαροπαπική χλιδή κάποιων ξενοδοχειακών μονάδων. Τα ξενοδοχεία είναι απολύτως ενταγμένα στο τοπίο, ακολουθώντας το φυσικό ανάγλυφο του κρητικού εδάφους, με τους απαλούς λόφους, τις ελιές, τα μυριστικά φυτά και τις βραχώδεις ακτές, χωρίς να δεσπόζουν στην περιοχή. Η αισθητική τους είναι μίνιμαλ και διακριτική, αλλά με άποψη - πάνω απ’ όλα όμως λειτουργούν κάπως σαν ανοιχτές, αλλά και στεγασμένες γκαλερί μοντέρνας τέχνης υψηλού επιπέδου, εδώ και χρόνια.
Την αγάπη της για τα όμορφα πράγματα που κοστίζουν πολύ, αλλά αξίζουν ακόμα περισσότερο, η Τζίνα Μαμιδάκη τη δηλώνει με ένα σπάνιο, μεγάλο, μοναδικό μπονζάι στην είσοδο του "Minos Palace". Είναι ένα απίστευτο δέντρο, μάλλον ένα μοναδικό λευκωπό και πράσινο πλάσμα με διπλό ρίζωμα, που μοιάζει έντονα με άλογο που καλπάζει.
Η ιδιοκτήτρια του ξενοδοχείου έχει κρεμάσει στον κορμό του μια μεγάλη γαλάζια χάντρα κι ένα κουδουνάκι για το κακό το μάτι! Στην αρχαιότητα, η Τζίνα Μαμιδάκη θα ήταν χορηγός, δηλαδή θα κατέβαλλε τα έξοδα του χορού για το ανέβασμα δράματος. Τώρα, επιστρέφει ένα μέρος του πλούτου της στην κοινωνία, υποστηρίζοντας τη μοντέρνα τέχνη, με την αθλοθέτηση του διεθνούς καλλιτεχνικού διαγωνισμού του Ιδρύματος Μαμιδάκη, και του ετήσιου art prize (Βραβείο Τέχνης) που απονέμεται από το 2019.
Το μοναδικό στην όλη ιστορία είναι πως όλα αυτά τα έργα τέχνης δημιουργήθηκαν από καλλιτέχνες ειδικά για τον χώρο αυτό –πολλά μάλιστα δημιουργήθηκαν in situ, δηλαδή σ’ αυτούς ακριβώς τους χώρους, σε εγκαταστάσεις του ξενοδοχείου, με υλικά που γενικά υπάρχουν στο άμεσο περιβάλλον.
Ο στόχος της κ. Μαμιδάκη δεν ήταν ασφαλώς η διακόσμηση του ξενοδοχείου με κάποια άψυχα τεχνουργήματα, αλλά ο εμπλουτισμός, η αναγωγή του ξενοδοχείου σε ένα χώρο που φιλοξενεί την Τέχνη, οπου οι πελάτες, οι εργαζόμενοι και οι επισκέπτες ζουν, αναπαύονται και εργάζονται περιβεβλημένοι από έργα τέχνης, όπως μας εξήγησε ο καθηγητής ιστορίας της τέχνης, πανεπιστημιακός και καλλιτεχνικός διευθυντής του Ιδρύματος Γ.&Α. Μαμιδάκη Σωτήρης Μπαχτσετζής. Επιπλέον, αυτή η υποστήριξη σε νέους, ανήσυχους καλλιτέχνες που αποτυπώνουν το momentum της εποχής τους με το δικό τους τρόπο, μέσα από τις δικές τους ευαισθησίες, κυριολεκτικά λειτουργεί ως εκκολαπτήριο νέων δημιουργών, αλλά και ενός κοινού που δεν έρχεται, πλέον, στη Κρήτη μόνο για να αποφορτιστεί, να διασκεδάσει και να μαυρίσει – η Τέχνη συνεπαίρνει σιγά-σιγά τον κόσμο, τον κατακτά.
Αυτή η προσπάθεια ξεκίνησε από το 1988, όταν φιλοξενήθηκαν στο Minos Beach Art Hotel τα art residencies, τα πρώτα συμπόσια τέχνης. Νέοι, αλλά και καταξιωμένοι καλλιτέχνες φιλοξενούνταν κάποιες βδομάδες στο ξενοδοχείο, και "συμπλήρωναν" κατά κάποιο τρόπο το φυσικό και το δομημένο περιβάλλον του τόπου με τα έργα τους. Έτσι, προέκυψε μια μοναδική συλλογή έργων τέχνης, που λες και αποτελεί την εικαστική συνέχεια του κρητικού τοπίου. Περπατάς σ’ αυτόν τον παραδείσιο κήπο γλυπτών και έχεις δίπλα σου έργα του Λάππα, της Παπασπύρου, του Θόδωρου, ή του Βαρώτσου, τόσο αρμονικά ενταγμένα στον χώρο, που λες και υπήρχαν εδω από πάντα.
Κι έτσι φτάνουμε στη φετινή βράβευση, σε τρία νέα παιδιά, που συνεχίζουν άξια την παράδοση του ArtPrize, πηγαίνοντάς την παραπέρα.
Τα έργα λοιπόν των τριών επιτυχόντων του Βραβείου Τέχνης 2024 είναι τα εξής: το "Resilient Thread" της Κατερίνας Νάκου, που αποτελείται από μεγάλης κλίμακας συνθέσεις υφασμένες στον αργαλειό, οι οποίες αναδιαμορφώνουν το ρόλο των διακοσμητικών στοιχείων της τέχνης "passementerie" (πασμαντερί), μιας υπό εξαφάνιση τέχνης που παραδοσιακά διακοσμούσε τα περιθώρια, καθώς πάντα τα μοτίβα της κοσμούσαν τα άκρα των υφαντών, ως γαρνιτούρα, αλλά στο έργο της μεγεθύνεται και γίνεται το κεντρικό στοιχείο της "αφήγησης" της.
Το "Τοπίο σε Κίνηση" της Ειρήνης Μίγα, ένα έργο τέχνης που ανταποκρίνεται στο χώρο (site-responsive) και συνδυάζει ζωγραφικά και γλυπτικά στοιχεία, απεικονίζοντας ένα διαρκώς εξελισσόμενο τοπίο. Εμπνευσμένο από το στροβιλισμό ενός φύλλου στον αέρα, εφιστά την προσοχή μας στην απειλούμενη σπάνια χλωρίδα της Κρήτης, ενθαρρύνοντας τη συλλογική ευαισθητοποίηση για τη διάσωσή της βιοποικιλότητας του νησιού.
Και το "Long Waves" του Στρατή Ταυλαρίδη, μια εγκατάσταση μεγάλης κλίμακας (30 μέτρων) από διάτρητο χειροποίητο χαρτί από το Νεπάλ, με την τεχνική του paper cut, που φέρνει στη μνήμη μας τη μορφή και την κίνηση της θάλασσας, αλλά παράλληλα λειτουργεί και ως σύμβολο μίας νέας εποχής, παρομοιάζοντάς την με εικόνες από δίχτυα ψαρέματος. Στόχος του έργου είναι η αφύπνιση του κοινού για την επιτακτική σημασία της φροντίδας των θαλασσών.
Είναι σημαντικό να σημειώσουμε πως αυτά τα τρία έργα ξεχώρισαν ανάμεσα σε 700 αιτήσεις από 72 χώρες που υποβλήθηκαν φέτος στο ίδρυμα από όλον τον κόσμο. Συμπτωματικά οι βραβευθείσες και ο βραβευθείς είναι Έλληνες – οι ξένες υποψηφιότητες ήταν πολύ περισσότερες από τις εγχώριες, αλλά τα τρία αυτά ήταν τα καλύτερα που ανταποκρίθηκαν στους όρους του διαγωνισμού. Αυτός λοιπόν προέβλεπε προτάσεις έργων μεγάλων διαστάσεων, σχεδιασμένων ώστε να αποτελούν σημεία αναφοράς στο χώρο έκθεσής τους. Οι καλλιτέχνες έπρεπε να παρουσιάσουν την ιδέα τους λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες του χώρου, μέσα από τις κατόψεις, τις ακριβείς διαστάσεις και φωτογραφίες των χώρων αυτών.
Μιλάμε για έργα "κομμένα και ραμμένα" στα μέτρα των ξενοδοχειακών χώρων, που στην προκειμένη περίπτωση ήταν κάποιοι εκτεταμένοι, μακρείς διάδρομοι. Ήταν εντυπωσιακό να βλέπεις τα έργα να εξελίσσονται, σχεδόν σαν μουσικά κομμάτια στο πεντάγραμμο των τοίχων, με τους ενοίκους των ξενοδοχείων να διαβαίνουν από μπροστά του, άλλοι με ειλικρινές ενδιαφέρον, άλλοι όχι και τόσο περίεργοι, καθώς το προσωπικό καθαριότητας του ξενοδοχείου έκανε τη δουλειά του.
Όλα αυτά τα μάθαμε από την επιμελήτρια, ιστορικό τέχνης και διευθύντρια του Ιδρύματος Γιώτα Δημητρίου, που είχε την υπομονή να μας εξηγήσει τα πάντα, σχετικά με την τοποθέτηση, τη συντήρηση, τον φωτισμό, την προστασία, αλλά και τη βασική φιλοσοφία των φετινών βραβευμένων έργων, που είναι η έννοια της φροντίδας. Της φροντίδας της Φύσης και του Ανθρώπου εντός της, αλλά και των πολύπλοκων σχέσεων που αναπτύσσονται μεταξύ αυτών των δύο βασικών πόλων, από την οικογένεια, μέχρι τα θαλάσσια οικοσυστήματα.
Εδώ πρέπει να αναφέρουμε δύο έργα, από την ποιοτική αφθονία των εκθεμάτων γύρω μας, που μας έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση: ένα από τα περσινά βραβεία του Ιδρύματος, αυτό της Γιαπωνέζας Ami Yamasaki, με τίτλο "Whispers travel and whisper to you again", μια υπέροχη εγκατάσταση από λευκό χαρτί σε έξι αποχρώσεις του άσπρου, αποτελούμενη από 350.000 χάρτινα κομματάκια κομμένα και κολλημένα στο χέρι, που σε κάνουν να φαντάζεσαι αγγέλους να πετούν....
...και την εικαστική-ηχητική περφόρμανς με επίκεντρο το έργο "Six Breaths per Minute" της Μαρίας Λουίζου, που θα εκτίθεται μόνιμα πλέον στον εξωτερικό χώρο του Minos Palace, μία πολύ ιδιαίτερη σύνθεση από μεγάλα πιθάρια παραδοσιακής, κρητικής τεχνοτροπίας, εντός των οποίων η δημιουργός μαζί με δυο άλλες καλλιτέχνιδες δημιούργησαν ένα μοναδικό ηχητικό και αισθητικό περιβάλλον, χρησιμοποιώντας τα πελώρια κιούπια σαν αντηχεία για τα φωνητικά τους, αιχμαλωτιζοντας την προσοχή του κοινού – μια περφόρμανς ιερατικού, θυσιαστικού χαρακτήρα.
Η κ. Δημητρίου, μαζί με τον κ. Μπαχτσετζή αναφέρθηκαν σε κάποια μεγαλόπνοα σχέδια του Ιδρύματος Μαμιδάκη, το οποίο φιλοδοξεί να καταστήσει τη τοπική κοινότητα κοινωνό του έργου της μέσω εκπαιδευτικών προγραμμάτων για σχολεία και άλλων δράσεων. "Στόχος του Ιδρύματος είναι το Minos Palace να γεμίσει σταδιακά με έργα τέχνης. Κι όχι μόνο στους εσωτερικούς χώρους του, όπως τα πρώτα αυτά έργα που εμείς επισκεπτόμαστε, αλλά και στον εξωτερικό του χώρο, με αυτό που λέμε "τέχνη τοπίου" (land art)". Το επόμενο βήμα, που θα έρθει εν καιρώ, είναι η δημιουργία ενός Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης στο τρίτο ξενοδοχείο του Ομίλου, το Candia Park Village.
Info
Τα έργα θα παραμείνουν σε μόνιμη έκθεση στον Άγιο Νικόλαο Κρήτης και θα ενταχθούν στη συλλογή τέχνης του Ιδρύματος, η οποία συγκεντρώνει πάνω από 70 πρωτότυπα, site-specific έργα σημαντικών Ελλήνων και διεθνών καλλιτεχνών, όπως των Magdalena Abakanowicz, Lynda Benglis, Cecilia Campos, Κώστα Βαρώτσου, Μαρίας Λοϊζίδου, Ρένας Παπασπύρου, Άγγελου Σκούρτη, Κώστα Ιωαννίδη, Νίκου Αλεξίου, Γιώργου Λάππα, Νίκου Κεσσανλή, Γιώργου Γυπαράκη και πολλών άλλων.
Η Επιτροπή Αξιολόγησης του Βραβείου Τέχνης 2024 απαρτίστηκε από τους/τις:
- Γεώργιο Γυπαράκη, Εικαστικό, Καθηγητή τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
- Πολίνα Κοσμαδάκη, Ιστορικό Τέχνης, Επιμελήτρια Μοντέρνας και Σύγχρονης Τέχνης, Μουσείο Μπενάκη
- Σωτήριο Μπαχτσετζή, Καλλιτεχνικό Διευθυντή Ιδρύματος Γ.&Α. Μαμιδάκη, Ιστορικό Τέχνης, Αν. Καθηγητή τμ. Πολιτισμού και Δημιουργικών Μέσων και Βιομηχανιών, Παν/μιο Θεσσαλίας
- Νίκο Ναυρίδη, Εικαστικό, Καθηγητή Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθήνας
- Αλέξανδρο Ψυχούλη, Εικαστικό, Καθηγητή Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Παν/μιο Θεσσαλίας
Διαβάστε Επίσης
