Έχοντας πασχίσει να φτάσω στην ώρα μου στη δράση "Mindfulness στο Μουσείο" στο Ίδρυμα Β&Ε Γουλανδρή στο Παγκράτι, ξεγλιστρώντας ανάμεσα στα πλήθη που είχαν συγκεντρωθεί για να παρακολουθήσουν την τελετή παράδοσης της Ολυμπιακής φλόγας στο Καλλιμάρμαρο και τους αστυνομικούς που έκοβαν την κυκλοφορία ακόμη και των πεζών, η ηρεμία που επικρατούσε στην αίθουσα του πρώτου ορόφου, όπου δόθηκε το ραντεβού, ήταν ευεργετική. Παρότι βρισκόμασταν σε ένα μουσείο (αρκετά ζωντανό μάλιστα Παρασκευή απόγευμα, αφού δίπλα μας λάμβανε χώρα μια ξενάγηση και στο υπόγειο κάποια εκδήλωση) και όχι σε ένα χώρο διαλογισμού, όπως έσπευσε να μας υπενθυμίσει με χαμηλή φωνή η καθοδηγήτρια της δράσης, ιστορικός τέχνης, εικαστική εκπαιδευτικό και εκπαιδεύτρια ενσυνειδητότητας Λύντια Πετροπούλου, όταν κλείσαμε τα μάτια, καθισμένες στα πτυσσόμενα σκαμπό μας, εμπρός σε έναν πίνακα του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, και μόνο το ότι περάσαμε μία περίπου ώρα τετ α τετ με ένα έργο τέχνης αποδείχθηκε μια ανέλπιστα ξεχωριστή εμπειρία.
Πηγαίνοντας στο μουσείο θεωρούσα ότι θα ζήσω την εμπειρία περισσότερο ως δημοσιογράφος-παρατηρήτρια, είχα ειδοποιήσει μάλιστα ότι ίσως φύγω νωρίτερα για να προλάβω το επόμενο ραντεβού. Βρήκα όμως την εμπειρία αρκούντως εμβυθιστική, ιδιαίτερα ως προς τον τρόπο με τον οποίο μας υπενθυμίζει ότι ακόμη κι εμείς που βλέπουμε πολλή τέχνη σε καθημερινή βάση, κάποιες φορές δεν βλέπουμε όσο νομίζουμε. Ενισχύοντας την αίσθηση ότι είμαστε παρούσες, μια ιδιότητα ολοένα και πιο σημαντική στην εποχή της αποσπασματικότητας, και ωθώντας μας να ρίξουμε ρυθμούς και να συγκεντρωθούμε σε κάτι, ακόμη κι αν αυτό είναι ένας κλασικός πίνακας ενός ζωγράφου που "ξέρουμε καλά", η δράση μάς αποκάλυψε διαφορετικές ποιότητες του έργου, αλλά κυρίως μας έκανε να κοιτάξουμε διαφορετικά, να σκεφτούμε και –γιατί όχι;– να αποδράσουμε.
Το μοίρασμα μιας τέτοιας εμπειρίας με άλλα άτομα, επίσης, στο βαθμό που το επιθυμούμε, όταν προς το τέλος της δράσης καλούμαστε να εκφράσουμε τις σκέψεις που μας γέννησε η διαδικασία με τους/τις υπόλοιπους/ες συμμετέχοντες/ουσες, αφούτου τις καταγράψαμε ή σχεδιάσαμε στο χαρτί που μας μοίρασε η εκπαιδεύτρια μετά το διαλογιστικό ταξίδι, κρύβει πάντα εκπλήξεις ως προς τα διαφορετικά συναισθήματα αλλά και τις παρατηρήσεις που μπορεί να προκαλέσει η επαφή με την τέχνη.
Χαζεύοντας το φυλλάδιο της "Slow Art Day", ενός διεθνούς θεσμού που έχει ως στόχο να βοηθήσει όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους να ανακαλύψουν τη σημασία και την απόλαυση της αργής παρατήρησης ενός έργου τέχνης, στον οποίο συμμετείχε το Μουσείο Γουλανδρή, λίγο πριν φύγω μπαίνω στον πειρασμό να καθίσω μπροστά στον πίνακα "Το κόκκινο ψάρι" του A. R. Penck, για τον οποίο δεν γνωρίζω τίποτε, και να προσπαθήσω να τον παρατηρήσω βάσει των οδηγιών του φυλλαδίου. Το μετανιώνω αμέσως μετά και δίνω ραντεβού για την επόμενη φορά. Μετά την εμπειρία της δράσης "Mindfulness στο Μουσείο" νιώθω την ευχάριστη κόπωση και το αίσθημα πληρότητας ενός μαθήματος γιόγκα, περπατώ στην πόλη, εξίσου γρήγορα αλλά με λίγο πιο οξυμένα αντανακλαστικά, στέλνω μήνυμα στη φίλη που θα συναντήσω μετά ότι αργώ λίγο και ξαναβάζω το κινητό στην τσέπη. Δεν θα μπω στον πειρασμό να κοιτάξω μηνύματα περπατώντας. Θα εστιάσω στο περπάτημα στην ανοιξιάτικη πόλη. Τουλάχιστον για το επόμενο μισάωρο.
Η βιωματική δράση Mindfulness στο Μουσείο βοηθά βοηθά τους συμμετέχοντες να γίνουν ενεργοί, συνειδητοί θεατές, ενθαρρύνοντάς τους να αντλήσουν πληροφορίες και γνώση από αυτά που βλέπουν και αισθάνονται αντί από αυτά που ήδη γνωρίζουν για την κατανόηση ενός έργου ή αντικειμένου τέχνης. Παράλληλα, επωφελούνται από τα οφέλη της ενσυνειδητότητας όπως η βελτίωση της προσοχής και της συγκέντρωσης, η τόνωση της μνήμης, η μείωση του άγχους, η διαχείριση του στρες και η καλλιέργεια συναισθημάτων.
Η τέχνη και ως μέσο θεραπείας
Οι ευεργετικές ιδιότητες της τέχνης σε επίπεδο ψυχολογίας ή ακόμη και θεραπείας αναδεικνύονται όλο και περισσότερο διεθνώς, με τη Μεγάλη Βρετανία να δίνει το παράδειγμα. Στο πάνελ με τίτλο "Υγειονομική κρίση και πολιτισμός", την οποία συντόνισε ο Διευθυντής Περιεχομένου της διαΝΕΟσις Ηλίας Νικολαΐδης με αφορμή την έρευνα "Ο πολιτισμός στην Ελλάδα" που παρουσιάστηκε και εκδόθηκε το περασμένο φθινόπωρο, οι Χριστίνα Αναγνωστοπούλου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών ΕΚΠΑ, η Σοφία Χανδακά, Συνιδρύτρια Co-museum - Επιμελήτρια Πολιτισμών του Κόσμου στο Μουσείο Μπενάκη, και ο Θανάσης Δρίτσας, Καρδιολόγος και Συνθέτης ανέλυσαν και με επιστημονικά στοιχεία την επίδραση που έχει ο πολιτισμός στην ατομική υγεία και στην ευημερία μιας κοινότητας. Η πολιτιστική συνταγογράφηση φαίνεται μάλιστα κάποιες φορές να αποτελεί μια οικονομική λύση επικουρικά προς το επιβαρυμένο εθνικό σύστημα υγείας και μια υπενθύμιση για τη χρησιμότητα των "άχρηστων πραγμάτων”, όπως η τέχνη, που είναι προτεραιότητα να υποστηριχθούν περισσότερο από ποτέ. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας επιβεβαιώνει τα πολλαπλά οφέλη της τέχνης και του πολιτισμού στην ατομική υγειονομική περίθαλψη, τόσο στο επίπεδο της πρόληψης όσο και της θεραπείας, αλλά και στην ευημερία διαφορετικών κοινοτήτων, από τη διαχείριση της άνοιας και και της μοναξιάς μέχρι την ανάπτυξη της πολιτειότητας.
Πρόσφατα μάλιστα ξεκίνησε και στη χώρα μας πιλοτική εφαρμογή του ερευνητικού προγράμματος "Πολιτιστική Συνταγογράφηση ως Συμπληρωματική Αγωγή στην Ψυχική Υγεία" από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Το καινοτόμο αυτό πρόγραμμα στοχεύει στην αξιοποίηση της ερευνητικά αποδεδειγμένης θεραπευτικής λειτουργίας της τέχνης στην ψυχική υγεία και υλοποιείται στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας Ελλάδα 2.0 με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης-NextGenerationEU. Το πρόγραμμα επενδύει στις τέχνες και τον πολιτισμό ως μέρος της προληπτικής και θεραπευτικής αγωγής ψυχικών νόσων όπως η κατάθλιψη, η αγχώδης διαταραχή και άλλες. Ταυτόχρονα, μεριμνά και για την προληπτική προαγωγή της ψυχικής υγείας και ευεξίας των πολιτών μέσω του ευεργετικού ρόλου της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας στην υγεία και την ευημερία του ατόμου.
Η δράση Mindfulness στο Μουσείο πραγματοποιείται επιλεγμένες Παρασκευές (18.30-19.45) με τον επόμενο κύκλο να έχει ανακοινωθεί για τις Παρασκευές 17 & 31 Μαΐου 2024. Πληροφορίες 210 72 52 895, visit@goulandris.gr
Διαβάστε Επίσης
