Τα απαγορευμένα έργα του Χονγκ Κονγκ σε έκθεση στο Ευρωκοινοβούλιο σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη λογοκρισία της Κίνας

Είναι η εικαστική σκηνή του Χονγκ Κονγκ μια αναλογία της "Ζώνης Ενδιαφέροντος”, στην βραβευμένη ταινία του Τζόναθαν Γκλέιζερ; Αυτό διερωτάται, τηρουμένων των αναλογιών, ο Δανός καλλιτέχνης και ιδρυτής του οργανισμού Aidoh (Art In Defence Of Humanism/ Τέχνη προς υπεράσπιση του ανθρωπισμού) Jens Galschiøt, αναφερόμενος στον τρόπο με τον οποίο οι διεθνείς εικαστικές διοργανώσεις και η αγορά της τέχνης συνεχίζουν να επενδύουν εκεί αρνούμενοι να δουν τι συμβαίνει ακριβώς έξω από την πόρτα τους. 

Διευκρινίζοντας ότι δεν θέλει να συγκρίνει άμεσα τις ενέργειες των δυτικών καλλιτεχνικών ιδρυμάτων στο Χονγκ Κονγκ με τη φρίκη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου υποστηρίζει παρόλα αυτά ότι διοργανώσεις όπως η κορυφαία διεθνής φουά Art Basel Hong Kong που διοργανώνεται φέτος στις 28 με 30 Μαρτίου παίζουν το ρόλο του "χρήσιμου ηλίθιου συμβάλλοντας στη νομιμοποίηση μεγάλης ζημιάς σε άλλους ανθρώπους” καθότι αρνούνται να δουν ότι την ώρα που εκείνοι κάνουν πάρτι "η καλλιτεχνική σκηνή στο Χονγκ Κονγκ λογοκρίνεται σε μεγάλο βαθμό, χιλιάδες καλλιτέχνες έχουν φύγει ή είναι φυλακισμένοι και όλα τα έργα τέχνης που ασκουν κριτική στην Κίνα έχουν αφαιρεθεί ή λογοκριθεί τόσο από μουσεία όσο και από δημόσιους χώρους.”

"Η Κίνα κατέβασε μια Στήλη της Ντροπής και πήρε χιλιάδες σε αντάλλαγμα” 

Ένα από αυτά το γλυπτό της σειράς "Pillar of Shame" (Στήλη της Ντροπής), αντίγραφο του οκτάμετρου γλυπτού του Jens Galschiøt που αναφέρεται στους χιλιάδες νεκρούς της σφαγής στην πλατεία Τιενανμέν αφαιρέθηκε πριν τρία χρόνια από τις κινεζικες αρχές από το Πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ, γεγονός που κατακρίθηκε διεθνώς και προς το παρόν βρίσκεται σε ένα κοντέινερ στο Χονγκ Κονγκ. Ο Galschiot θέλει να το φέρει πίσω στην Ευρώπη, αλλά, όπως αναφέρει, η αυτολογοκρισία και ο φόβος των κινεζικών αντιποίνων δυσκολεύει την πρόσληψη κάποιου για να κάνει τη δουλειά.

Εν τω μεταξύ, και ενώ στο Χονγκ Κονγκ η τοπική Βουλή μόλις ενέκρινε τον νέο "δρακόντειο" νόμο για την εθνική ασφάλεια, αντίγραφα του γλυπτού του Jens Galschiot παρουσιάζονται σε εκθέσεις αλλά και εκτυπώνονται τρισδιάστατα σε μινιατούρες σε όλο τον κόσμο. "Η Κίνα κατέβασε μια Στήλη της Ντροπής και πήρε χιλιάδες σε αντάλλαγμα” αναφέρει ο καλλιτέχνης. Ένα από αυτά παρουσιάστηκε και στην έκθεση "Η Απαγορευμένη Τέχνη” (The Forbidden Art) που έλαβε χώρα μπροστά από το Ευρωκοινοβούλιο στις Βρυξέλλες, για 2 ημέρες (19-21 Μαρτίου 2024). Σε επιμέλεια της καλλιτέχνιδας από το Χονγκ Κονγκ Loretta Lau (διευθύντρια της ΜΚΟ DEI) και του Jens Galschiøt, η έκθεση επικεντρώνεται σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στα έργα τέχνης που παρουσιάζονται περιλαμβάνονται η "Στήλη της Ντροπής", που δημιούργησε ο Galschiøt και η οποία κατασχέθηκε από την κυβέρνηση του Χονγκ Κονγκ (αλλά και η δυνατότητα 3D εκτυπώσεων μικρογραφιών της), ο πίνακας του Lumli Lumlong "Apple Man (Jimmy Lai)" και το έργο του Kacey Wong "The Shield (Anti-Authoritarian Shield)".

Η λογοκρισία της πολιτικής τέχνης και η "Δυτική Ευθύνη” 

"Σε σχέση με τις συζητήσεις μας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με τη λογοκρισία της τέχνης και τις συνθήκες στην Κίνα, είχα την παράξενη αίσθηση ότι συμμετέχω σε ένα θέατρο του παραλόγου, και οι γραπτές απαντήσεις που λάβαμε από τις επίσημες αρχές της Κίνας και, για παράδειγμα, από την Art Basel, υποδηλώνουν ότι ζούμε σε δύο εντελώς διαφορετικές πραγματικότητες” αναφέρει ο Jens Galschiøt, δημοσιοποιώντας μας το θέμα και αναρτώντας αναλυτικά τη σχετική αλληλογραφία στο site του.

Τόσο οι διοργανωτές της Art Basel όσο και οι εκπρόσωποι των μεγάλων οίκων δημοπρασιών που προσκαλέστηκαν στις εκδηλώσεις που περιλάμβαναν συζητήσεις σχετικές με τη Δυτική ευθύνη και τα αποτελέσματα μιας πιθανής Κατάρρευση της αγοράς τέχνης στο Χονγκ Κονγκ και την Κίνα προτίμησαν να μην παραστούν, αναφέροντας ότι δεν έχουν συναντήσει περιστατικά λογοκρισίας στο έργο τους από την επιβολή του  του νόμου περί εθνικής ασφάλειας και μετά. 

"Η καλλιτεχνική σκηνή του Χονγκ Κονγκ έχει αναπτυχθεί ιδιαίτερα από την άφιξή μας το 2013 - με το άνοιγμα νέων μουσείων, όπως το M+, ένα ζωντανό μείγμα εμπορικών και μη κερδοσκοπικών γκαλερί, οίκων δημοπρασιών και καλλιτεχνικών χώρων - και η φουάρ μας έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς για την καλλιτεχνική κοινότητα της πόλης. Σήμερα, το Χονγκ Κονγκ κατέχει μια ασυναγώνιστη θέση ως πολιτιστικός κόμβος στην καρδιά της Ασίας, με μια ισχυρή τοπική καλλιτεχνική σκηνή και ένα ευρύ κοινό με έντονο και αυξανόμενο ενδιαφέρον για τις τέχνες” αναφέρει η Art Basel.

Οι διοργανωτές της έκθεσης που έχει την υποστήριξη Ευρωβουλευτών διαφορετικών κομμάτων, τόσο προοδευτικών όσο και συντηρητικών, αναφέρουν ότι όσο "η επιρροή της Κίνας στην Ευρώπη αυξάνεται, γινόμαστε μάρτυρες πολιτικής πίεσης και λογοκρισίας της τέχνης και του πολιτισμού. Προσφέρεται αμοιβή ενός εκατομμυρίου δολαρίων Χονγκ Κονγκ για τη σύλληψη των απελαθέντων ακτιβιστών της δημοκρατίας του Χονγκ Κονγκ στην Ευρώπη. Με την έκθεση συζητάμε για την αυξανόμενη αυταρχική επιρροή της Κίνας και την αντίδραση της Ευρώπης. Ανοίγουμε τη συζήτηση για τους δυτικούς οίκους δημοπρασιών στο Χονγκ Κονγκ ως συνυπεύθυνους για τη λογοκρισία της πολιτικής τέχνης και καλούμε ειδικούς, καλλιτέχνες, εκπροσώπους της αγοράς και τις κινεζικές αρχές να καταθέσουν την άποψή τους. Εκθέτοντας το κατασχεμένο σύμβολο της ελευθερίας "Η στήλη της ντροπής" και άλλη "απαγορευμένη" τέχνη, στέλνουμε ένα ισχυρό μήνυμα στην Κίνα ότι η λογοκρισία της δεν ισχύει στην Ευρώπη.” 

Στην εκδήλωση προσκλήθηκαν μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ακαδημαϊκοί και διάφοροι καλλιτέχνες για να συζητήσουν θέματα όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα κινεζικά συστήματα λογοκρισίας και η λογοκρισία της τέχνης στο Χονγκ Κονγκ.   

"Στο Χονγκ Κονγκ βρίσκεται σε εξέλιξη μια σημαντική δίκη, όπου το έργο μου "Η Στήλη της Ντροπής" χρησιμοποιείται ως αποδεικτικό στοιχείο εναντίον του κινήματος της δημοκρατίας, το οποίο κατηγορείται ότι ανήγειρε το γλυπτό στο Χονγκ Κονγκ. Όλοι αυτοί βρίσκονται σε φυλακές λίγα μόλις χιλιόμετρα μακριά από το σημείο όπου τα συνέδρια και οι εκθέσεις Art Basel κάνουν πάρτι και εμπορεύονται την τέχνη” υποστηρίζει ο Jens Galschiøt κάνοντας κριτική σε όσους από τα κορυφαία δυτικά μουσεία, γκαλερί και θεσμούς συμμετέχουν στη γιορτή της Art Basel-HK και των επίσημων διοργανώσεων της Κίνας αλλά και στους οίκους δημοπρασιών όπως οι Christie's, Bonhams, Sotheby's και Phillips που αργότερα μες στη χρονιά "θα συμμετάσχουν στο όργιο και θα πουλήσουν έργα τέχνης για δισεκατομμύρια δολάρια.”

Πάντως τα διεθνή καλλιτεχνικά περιοδικά και τα πρώτα ρεπορτάζ τους από την Art Basel του Χονγκ Κονγκ που άνοιξε ήδη για το VIP Preview είναι συγκρατημένα ως προς τις πωλήσεις και την πορεία της εκεί αγοράς της τέχνης αλλά και γενικότερα της οικονομίας, ενώ σημειώνουν ότι  και δεν είναι λίγοι εκείνοι που εκφράζουν τον φόβο ότι ο πρόσφατα ψηφισμένος νόμος για τη διασφάλιση της εθνικής ασφάλειας, γνωστός και ως άρθρο 23, θα παγώσει την ελευθερία της έκφρασης στην πόλη και όχι μόνο. ""Κανείς δεν θέλει να ξεχωρίσει πολύ φέτος", δήλωσε στο artnet ένας συλλέκτης που ζήτησε να μην κατονομαστεί, "είτε για τα ρούχα του είτε για τις πολιτικές του δηλώσεις. Η οικονομία δεν πάει καλά, οπότε κανείς δεν θέλει να κάνει επίδειξη. Και η πολιτική είναι περίπλοκη, οπότε καλύτερα να κρατήσουμε χαμηλό προφίλ".