Όταν έγινε γνωστό τον Οκτώβρη του 1963 πως ο ποιητής Γιώργος Σεφέρης θα έπαιρνε το Νόμπελ Λογοτεχνίας της Βασιλικής Ακαδημίας των Επιστημών από τα χέρια του Σουηδού βασιλιά Γουσταύου ΣΤ’ Αδόλφου, ο Τύπος κάλυψε το γεγονός εκτενώς – την επόμενη ημέρα της ανακοίνωσης, εννοείται. Σιγά - σιγά όμως, η είδηση για το πρώτο ελληνικό Νόμπελ άρχισε να ξεθωριάζει: από πρωτοσέλιδο έγινε μονόστηλο, στα ενδότερα των εφημερίδων.
Άλλωστε, η πολιτική επικαιρότητα ήταν βεβαρημένη: το Μάιο του ίδιου έτους, του 1963, είχε δολοφονηθεί ο βουλευτής της Αριστεράς Γρηγόρης Λαμπράκης από δεξιούς παρακρατικούς στη Θεσσαλονίκη, τον Ιούνιο είχε παραιτηθεί, υπό το βάρος αυτού του γεγονότος ο Πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής, ενώ είχαν προκηρυχθεί εκλογές για λίγες βδομάδες μετά την είδηση για το Νόμπελ, τον Νοέμβριο.
Έτσι, η προεκλογική κίνηση των κομμάτων εκτόπισε αυτή την είδηση. Χαρακτηριστικό είναι πως στα Επίκαιρα του Οκτωβρίου, που προβάλλονταν στους κινηματογράφους, μιας και τότε δεν υπήρχε τηλεόραση, η είδηση της ανακοίνωσης στο Γιώργο Σεφέρη πως θα έπαιρνε το Νόμπελ Λογοτεχνίας ήταν η τρίτη κατά σειράν: πρώτη ήταν μια είδηση για την προεκλογική κίνηση, κάποιος λόγος του Γεωργίου Παπανδρέου στην επαρχία, δεύτερη η τιμητική αναγόρευση της βασίλισσας Φρειδερίκης ως επιτίμου διδάκτορος της Ιατρικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (αν είναι ποτέ δυνατόν...) και μετά το θέμα με το Γιώργο Σεφέρη.
Το βίντεο είχε πλάνα από το σπίτι του, όταν πληροφορήθηκε με τηλεγράφημα περιχαρής αλλά σοβαρός την είδηση της απονομής, με τον ίδιο να ποζάρει το γραφείο του, και τη γυναίκα του, τη Μαρώ, να κερνάει σαμπάνια τους φίλους που είχαν έρθει να συγχαρούν τον ποιητή, αλλά και τους δημοσιογράφους που είχαν σπεύσει να καλύψουν το πρωτοφανές γεγονός. Αργότερα την ίδια μέρα, το ζεύγος Σεφέρη δέχτηκε στο σπίτι του τα χορωδιακά συγχαρητήρια (!) που τού τραγούδησαν μέλη της Σουηδικής κοινότητας στην Αθήνα...
Πάντως, ίσως να μην ήταν μόνο η πολιτική ειδησεογραφία που επισκίασε το τεράστιο –για τα ελληνικά γράμματα- γεγονός της βράβευσης του Σεφέρη με Νόμπελ, το πρώτο που λάμβανε ποτέ η Ελλάδα. Ίσως συνετέλεσε και η πνευματική ένδεια της Ελλάδας, ο εγγενής επαρχιωτισμός της, που, τροφοδοτημένος από την έλλειψη παιδείας, αμαύρωσε μια τόσο σημαντική στιγμή για τη χώρα μας. Όταν γύρισε ο Σεφέρης από τη Σουηδία τον Δεκέμβριο με το Νόμπελ στις αποσκευές του, κανείς δεν τον περίμενε στο αεροδρόμιο για να τον υποδεχτεί, να του αποδώσει τις οφειλόμενες τιμές. Κανείς θεσμικός εκπρόσωπος του κράτους, της παιδείας, των γραμμάτων, κανείς...
Πώς είδαν ο Τύπος και οι πνευματικοί άνθρωποι της εποχής την ανακοίνωση της βράβευσης του Σεφέρη τον Οκτώβρη του 1963; Αυτό ακριβώς είναι το θέμα της έκθεσης που διοργανώνει το Μουσείο Μπενάκη (ανοιχτή μέχρι 24/2/2024), με τη συνεργασία της Σουηδικής Πρεσβείας στην Πινακοθήκη Γκίκα (Κριεζώτου 3), χρησιμοποιώντας πολύτιμο υλικό, όπως το σπάνιο οπτικοακουστικό υλικό των Επικαίρων, τα σχετικά άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά, τα συγχαρητήρια τηλεγραφήματα, καθώς και πολλές φωτογραφίες από το αρχείο Μεγαλοκονόμου. Τα τεκμήρια που εκτίθενται, το Μουσείο τα δανείστηκε από τη Γεννάδιο Βιβλιοθήκη, όπου υπάρχει το αρχείο του ποιητή, δωρισμένο από τη σύζυγο του Σεφερη Μαρώ το 1971. Ανάμεσα σ’ αυτά, φιγουράρει σε περίοπτη θέση το δίπλωμα του Βραβείου Νόμπελ, πολύ εντυπωσιακό αισθητικά με το σουηδικό καλλιγραφικό κείμενο, όπως και το χρυσό μετάλλιο που το συνοδεύει.
Ταυτόχρονα με την έκθεση στην Πινακοθήκη Γκίκα, εγκαινιάζεται στην ελληνική πρεσβευτική κατοικία του Λονδίνου μια αντίστοιχη αφιερωματική έκθεση για τα εξήντα χρόνια από την απονομή του Νόμπελ στο χώρο όπου βρισκόταν το γραφείο του Γιώργου Σεφέρη, ενώ τον Δεκέμβρη θα παρουσιαστεί από τις εκδόσεις Ίκαρος η τρίγλωσση (ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά) έκδοση "Γιώργος Σεφέρης, είμαι ο ίδιος μια αντίφαση..." που περιλαμβάνει τις εμβληματικές ομιλίες του ποιητή στην τελετή απονομής του Βραβέιου.
Η έκθεση του Μουσείου Μπενάκη, (την οποία επιμελήθηκε ο Κωνσταντίνος Παπαχρίστου και σχεδίασε ο Παύλος Θανόπουλος), όπως τόνισε σε συνέντευξη Τύπου ο επιστημονικός διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη Γιώργης Μαγγίνης, ουσιαστικά περιγράφει το "τι σημαίνει να μαθαίνει κάποιος πως παίρνει το Νόμπελ". Ο κ. Μαγγίνης είπε πως η έκθεση έχει το στοιχείο "της κλειδαρότρυπας", με την έννοια της παράθεσης στο κοινό των προσωπικών συγχαρητήριων επιστολών και τηλεγραφημέτων, που έλαβε για τη βράβευσή του ο ποιητής από ανθρώπους των τεχνών και των γραμμάτων, όπως ο Νίκος Χατζηκυριάκος Γκίκας, ο Νάνος Βαλωρίτης, ο Ανδρέας Εμπειρίκος, η Σοφία Βέμπο, ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, αλλά και ο διάσημος Αμερικανός συγγραφέας Χένρι Μίλερ.
Έτσι, με όλη αυτή την τεκμηρίωση, βλέπουμε τον Σεφέρη στο σπίτι του, σαν ένα κανονικό άνθρωπο, διπλωμάτη και ποιητή, με ένα τσιγάρο μονίμως στο χέρι, να χαμογελά συγκρατημένα για τη βράβευσή του με την ανώτατη διάκριση που μπορεί να λάβει ένας λογοτέχνης, και μέσω αυτού η χώρα του, η γλώσσα και ο πολιτισμός του. Ο Σεφέρης, εξήντα χρόνια πριν, φαίνεται σχεδόν συννοφρυωμένος, ίσως επειδή ήδη συντάσσει στο μυαλό του το λόγο που θα εκφωνήσει δυο μήνες αργότερα: "Ανήκω σε μια χώρα μικρή. Ένα πέτρινο ακρωτήρι στη Μεσόγειο, που δεν έχει άλλο αγαθό παρά τον αγώνα του λαού του, τη θάλασσα, και το φως του ήλιου. Είναι μικρός ο τόπος μας, αλλά η παράδοσή του είναι τεράστια και το πράγμα που τη χαρακτηρίζει είναι ότι μας παραδόθηκε χωρίς διακοπή. Η ελληνική γλώσσα δεν έπαψε ποτέ της να μιλιέται", θα πει, μεταξύ άλλων, καθώς θα παραλαμβάνει το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας.
Διαβάστε Επίσης
