Το 1943, στην καρδιά της γερμανικής Κατοχής, τρεις φίλοι, άνθρωποι του πνεύματος και της Τέχνης, ο Καρύδης, ο Πλωρίτης κι ο Πατσιφάς, ιδρύουν ένα εκδοτικό οίκο, που έμελλε να αφήσει ένα ισχυρό αποτύπωμα στα ελληνικά γράμματα, φέρνοντας στο φως πολλά και ωραία βιβλία, από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Ογδόντα χρόνια μετά, μια νέα γυναίκα, η εκδότρια κ. Μαριλένα Πανουργιά, αναπτύσσει το όραμά της για τη νέα εποχή του Ίκαρου. Η αισιοδοξία της κι η διαρκής της μέριμνα για ποιοτικά βιβλία, μόνο καλά αποτελέσματα προοιωνίζονται, παρόλα τα εγγενή προβλήματα της ελληνικής βιβλιαγοράς. Ο "Ίκαρος θα συνεχίσει την πτήση του", υπόσχεται η κυρία Πανουργιά, που εκπροσωπεί την τρίτη γενιά στο τιμόνι ενός οίκου που τίμησε, όπως και ο ιδρυτής του, την ποίηση. Τι είναι γι’ αυτήν η ποίηση; Μια "γη πατρική".
Από τον Γλάρο στον Ίκαρο: γιατί ταύτιζε ο Νίκος Καρύδης την πτήση με τη λογοτεχνία;
Εδώ ίσως υπάρχει μια παρεξήγηση που έχει μπερδέψει και άλλους στο παρελθόν. Ο Νίκος Καρύδης δεν είχε σχέση με τις εκδόσεις Γλάρος, πέραν του ότι ήταν στενός φίλος του Αντώνη Βουσβούνη που υπήρξε ο ιδρυτής τους. Το όνομα του "Ίκαρου" ήταν ιδέα του Νίκου Γκάτσου, που με χαρά αποδέχτηκαν οι ιδρυτές του.
Ένας ποιητής και θεατράνθρωπος, ένας δημοσιογράφος και θεατρικός κριτικός, κι ένας δισκογραφικός παραγωγός: ποια ηταν η συνεκτική ουσία, η "κόλλα", που έφερε κοντά τους συνιδρυτές του Ίκαρου;
Το 1943 κανείς από τους Νίκο Καρύδη, Μάριο Πλωρίτη, και Αλέκο Πατσιφά δεν ήταν καταξιωμένος στον τομέα που ο καθένας τους διέπρεψε αργότερα. Τους συνέδεε μονάχα μια βαθιά φιλία που είχε αναπτυχθεί μέσα στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης του Κάρολου Κουν και σαφώς η αγάπη τους για την λογοτεχνία, τη μουσική, την τέχνη, την ίδια τη ζωή. Όπως γράφει ο Νίκος Καρύδης στο ημερολόγιό του "ο Ίκαρος ήταν το αποτέλεσμα της φιλίας, του στενού συνδέσμου, της ίδιας γλώσσας που μιλούσαμε και οι τρεις…"
Μετά από 80 χρόνια ζωής τί σας κάνει υπερήφανους στην πορεία του εκδοτικού οίκου σας, και τί θα θέλατε να είχατε κάνει αλλιώς;
Είμαστε περήφανοι που ο Ίκαρος γίνεται 80 χρονών, καθώς αυτό επιβεβαιώνει τις καλές επιλογές τριών γενεών εκδοτών. Η συντριπτική πλειοψηφία των βιβλίων που έχουν εκδοθεί από τον Ίκαρο -ακόμα και από τα χρόνια της ίδρυσής του- ανατυπώνεται. Πρόκειται για βιβλία που ακόμα διαβάζονται, συγκινούν και εμπνέουν. Επιπλέον είμαστε περήφανοι που η μακροζωία και η οικονομική σταθερότητα του οίκου δεν διασφαλίστηκαν ποτέ σε βάρος των υψηλών προδιαγραφών που είχαν τεθεί ήδη από τα πρώτα του βήματα.
Σύμφωνα με την τελευταία μεγάλη έρευνα του ΟΣΔΕΛ, περισσότερο από το ένα τρίτο των Ελλήνων, το 35%, όχι απλώς δεν διαβάζει καθόλου, ούτε ένα βιβλίο το χρόνο, παρά απαξιώνει ρητά την ανάγνωση. Κατά μέσο όρο, οι Έλληνες διαβάζουν 5 βιβλία τον χρόνο. Γιατί συμβαίνει αυτό, και πώς θα μπορούσαν να αλλάξουν αυτά τα ποσοστά, προς όφελος της φιλαναγνωσίας;
Η έρευνα του ΟΣΔΕΛ, στην οποία αναφέρεστε, έδειξε επίσης ότι σήμερα διαβάζουν πολύ περισσότεροι Έλληνες απ’ ότι πριν από 20 χρόνια. Υπάρχει μία συνεχής και συστηματική διεύρυνση του αναγνωστικού κοινού, κυρίως του κοινού που διαβάζει λίγο και περιστασιακά και μία εντατικοποίηση των συστηματικών αναγνωστών. Ξέρουμε πια, με στοιχεία, πως το κλειδί για την περαιτέρω αριθμητική αύξηση των αναγνωστών, βρίσκεται στην εκπαίδευση και στην κατάρτιση σοβαρών προγραμμάτων φιλαναγνωσίας από τη μικρή ηλικία. Στόχος πρέπει να είναι οι επόμενες γενιές. Η καλλιέργεια της αγάπης και επιθυμίας για ανάγνωση στα παιδιά και σίγουρα όχι η επιβολή της.
Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζετε σήμερα, και ποια η μεγαλύτερή σας ευκαιρία;
Η μεγαλύτερη πρόκληση σήμερα είναι οικονομική. Η αύξηση των τιμών στην παραγωγή των βιβλίων, συμπαρασύρει την λιανική τους τιμή και δυσκολεύει την πώλησή τους. Πέραν αυτού, η απουσία ενός κεντρικού φορέα για το βιβλίο αποτελεί τροχοπέδη για την ομαλή λειτουργία και εξέλιξη του χώρου. Οι ευκαιρίες έρχονται με την διαρκή αναζήτηση, πηγάζουν από την επιθυμία μας να αναπτυχθούμε· μόνος τους εχθρός είναι ο εφησυχασμός. Οι καινούργιες ιδέες, η φαντασία και η προσήλωση είναι η δύναμή μας.
Ποια είναι η βασική σας εκδοτική φιλοσοφία σήμερα; Σε ποιο είδος λογοτεχνίας δίνετε την έμφαση, σε ποιο κοινό απευθύνεσθε κυρίως, και ποια είναι τα σχέδιά σας για το μέλλον;
Ο αριθμός των βιβλίων που εκδίδονται από τον Ίκαρο έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Παρόλα αυτά, εξακολουθούμε να κάνουμε "μικρά και σταθερά βήματα" σε κάθε νέο ξεκίνημά μας. Συνεχίζουμε να εκδίδουμε ποίηση, δοκίμια, τίτλους ξένης πεζογραφίας, παιδικά βιβλία και κάνουμε ένα άνοιγμα στην σύγχρονη ελληνική πεζογραφία. Τα κριτήρια για την επιλογή των τίτλων παραμένουν αυστηρά, στόχος είναι πάντοτε η ποιότητα των βιβλίων και η αντοχή τους στο χρόνο. Θέλουμε ο Ίκαρος να συνεχίσει την πτήση του και να μεγαλώσει πολλές ακόμη γενιές αναγνωστών.
Ο Νίκος Καρύδης είχε πει: "αν είσαι ένα ξεχασμένο άστρο /στον ουρανό /πού θες να το ξέρω;". Κατά τη γνώμη σας, η ποίηση μας δίνει απαντήσεις, ή απλώς επαναδιατυπώνει όμορφα κάποια ερωτήματα, κάνοντας όμως έτσι τη ζωή μας αξιοβίωτη;
Φαντάζομαι ο κάθε άνθρωπος που αγαπάει την ποίηση ακούει μέσα της και κάτι διαφορετικό. Για τον Ίκαρο, πάντως, είναι μια γη πατρική. Μια παντοτινή επιστροφή.
