© Ηλίας Ψάρρης
Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες εκθέσεις στην εκπνοή του καλοκαιριού διοργανώνει η γκαλερί Omicron και ο Ορέστης Σταθόπουλος στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων. Τέσσερις καλλιτέχνες, με τη φιλοδοξία να διατηρήσουν ζωντανό το πολιτιστικό καλοκαίρι στην πρωτεύουσα, συναντιούνται σε μια ομαδική εικαστική έκθεση που πραγματοποιείται από τις 22 μέχρι τις 31 Αυγούστου. Η Αλεξάνδρα Μπενάκη, η Κατερίνα Τσαλιγοπούλου, ο Ηλίας Ψαρρής και ο Enea Guzja μίλησαν στο "α" για όσα τους εμπνέουν, για τη σχέση που αναπτύσεται μεταξύ έργου και επισκέπτη και φυσικά για το καλοκαίρι στην Αθήνα.
Χρησιμοποιείτε ξεχωριστές τεχνοτροπίες στα έργα σας και με αφετηρία τις διαφορετικές σας επιρροές, δημιουργείτε τελικά ένα δικό σας καλλιτεχνικό σύμπαν. Ποια είναι η βασική πηγή έμπνευσης των έργων σας και ποιοι καλλιτέχνες θα λέγατε ότι έχουν υπάρξει κομβικοί για την τέχνη σας;
Αλεξάνδρα Μπενάκη: Παρατηρώ τις ανθρώπινες σχέσεις. Παρατηρώ τη σχέση μου με τον εαυτό μου, την σχέση μου με τους άλλους και μέσα από αυτή τη διαδικασία γεννιούνται άπειρα ερωτήματα. Τι είναι υγιές, τι δεν είναι, γιατί ταλαιπωρούμαι με τον εαυτό μου, γιατί ταλαιπωρούμαι με τους άλλους, γιατί οι άνθρωποι ταλαιπωρούνται μεταξύ τους. Είναι μια ειλικρινής καθημερινή κατάθεση και αναζήτηση. Για ποιο λόγο συμβαίνει ότι συμβαίνει, και αν μπορώ να κάνω τη ζωή μου πιο ευχάριστη. Ενα κυνήγι ερωτήσεων είναι για μένα όλη αυτή η διαδικασία της έμπνευσης. Όσον αφορά ποιοι υπήρξαν κομβικοί για την τέχνη μου, είναι καλλιτέχνες όπως η Μαρίνα Αμπράμοβιτς, η Hilma af Klint, o Cy Towmbly, η Paula Rego.
Κατερίνα Τσαλιγοπούλου: Η βασική πηγή έμπνευσης των έργων μου είναι η στιγμή. Το τώρα. Μια εικόνα από ένα βιβλίο ή μια ταινία, ένα ποίημα, ένας άνθρωπος, μια ιστορία, μια ιδέα, τα οποία μπορεί να τα έχω σχεδιάσει και μελετήσει, θα είναι η αφετηρία, αλλά πάντα θα αφήσω τον πηλό και τη στιγμή να με κατευθύνουν. Πολλές φορές είναι μόνο ο πηλός και η στιγμή. Η ροή της μουσικής και το συναίσθημα που μου δημιουργεί εκείνη τη στιγμή είναι μια έμπνευση. Μπορεί να διαλέξω την μουσική ανάλογα με το έργο που θέλω να φτιάξω ή μπορεί απλά να την αφήνω να παίζει και να με συντροφεύει χωρίς να με καθοδηγεί. Κομβικός καλλιτέχνης για μένα είναι ο Ιταλός κεραμίστας Νίνο Καρούζο, στον οποίο μαθήτευσα. Ήταν ο μοναδικός δάσκαλος που είχα και εκτός από την τεχνική που με έκανε να πατάω γερά στα πόδια μου, μου έδωσε μια ώθηση ψυχική. Άλλοι καλλιτέχνες που με έχουν επηρεάσει είναι ο Μοντριάν με την αφαίρεση, η Γκαμπριέλ Μούντερ και η ομάδα των καλλιτεχνών Der Blaue Reiter. O Van Dyck με συγκινεί πολύ.
Ηλίας Ψαρρής: Όσον αφορά την έμπνευση, αυτή έρχεται όταν ασχοληθείς μαζί της και τότε όλα μπορούν να συμβούν. Το αποτέλεσμα των έργων απορρέει από την ψυχοσύνθεση μας και το μέτρο αντίληψης που έχουμε για τη ζωή σε όλες της τις εκδοχές. Μας δίνει άπειρα φωτεινά σημάδια και ο καθένας με την αντίληψη που διαθέτει μπορεί να συνθέσει τις δημιουργίες του ανεξαρτήτως είδους. Δεν έχω κάποια πρότυπα. Παρακολουθώ την τέχνη και θαυμάζω πολλούς αξιόλογους καλλιτέχνες.
Enea Guzja: Oι τεχνοτροπίες που χρησιμοποιώ στην ζωγραφική μου, έχουν άμεση επιρροή από τον σουρεαλισμό εξπρεσιονιστικού χαρακτήρα. Η ζωγραφική μου, παραστατική με κρυφούς συμβολισμούς, εναποθέτει στο ίδιο δωμάτιο το πραγματικό και το μαγικό, προσδίδοντας έτσι μια θεατρικότητα στην σύνθεση. Βασική πηγή έμπνευσης αποτελούν οι διάφοροι πολιτισμοί -αρχαίοι αλλά και σύγχρονοι-, η φιλοσοφία και η πνευματική αναζήτηση του ανθρώπου. Ένας από τους ζωγράφους που αποτέλεσε μεγάλη επιρροή για εμένα είναι ο Α. Μοντιλιάνι και τα "τυφλά" του, απόκοσμα πορτραίτα. Θα έλεγα όμως, ότι η τέχνη συνολικά με εμπνέει σε όλες της τις εκφάνσεις, όπως η έβδομη τέχνη. Για παράδειγμα, η σκηνοθετική ματιά του αγαπημένου μου Σ. Κιούμπρικ, αυτή η διέγερση των αισθήσεων, ένα συνονθύλευμα από εικόνες και συναισθήματα, μπορεί να με ωθήσουν στο να αποτυπώσω αυτά που σκέφτομαι στον καμβά.
Τι σημαίνει για εσάς καλοκαίρι στην Αθήνα;
Α.Μ.: Καλοκαίρι στην Αθήνα για εμένα είναι ο Αύγουστος, που η Αθήνα αδειάζει. Τα κτίρια μου φαίνονται πιο όμορφα, έχει ησυχία, ερωτεύομαι εκ νέου την πόλη μου. Καμιά φορά η ησυχία αποθεώνει το μέρος και τον άνθρωπο.
Κ.Τ.: Το καλοκαίρι στην Αθήνα είναι η απόλυτη χαρά, χαλάρωση και ξεγνοιασιά. Πουθενά στον κόσμο δεν θα πήγαινα και δεν θα άλλαζα το καλοκαίρι και ιδίως τον Αύγουστο στην Αθήνα. Για αυτό και φεύγω σπάνια. Προτιμώ, το ταξίδι ή την εξόρμηση να τα κάνω τους υπόλοιπους έντεκα μήνες. Μου αρέσει η άδεια πόλη, ο καθαρός Αττικός ουρανός, το άπλετο φως, η ζέστη που μπορεί να αντανακλά από τους τοίχους και την άσφαλτο, η ελάχιστη κινητικότητα που απεικονίζει τον ορισμό της ραστώνης μέσα στα στενά της πόλης κι ας έχει που και που βουή από τουρίστες ή περαστικούς. Και η πνοή της θάλασσας είναι δίπλα.
Η.Ψ.: Γενικά το καλοκαίρι στην Αθήνα το έχω ζήσει αρκετές φορές, φέτος όμως ήταν αρκετά ξεχωριστό, λόγο του "Summer in the city". Συνήθως εκεί που ζούμε, όταν έρχεται η περίοδος των διακοπών, όλοι θέλουμε να απομακρυνθούμε από τα μαγνητικά μας πεδία με εξαίρεση το φετινό καλοκαίρι που είχε ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για να μείνω στην πρωτεύουσα και να ζήσω ένα ξεχωριστό γεγονός στον πολυχώρο Τεχνόπολη.
E.G.: Το ερημικό αστικό τοπίο κατά την διάρκεια του καλοκαιριού και πιο συγκεκριμένα του Αύγουστου, ορμώμενος και από την απουσία της πλειονότητας του κόσμου με προκαλεί / προσκαλεί να το εξερευνήσω και να ανασυστηθώ μαζί του.
Τι θα θέλατε να νιώσουν οι επισκέπτες αντικρίζοντας τα έργα σας;
Α.Μ.: Δεν θέλω να νιώσουν κάτι συγκεκριμένο. Θα χαλάσω το μυστήριο της τέχνης. Συνάντηση ερωτήσεων και αναζήτησης είναι το έργο με τον θεατή για εμένα. Η χαρά μου θα είναι να ανταλλάξουμε ερωτήματα και εμπειρίες.
Κ.Τ.: Θα ήθελα οι επισκέπτες βλέποντας τα έργα μου να νιώθουν το παλιό και το καινούργιο. Το οικείο και το νέο. Να αισθάνονται ηρεμία μέσα από τις καμπύλες, τις φόρμες και τα χρώματα και να τα χρησιμοποιούν σαν σημείο αναφοράς. Η δομή παράλληλα με την ελεύθερη μορφή να τους μεταφέρει μια αισιοδοξία και γαλήνη.
Η.Ψ.: Να τους προκαλεί ευχάριστα συναισθήματα χαράς, έκπληξης και αισιοδοξίας. Ένα έργο δεν είναι μόνο ένα αντικείμενο. Αρχικά η σχέση ενός έργου και του θεατή έχει την ίδια σχέση που έχει ένα βιβλίο με τον αναγνώστη του. Το βιβλίο πρέπει να δείχνει το ενδιαφέρον του και ο αναγνώστης την προσοχή του. Ο θεατής μέσα απ’ αυτό μπορεί να αντιληφθεί την ποίηση, την κίνηση, την αλληλεπίδραση των όγκων και των χρωμάτων συνυπάρχοντας αρμονικά. Αυτός είναι ο πιο εύκολος τρόπος να ταυτιστεί με το δημιουργό του.
E.G.: Παρ΄όλο που το κάθε έργο έχει τον δικό του κρυφό συμβολισμό και χαρακτήρα όπως προείπα, θα ήθελα ο κάθε θεατής, με τα προσωπικά του βιώματα και συναισθήματα να δημιουργήσει την δική του ιστορία - εκδοχή και με ενορατικό τρόπο να γίνει και ο ίδιος κομμάτι του έργου.
Με ποιον τρόπο επιδιώκετε να μεταφέρετε στον καμβά το πνεύμα του καλοκαιριού;
Α.Μ.: Για μένα το καλοκαίρι είναι μια περίοδος απολογισμού, ευγνωμοσύνης και αναδιοργάνωσης. Απολαμβάνουμε συνήθως τον κόπο της χρονιάς και η πεταλούδα συμβολίζει αυτό ακριβώς. Μέσα από τον χειμώνα, μέσα από ένα σκοτεινό τούνελ, έρχεται η μεταμόρφωση μας. Πεταλούδες συνήθως βλέπουμε άνοιξη και καλοκαίρι, έτσι δεν είναι; Ας είμαστε πάντα ένα καλοκαίρι.
Κ.Τ.: Ο πηλός σου δίνει την δυνατότητα να οπτικοποιήσεις την εικόνα και να την κάνεις απτή. Με τον συμβολισμό, τις μορφές, τις υφές και την ζωγραφική ο δίαυλος επικοινωνίας με τον θεατή γίνεται πολύ πιο γραμμικός και καθαρός για να μεταφέρεις το μήνυμα του καλοκαιριού. Κοραλία με άγρια υφή, που παράλληλα σε δεύτερη και τρίτη ανάγνωση μπορεί να παραπέμπουν σε γυναικεία σώματα και φαλούς σου δίνουν την αίσθηση της θάλασσας και του βυθού. Τα χρώματα και το σχήμα του υφάλου επίσης παραπέμπει στην θάλασσα. Ένα όστρακο ζωγραφισμένο ή ανάγλυφο, ένα δελφίνι, ένα τσαμπί από σταφύλια κι ένας βασιλικός στην αυλή είναι το καλοκαίρι μου. Η Δήμητρα που έχει στην ποδιά της τη γυναίκα που μαζεύει στάχυα είναι ο ορισμός του θερισμού, του θέρους, στο μυαλό μου.
Η.Ψ.: Με χρώματα και σχήματα που να δημιουργούν την αίσθηση του καλοκαιριού.
E.G.: Το καλοκαίρι είναι μια περίοδος που συμβάλει στον αναστοχασμό με αποτέλεσμα να κορυφώνεται ο καλλιτεχνικός οίστρος και να μεταφέρεται αβίαστα στον καμβά. Στο πιο πρόσφατο έργο μου, το οποίο και ολοκλήρωσα λίγες μόνο ημέρες πριν από το άνοιγμα της έκθεσης, προσπάθησα χρησιμοποιώντας απλές καλοκαιρινές εικόνες, όπως για παράδειγμα το θαλάσσιο τοπίο ή τον μισοβυθισμένο άνθρωπο, να δημιουργήσω ένα αποτέλεσμα που να ξεφεύγει από τα "κλισέ" και να προσδίδει με πρωτότυπο τρόπο το πνεύμα του καλοκαιριού.
