© Shutterstock
Μπορεί ο πολιτισμός να απουσίασε από την πολιτική ατζέντα της προεκλογικής περιόδου, η παιδεία όμως αποτελεί σταθερό πεδίο μάχης, ειδικότερα ως προς το δίπολο δημόσιας και ιδιωτικής και το δίλημμα αν η ενίσχυση της δεύτερης, σε όλες τις βαθμίδες, συνεπάγεται με την υποβάθμιση της πρώτης. Ως μητέρα μαθητή τρίτης γυμνασίου σε πρότυπο σχολείο της Αθήνας βρέθηκα πρόσφατα σε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση του συλλόγου γονέων σχετικά με το αν υπάρχει έλλειμμα καλλιτεχνικής παιδείας σήμερα. Το ερώτημα αποδείχθηκε, βέβαια, ρητορικό, με τους ομιλητές (εικαστικούς, μουσικούς, ανθρώπους του κινηματογράφου και του βιβλίου) να επιβεβαιώνουν από την εμπειρία τους τόσο στην ιδιωτική (όπως μοιράστηκε μαζί μας η εικαστικός Μάρθα Δημητροπούλου) όσο και στη δημόσια εκπαίδευση την αντίληψη που υπάρχει για τα καλλιτεχνικά μαθήματα ως υποδεέστερα με ότι συνεπάγεται αυτό τόσο για τη διδασκαλία τους όσο και για την πρόσβαση των μαθητών σε αντίστοιχες σπουδές στη συνέχεια.
Ταξικά, γεωγραφικά (η ποιήτρια Παυλίνα Μάρβιν μοιράστηκε μαζί μας την ερώτηση που είχε κάνει μέχρι και στη Βουλή των Εφήβων για το τι πρέπει να κάνει για σπουδάσει σε καλλιτεχνική σχολή ώντας μαθήτρια στην Ερμούπολη, η οποία ποτέ δεν της απαντήθηκε…) και κυρίως ιδεολογικά εμπόδια (η υποβάθμιση των ανθρωπιστικών σπουδών έναντι εκείνων που εξασφαλίζουν γρήγορη επαγγελματική απορρόφηση) βάζουν την καλλιτεχνική ευαισθητοποίηση (γιατί το να μιλήσουμε για εκπαίδευση είναι μάλλον ουτοπικό με τα σημερινά δεδομένα, όπως σωστά επεσήμανε η σκηνοθέτρια Μαρία Λεωνίδα, η οποία έχει δουλέψει πάνω στην εκπαίδευση) σε δεύτερη μοίρα παρόλη την επιβεβαιωμένη χρησιμότητά της σε κάθε βαθμίδα της εκπαίδευσης.
Μια επίσκεψη στο Μουσείο Τσιτσάνη στα Τρίκαλα που φέρνει σε επαφή με τον άγνωστο στη συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών (πρότυπου) γυμνασίου συνθέτη, η συμμετοχή στη δημιουργία ενός γκράφιτι για ένα ιστορικό γεγονός, ένα εργαστήριο hip hop (όπως πρότεινε ο Loyal T), επαφή με λογοτέχνιδες που μιλούν για θέματα που αφορούν μια έφηβη του σήμερα, σινεμά και θέατρο ως ψυχαγωγία αλλά και ως εργαλείο που καλλιεργεί δοκιμές δεξιότητες και την ικανότητα να αφηγηθείς μια ιστορία και να παράγεις έναν λόγο, και γενικά μια πιο συν-αισθηματική προσέγγιση της εκπαίδευσης σίγουρα μας βοηθά να εξοικιωθούμε με ένα θέμα πολύ πιο σε βάθος από ένα ξύλινο βιβλίο. Ειδικότερα όταν έχεις να επικοινωνήσεις με τους σημερινούς νέους που, όπως δείχνουν και έρευνες όπως του eteron, οργανώνουν όλο και περισσότερο τον κόσμο μέσα από έναν νέο τρόπο παραγωγής και αναπαραγωγής εικόνων που απομακρύνεται από τον λογοκεντρισμό και την κυριολεξία για χάρη μιας στροφής προς τη σύνδεση με τις αισθήσεις και τα συναισθήματα, όπως αναφέρει ο Αλέξανδρος Παπαγεωργίου.
Το να συνδυάσεις τα οφέλη των κλασικών και ανθρωπιστικών σπουδών με τις ανάγκες της σύγχρονης κοινωνίας είναι ένα δύσκολο μεν, απαραίτητο δε, ζητούμενο για να μεγαλώσουμε ανθρώπους με κριτική σκέψη που θα μπορούν να αναμετρηθούν αλλά και να χειριστούν μηχανές που χειραγωγούν και κατασκευάζουν όλο και περισσότερο την πραγματικότητα.
Την ίδια στιγμή το νέο ενδιαφέρον για τη λεγόμενη αργή ή βαθιά ανάγνωση, στην οποία μας εισάγει η επαφή με τις κλασικές σπουδές ανοίγει ορίζοντες που αξίζει να εξετάσουμε όσοι ενδιαφερόμαστε για τον επαναπροσδιορισμό της εκπαίδευσης όχι μόνο ως ένα εργαλείο στην υπηρεσία της παραγωγής αλλά ως προϋπόθεση της υπεράσπισης του μέλλοντος της δημοκρατίας και της ελευθερίας, όπως αναλύθηκε από πολλές οπτικές και συνέδριο Το "Μέλλον του Παρελθόντος": Η σημασία των Κλασικών Σπουδών σήμερα. Το να συνδυάσεις τα οφέλη των κλασικών και ανθρωπιστικών σπουδών με τις ανάγκες της σύγχρονης κοινωνίας είναι ένα δύσκολο μεν, απαραίτητο δε, ζητούμενο για να μεγαλώσουμε ανθρώπους με κριτική σκέψη που θα μπορούν να αναμετρηθούν αλλά και να χειριστούν μηχανές που χειραγωγούν και κατασκευάζουν όλο και περισσότερο την πραγματικότητα και οσονούπω και την ιστορία - πόσο απέχουμε από τον σημερινό έφηβο του διπλανού δωματίου που πουλάει φωτογραφίες μελών του σώματός για να φτιαχθούν AI πορνό από τον μελλοντικό ενήλικα που θα συναρμολογεί τις βίντεο-αποδείξεις για ότι ο Χίτλερ ήταν π.χ. κομμουνιστής; Αυτά είναι ζητήματα που απασχολούν διεθνώς την ακαδημαϊκή κοινότητα που μιλάει για την αξία των κλασικών και ανθρωπιστικών σπουδών και την επανεφεύρεσή τους, η οποία δεν περνά πάντα μέσα από την υποχρεωτικότητα, την ώρα που εμείς αναγκάζουμε τα παιδιά του γυμνασίου να αποστηθίζουν έναν αχώνευτο όγκο αρχαιοελληνικής γραμματικής (με τον οποίο εγώ ως άνθρωπος του λόγου δεν αναγκάστηκα να αναμετρηθώ ποτέ στα μαθητικά μου χρόνια) κόβοντάς τους κάθε δεσμό με αυτή την παράδοση και στέλνοντάς τους από νωρίς στα φροντιστήρια.
