Δέκα ερωτήσεις στον Χάρη Παπαδημητρακόπουλο για το λεύκωμα "Lockdowned"

Ο γνωστός φωτογράφος Χάρης Παπαδημητρακόπουλος αποτύπωσε με τον φακό του τo λοκντάουν της πανδημίας στην Αθήνα. Οι 100 φωτογραφίες του στο λεύκωμα "Lockdowned", από τις εκδόσεις Υδροπλάνο, διανθίζονται με 47 κείμενα από ανθρώπους του Τύπου, της Τέχνης, του Πολιτισμού, της Πολιτικής και της δημόσιας ζωής γενικότερα.

"Κάθε φορά που πατάει ο Χάρης το κουμπί της μηχανής του, είναι σαν να γράφει την πρώτη πρόταση από ένα διήγημα: "νύχτα, συσκοτισμένη πολυκατοικία, ένα φωτισμένο παράθυρο κουζίνας, δυο φιγούρες καθισμένες αντικριστά". Είναι άντρες ή γυναίκες, είναι συγγενείς, φίλοι ή εραστές; Είναι σιωπηλοί ή συζητάνε; Τί λένε; Τί σκέφτονται; Τί τους δένει, τί τους χωρίζει; Το μίσος, η αγάπη, τα φράγκα, οι ιδέες, ή μήπως ο θάνατος; Ο αναγνώστης της φωτογραφίας, σαν να είναι ένας μικρός θεός, ντύνει τις φιγούρες με αίμα και σάρκα, τους δίνει όνομα, συνήθειες, προτιμήσεις και υπόσταση, συνεχίζοντας το short story του Χάρη στο μυαλό του, κι αυτό είναι Τέχνη, που ανταλλάσσει  φως και αισθήματα με τη Ζωή. 
Ο Χάρης γράφει με τον φακό του, ο Χάρης είναι φίλος μου παλιός, κι αν σκοτιζόμουν για την υστεροφημία μου, θα του ζητούσα να μου κάνει το πορτρέτο, για να δείξει ό,τι θά’θελα, κι ό,τι δεν θά ‘θελα να κρύψω”. 

Μια φωτογραφική μηχανή, μια ματιά, ένα μυαλό, μια καρδιά, κι ένα ποδήλατο για να τα μεταφέρει όλα αυτά. Η πανδημία, ο εγκλεισμός, ο κόσμος μας, τα διαμερίσματα και τα μπαλκόνια μας, η μοναξιά μας, το φως και το σκοτάδι, η ζωή μας: όλα αυτά είναι το θέμα των φωτογραφιών του Χάρη Παπαδημητρακόπουλου, που κόπιασε τρία ολόκληρα  χρόνια οργώνοντας την πόλη για να μας δώσει αυτό το υπέροχο λεύκωμα, που διαβάζεται από την πρώτη μέχρι την τελευταία του σελίδα σαν γκράφικ νόβελ, σαν μια ιστορία με εικόνες. Είναι τα 100 κλικ και τα 47 κείμενα, που έρχονται να υπογραμμίσουν, σαν λεζάντες, τις ωραίες, ψυχωμένες φωτογραφίες του Χάρη. Ο οποίος αποτύπωσε αυτό το "ιστορικό γεγονός" του εγκλεισμού μας, του πανδημικού lockdown με αγάπη και ευιασθησία, του Χάρη που ναι μεν δεν έχει τηλεόραση, όμως έχει παιδιόθεν την κλίση να αποτυπώνει ό,τι κάνει ορατό το φως. Άλλωστε, όπως λέει κι ο ίδιος, το αγαπάει το φως, την αγαπάει τη κάθε νέα μέρα.

Ποια χρονική περίοδο καλύπτουν οι φωτογραφίες που συμπεριλαμβάνονται στο "Lockdowned"; Σε ποιες περιοχές κινηθήκατε, και με ποια κριτήρια κάνατε την επιλογή των φωτογραφιών απ' όλες που τραβήξατε;
Φωτογράφιζα συνεχώς καθ’όλη τη διάρκεια και των δύο lockdowns. Μένοντας στην Καλλιθέα κινήθηκα κυρίως στα νότια προάστια. Στο ενδιάμεσο ταξίδεψα και 2-3 φορές στη Βασιλεία της Ελβετίας, όπου εκεί δεν είχαν lockdowns, είχαν θέσει μόνο κάποια ήπια μέτρα σε εφαρμογή. Το φοβερό ήταν πως μένοντας στην Καλλιθέα δεν μπορούσα να πάω στην Κηφισιά με τα γνωστά sms, μπορούσα όμως να ταξιδέψω στην Ελβετία χωρίς sms...
Ήταν πολύ δύσκολο να διαλέξω τις 100 φωτογραφίες του λευκώματος από τις περίπου 500 που είχαν προκύψει. Αποφάσισα να χρησιμοποιήσω τις φωτογραφίες που και τώρα, τρία χρόνια μετά, θυμάμαι πολύ έντονα την στιγμή της λήψης τους, θυμάμαι έως και ποιο τραγούδι άκουγα στα ακουστικά εκείνη τη στιγμή.

Γιατί διαλέξατε την πανδημία για να αποτυπώσετε με το φακό σας; Είχε καποια ιδιαίτερη σημασία για σας; Εσείς πώς περάσατε την πανδημία;
Είμαι κυρίως πορτρετίστας φωτογράφος αλλά αγαπώ τη φωτογραφία σε όλες τις εφαρμογές, είναι η ζωή μου. Δουλειά δεν υπήρχε στο πρώτο lockdown, κι έτσι εγώ πήρα τους δρόμους φωτογραφίζοντας ασταμάτητα. Αγαπώ πολύ και τη φωτογραφία δρόμου - ήταν και μία μορφή ψυχοθεραπείας, ομολογώ. Κι από την πρώτη ημέρα είχα την αίσθηση πως ζούμε κάτι μοναδικό, ένα ιστορικό γεγονός. Δεν είχα ξαναδεί την Αθήνα έτσι, θα ήταν κρίμα να μην καταγραφεί όλο αυτό.
Πώς πέρασα; Δεν πέρασα και τόσο άσχημα. Ήμουν συνέχεια έξω με το ποδήλατο φωτογραφίζοντας και φορώντας συγχρόνως τα ακουστικά μου που έπαιζαν αγαπημένα τραγούδια. Όταν ήμουν στο σπίτι είτε επεξεργαζόμουν τις εικόνες, είτε διάβαζα πάντα με συνοδεία μουσικής. Δεν έχω τηλεόραση κι αυτό με κράτησε θεωρώ πολύ πιο ψύχραιμο, δεν άφησα το φόβο να με κυριεύσει.

Όταν βγαίνατε για φωτογράφιση είχατε κάτι συγκεκριμένο στο μυαλό σας, και περιμένατε να το δείτε μπροστά σας για να το καταγράψετε, ή απλά είχατε ανοιχτά τα μάτια και τη μηχανή έτοιμη;
Συνήθως συνέβαινε το δεύτερο και με κάποιο μαγικό τρόπο οι εικόνες έρχονταν μπροστά μου. Με πρόγραμμα έβγαινα έξω όταν ήθελα να φωτογραφίσω την πανσέληνο πάνω από την πόλη. Αυτή η λήψη θέλει πρόγραμμα, μελέτη και τύχη άπλετη.

Εμπλέκεστε συναισθηματικά όταν φωτογραφίζετε; Θα επεμβαίνατε εάν βλέπατε να συμβαίνει κάτι κακό κατά τη διάρκεια της φωτογράφισης; Για παράδειγμα, εάν ένας άντρας έδερνε τη γυναίκα του, τη στιγμή που εσείς φωτογραφίζατε το φωτισμένο παράθυρο του σπιτιού τους τη νύχτα, τί θα κάνατε; Σας έχει συμβεί ποτέ κάτι τέτοιο;
Δεν ήμουν ποτέ φωτορεπόρτερ με την κλασική έννοια του όρου. Πορτρέτα, μόδα και διαφήμιση κάνω εδώ και 37 χρόνια. Ένας φωτορεπόρτερ μπορεί ίσως να μην εμπλακεί συναισθηματικά, ίσως δεν πρέπει κιόλας. Εγώ δεν θα μπορούσα. Ευτυχώς όχι, δεν μου έχει συμβεί κάτι τέτοιο, όπως αυτό που λέτε. Αν συνέβαινε, υποθέτω πως σίγουρα θα ανακατευόμουν και σίγουρα θα φώναζα και την Αστυνομία.

Εάν κάποιος από όλους αυτούς τους ανθρώπους που αποτυπώσατε με το φακό σας στο λεύκωμα, διαμαρτυρόταν πως τον φωτογραφίσατε εν αγνοία του, ή ακόμα και χωρίς τη θέλησή του, τί θα του λέγατε; Δεν μας ανήκει η εικόνα μας; Μέχρι πού φτάνει ο φακός;
Τις πιο πολλές φορές φρόντιζα και έπαιρνα την άδεια τους. Κάποιες άλλες φορές πρόσεχα να μην είναι απόλυτα ορατά τα χαρακτηριστικά τους ώστε να μην εκθέσω κανέναν, ειδικά όταν τους φωτογράφιζα εν αγνοία τους. Μία δύο φορές αντιμετώπισα την απόλυτη άρνηση, την οποία βεβαίως και σεβάστηκα.

Οι εικόνες σας αποπνέουν μια τρυφερότητα, μια ενσυναίσθηση. Αγαπάτε και τα θέματά σας, ή μόνο την ίδια την πράξη της φωτογραφίας;
Αγαπώ και τα δύο εξίσου, δεν γίνεται αλλιώς.

Από όλες τις κατηγορίες της επαγγελματικής φωτογραφίας, όπως είναι η μόδα, η διαφήμιση, το ειδησεογραφικό φωτορεπορτάζ, ή η καλλιτεχνική φωτογραφία, ποια έχετε υπηρετήσει, ποια προτιμάτε, και γιατί;
Όλα τα έχω υπηρετήσει, και τα πιο πολλά τα υπηρετώ και σήμερα, έχω κάνει βέβαια έως και πολεμικά ρεπορτάζ παλιότερα. Σαφέστατα προτιμώ την φωτογραφία πορτρέτου, είναι τόσο γοητευτική η σχέση που αναπτύσσεται από τα πρώτα λεπτά της κάθε λήψης.

Γιατί γίνατε φωτογράφος;
Αλήθεια, το μόνο που θυμάμαι είναι πως από την αρχή της εφηβείας μου ήθελα να γίνω φωτογράφος, κάδραρε το μάτι μου τα πάντα ακόμα και χωρίς κάμερα. Είχα πάθος, μεγάλο πάθος με την φωτογραφία. Και έχω ακόμη, δεν έχει αλλάξει τίποτα. Από πολύ μικρός είχα διαβάσει τα πάντα, είχα κι έναν πρωτόγονο σκοτεινό θάλαμο για να τυπώνω μόνος μου τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες μου. Είχα τρέλα και με τα περιοδικά τότε, κι ευτυχώς ήμουν πολύ τυχερός γιατί άρχισα να δουλεύω μόλις ξεκίνησε η χρυσή εποχή τους στην Ελλάδα. Κι όταν πήγα σε ηλικία 18 ετών στον "Ταχυδρόμο" δεν υπήρχε πλέον επιστροφή, τι άλλο να ζητήσω; Η οικογένειά μου είχε εξάλλου ήδη αρκετούς νομικούς...

Το λεύκωμά σας διανθίζεται με πολλά συνοδευτικά κείμενα δημοσιογράφων, λογοτεχνών, καλλιτεχνών, πολιτικών προσωπικοτήτων, ανθρώπων του πολιτισμού, κλπ. Γιατί τα εντάξατε στο λεύκωμα και με ποια κριτήρια επιλέξατε τους ανθρώπους που τα έγραψαν;
Όταν σχεδίαζα το λεύκωμα μού άρεσε πολύ, αλλά ένιωσα πως κάτι έλειπε. Δεν ήθελα να βγει άλλο ένα coffee-table book απλά για να γεμίζει τα τραπεζάκια στα σαλόνια. Ήθελα και τις μαρτυρίες των φίλων μου εκείνη την εποχή, όλοι μας ήμασταν στο ίδιο καζάνι άλλωστε εκείνες τις ημέρες, ζούσαμε και την Ιστορία μπροστά μας. Σχεδόν όλοι όσοι έγραψαν είναι καλοί φίλοι μου, είναι άνθρωποι που έχουμε λίγο-πολύ τον ίδιο τρόπο σκέψης και έχουμε περάσει μαζί πάρα πολλές στιγμές. Είναι beautiful minds και ήμουνα από την αρχή σίγουρος πως θα μάζευα εξαιρετικά κείμενα. Όπως και έγινε.

Τι φοβάστε, τι αντιπαθείτε, τι ελπίζετε και τι αγαπάτε περισσότερο;
Αντιμετώπισα ένα εξαιρετικά σοβαρό θέμα υγείας πριν μερικά χρόνια και ευτυχώς την γλίτωσα κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή. Μετά από αυτό, πιστέψτε με, εξαφανίζονται όλοι οι φόβοι της ζωής και της αποτυχίας που μας βασανίζουν, όλες οι προσδοκίες, ακόμα κι όλα τα ρίσκα. Όλα αυτά εξαφανίζονται. Και τότε καταλαβαίνεις πως το λάθος είναι να φοβηθείς πως μπορεί να χάσεις κάτι. Νοιώθεις αμέσως  ελεύθερος κι ανέμελος. Ελεύθερος βαρών. 
Αντιπαθώ την αχαριστία και τους φιλοχρήματους, έχω πικρή εμπειρία κι από τους δύο αυτούς τύπους. Ελπίζω να φωτογραφίζω μέχρι τα πολύ βαθιά γεράματά μου. Αγαπώ την κάθε νέα ημέρα. Αγαπώ τα αδέσποτα ζωάκια. Αγαπώ το φως, τη θάλασσα, τον ήλιο, το φεγγάρι. Αγαπώ το χαμόγελο της.