Από το αρχείο της Μυρτούς Αντωνοπούλου Μπογδάνου © ΨΗΦΙΑΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΕΛΛΗΝΙΔΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ 1923 – 1981, ΣΑΔΑΣ ΠΕΑ – ΤΜΗΜΑ ΑΤΤΙΚΗΣ,femarch.gr
"Where are the women architects?” διερωτάται το ομώνυμο βιβλίο της ιστορικού αρχιτεκτονικής και καθηγήτριας αρχιτεκτονικής στο Πανεπιστήμιο του Μπάφαλο Δέσποινας Στρατηγάκος διερευνώντας γιατί οι γυναίκες αρχιτεκτόνισσες συνεχίζουν να αγωνίζονται για να εδραιωθούν στο επάγγελμα. "Αντιλαµβανόµαστε το ερώτηµα της Δέσποινας Στρατηγάκος ως κρίσιµο και επίκαιρο κάλεσµα που θέτει ιστορικούς και θεωρητικούς της αρχιτεκτονικής προ των ευθυνών τους" σημειώνουν στην ανακοίνωση της ημερίδας "Οι Aρχιτεκτόνισσες ήταν πάντα εδώ” οι διοργανωτές (Επιστηµονική επιµέλεια και οργάνωση, εκ µέρους του ΤΑΜ ΠΘ: Πέτρος Φωκαΐδης, Επιστηµονική και οργανωτική συµβολή: Ίρις Λυκουριώτη, Κώστας Μανωλίδης). Η ημερίδα που πραγματοποιείται την Τετάρτη 15 Φεβρουαρίου (2-9.30 μ.μ.) στο Αµφιθέατρο του Τµήµατος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών και διαδικτυακά, μέσω MS Teams φέρνει σε διάλογο διακεκριµένες αρχιτεκτόνισσες, ιστορικούς, θεωρητικούς, ερευνήτριες και εικαστικούς, στο επίκεντρο των ερευνών και των πρακτικών των οποίων βρίσκονται φεµινιστικές θεωρίες, µεθοδολογίες και πρακτικές που τέµνονται µε διαφορετικές επιστηµονικές περιοχές, από την ιστοριογραφία της αρχιτεκτονικής, την τέχνη, την επιµέλεια, τις σπουδές φύλου, την γεωγραφία, την πολιτική οικολογία, τον αρχιτεκτονικό και αστικό σχεδιασµό.
Αρχιτεκτονική και φύλο
Η ηµερίδα τονίζει τη σηµασία των φεµινιστικών προσεγγίσεων και επιστηµονικών
συζητήσεων για το φύλο στην (αρχιτεκτονική) εκπαίδευση και έρευνα και ταυτόχρονα επιδιώκει να διευρύνει την οπτική της αρχιτεκτονικής, του σχεδιασµού και του χώρου στις
µελέτες για το φύλο.
Επιχειρεί έτσι να συµβάλει σε κριτικές, καινοτόµες και διεπιστηµονικές συζητήσεις που αναπτύσσονται εντός του Ελληνικού δηµόσιου πανεπιστηµίου, όπως και διεθνώς. Για το εγχείρηµα αυτό αντλεί από την πλούσια παρακαταθήκη συναφών εκπαιδευτικών/ερευνητικών εγχειρηµάτων που αναπτύχθηκαν στο ΤΑΜ ΠΘ και άλλα Τµήµατα/Σχολές Αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα στο πρόσφατο παρελθόν. H πρόσφατη υιοθέτηση του Ιδρυµατικού Σχεδίου Δράσης για την Προώθηση της Ισότητας των Φύλων 2022-2025 στο Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας, οι ερευνητικές και εκδοτικές δραστηριότητες του Κέντρου Νέων Μέσων και Φεµινιστικών Πρακτικών στον Δηµόσιο Χώρο (ΤΑΜ ΠΘ) και η δηµοσιοποίηση του Ψηφιακού Αρχείου Ελληνίδων Αρχιτεκτόνων 1923-1981 τροφοδοτούν µε διαφορετικούς τρόπους τους στόχους αυτής της ηµερίδας. Τέλος, η αριθµητική υπεροχή των αρχιτεκτονισσών στην εκπαίδευση και στο επάγγελµα αλλά και η αµφισβήτηση έµφυλων ιεραρχιών και ταυτοτήτων από τις νεότερες γενιές φοιτητών και φοιτητριών µας εµπνέουν να συνδέσουµε, µέσω αυτής της ηµερίδας, τις επιστηµονικές συζητήσεις µε τις κοινωνικές πραγµατικότητες και εµπειρίες.
Πέρα από το πρότυπο του "µαέστρου" ήρωα-αρχιτέκτονα
Η ημερίδα αντλεί από σύγχρονες συζητήσεις στην αρχιτεκτονική ιστορία και θεωρία οι οποίες ανιχνεύουν τις πολλαπλές επιπτώσεις αυτής της απουσίας
στην αναπαραγωγή κυρίαρχων λόγων στη µελέτη και το σχεδιασµό του δοµηµένου
περιβάλλοντος και του χώρου. Εκκινεί από τη διαπιστωµένη απουσία των αρχιτεκτονισσών από τον ιστοριογραφικό κανόνα, τα αρχιτεκτονικά αρχεία, την εκπαίδευση και την κυρίαρχη κουλτούρα της αρχιτεκτονικής και τονίζει τη σηµασία να φωτιστούν περιθωριοποιηµένες ιστορίες αρχιτεκτονισσών, πολεοδόµων και σχεδιαστριών και να αναδειχθούν οι ιδιαίτερες εµπειρίες τους, οι διαδροµές και τα συνεργατικά εγχειρήµατα που ανέπτυξαν υπερβαίνοντας το πρότυπο του "µαέστρου" ήρωα-αρχιτέκτονα. Μέσα από την ανάδειξη του παραγνωρισµένου έργου των αρχιτεκτονισσών, η ηµερίδα στοχεύει να συµβάλει σε προσπάθειες επανεξέτασης της αρχιτεκτονικής ιστορίας και της αναζήτησης εναλλακτικών σχεδιαστικών και κοινωνικών οραµάτων.
Πηγή: https://www.archetype.gr/blog/arthro/i-chronia-tou-66-tis-scholis-architektonon
Αναδεικνύοντας την "αθέατη" καθηµερινή εργασία των γυναικών (αρχιτεκτονισσών)
Το πρόγραμμα θα εστιάσει σε αρχιτεκτόνισσες που διεκδίκησαν (και διεκδικούν) το προνόµιο της ακαδηµαϊκής εκπαίδευσης στο πλαίσιο της οποίας διδάσκονται, κυρίως, αν όχι εξολοκλήρου, από άρρενες καθηγητές, για σπουδαίους άντρες αρχιτέκτονες και ότι το µέτρο για το σχεδιασµό κτιρίων και της πόλης είναι ένα "άφυλο", αταξικό, µη φυλετικό, αλλά κατά βάση ανδρικό, ετεροφυλόφιλο, λευκό, ικανό και αρτιµελές υποκείµενο. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται σε εκείνες που επιχείρησαν, και επιχειρούν, να αµφισβητήσουν και να αλλάξουν ταυτόχρονα το ανδροκρατούµενο πεδίο και το ετεροκανονικό περιβάλλον µέσα από κριτικά φεµινιστικά/κουήρ αρχιτεκτονικά συνεργατικά γραφεία και συµµετοχικές πρακτικές. Αναδεικνύοντας τη συνεισφορά τους, ο στόχος είναι να αντλήσουµε από το έργο τους µαθήµατα υπέρβασης γνωσιακών και εργασιακών ιεραρχήσεων και µοντέλα συνεργειών µεταξύ αρχιτεκτόνων/ισσών, σχεδιαστών/στριών, εργατών/τριών, χρηστών/τριών. Η ηµερίδα στοχεύει στην ανάδειξη των ιστοριών αρχιτεκτονισσών που έχουν περιθωριοποιηθεί αλλά και του ρόλου των ‘γυναικών’ στην παραγωγή του χώρου. Όπως συστηµατικά µας υπενθυµίζει το έργο της Ντίνας Βαΐου, είναι η "αθέατη" καθηµερινή εργασία των γυναικών που δίνει αξία στα κτίρια και στην πόλη. "Θέλουµε λοιπόν να κατανοήσουµε τις κοινωνικές πρακτικές που αναπτύσσουν οι ‘γυναίκες’ ως έµφυλα και φυλετικοποιηµένα σώµατα σε ένα περιβάλλον που ενώ αγνοεί τις ανάγκες τους και γίνεται συχνά επικίνδυνο για την ασφάλεια τους συνεχίζουν να κατέχουν τον κύριο ρόλο της φροντίδας και της συντήρησής του. Ως άλλες "αρχιτεκτόνισσες" συγκροτούν, και µας εµπνέουν να φανταστούµε, ένα διαφορετικό υπόδειγµα παραγωγής του χώρου που βασίζεται στην αλληλεγγύη, τα κοινά, τη φροντίδα. Οι καθηµερινές τους διεκδικήσεις για ένα κόσµο δικαιότερο, µας εµπνέουν να αµφισβητήσουµε δοµικές ιεραρχήσεις του ιδιωτικού και του δηµόσιου, της πόλης και της υπαίθρου, του Βορρά και του Νότου, του ανθρώπινου και του µη-ανθρώπινου και να φανταστούµε την αρχιτεκτονική πέρα από τους άξονες κυριαρχίας της αποικιοκρατίας, της πατριαρχίας και του καπιταλισµού" σημειώνουν οι διοργανωτές.
Λεωφόρος Συγγρού 342.
Αναλυτικά το πρόγραμμα
14:00 -14:20
Έναρξη ηµερίδας / Χαιρετισµοί Κώστας Μανωλίδης, Πρόεδρος ΤΑΜ ΠΘ/ Ιωάννα Λαλιώτου, Αντιπρύτανης Έρευνας και Δια Βίου Εκπαίδευσης ΠΘ
14:20 – 14:35
Εισαγωγή στο εγχείρηµα "DoctaSpes* Το Μέλλον του Χώρου είναι Τώρα” / Ίρις Λυκουριώτη
14:35 -15:00
Εισαγωγή στο θεµατικό πλαίσιο της ηµερίδας "Οι Αρχιτεκτόνισσες ήταν πάντα Εδώ”
& Τιµητική µνεία στη συνεισφορά της Μυρτούς Αντωνοπούλου-Μπογδάνου στην Ελληνική Αρχιτεκτονική και Πολεοδοµία / Πέτρος Φωκαΐδης
15:00 – 15:55
Βιογραφίες, Αρχεία και Συµπεριληπτικές Ιστοριογραφίες
Ψηφιακό Αρχείο Ελληνίδων Αρχιτεκτόνων, 1923-1981. Η Προσφορά του στην Έρευνα
και Ιστοριογραφία της Αρχιτεκτονικής/ Ελένη Φεσσά-Εµµανουήλ
Η Βιογραφική Έρευνα: η Συµβολή της στην Ορατότητα
των Αρχιτεκτονισσών - Έµπνευση για έναν Κοινωνικά Συµπεριληπτικό Σχεδιασµό του
Χώρου /Μάρω Κάτου
>Συζήτηση 15 λεπτών
/// Συντονισµός/Σχολιασµός: Πέτρος Φωκαΐδης, Κατερίνα Χατζηκωνσταντίνου
15:55 – 16:50
Φεµινιστικές Οπτικές στην Αρχιτεκτονική Ιστοριογραφία
Αρχιτεκτονική και Φεµινισµός: Μια Ματιά στο Πρόβληµα της Ιστοριογραφίας και της Παιδαγωγίας / Όλγα Τουλούµη (διαδικτυακά)
Από τα Περιθώρια στο Κέντρο: Επανεξετάζοντας πως Γράφουµε Αρχιτεκτονικές Ιστορίες των Γυναικών / Δέσποινα Στρατηγάκος (διαδικτυακά – Αγγλικά )
> Συζήτηση 15 λεπτών
/// Συντονισµός/Σχολιασµός: Βάλια Παπαστάµου, Φανή Παραφόρου
16:50 – 17:20
Διάλειµµα 30’
17:20 – 18:15
Φεµινιστικές Πρακτικές στον Αρχιτεκτονικό και Αστικό Σχεδιασµό
Νέοι Τρόποι στην Αρχιτεκτονική: Εκ-τοπισµένα Σώµατα και Έµφυλες Χωρικές Επιτελέσεις/ Αναστασία-Σάσα Λαδά
Διαφορετικές Προσεγγίσεις σε µια Φεµινιστική Αρχιτεκτονική Πρακτική(διαδικτυακά)/ Zaida Muxi
> Συζήτηση 15 λεπτών
/// Συντονισµός/Σχολιασµός: Fabiano Micocci, Βάσω Τροβά
18:15 – 19:10
Αρχιτεκτονική, Τέχνη και Φεµινιστικά Εγχειρήµατα
‘Ένα Δικό της Δωµάτιο’: από τα Δωµάτια µας στις Συλλογικές Πρακτικές/ Σοφία Ντώνα
Αρχιτεκτονική, Φεµινισµοί και Φροντίδα (διαδικτυακά – Αγγλικά )/ Elke Krasny
> Συζήτηση 15 λεπτών
/// Συντονισµός/Σχολιασµός: Ανθή Κοσµά, Ζήσης Κοτιώνης
19:10 – 19:30
Διάλειµµα 20’
19:30 – 20:25
Έµφυλες Γεωγραφίες, Κοινωνική και Περιβαλλοντική Δικαιοσύνη
Φύση, Φύλο και Ανισότητες. Έµφυλες Επιπτώσεις και Φεµινιστικές Απαντήσεις στην Κρίση του Νερού στη Χιλή/ Μαρία Φράγκου
Για την Αξία "Αθέατων” ΈµφυλωνΔιαδικασιών στη Συγκρότηση της Πόλης/ Ντίνα Βαΐου
> Συζήτηση 15 λεπτών
/ Συντονισµός/Σχολιασµός: Ασπασία Κουζούπη, Φοίβη Γιαννίση
20:30 – 21:30
Ανοιχτή συζήτηση
Σχεδιαστικές Παιδαγωγικές για Κατοικήσιµα και Συµπεριληπτικά Μέλλοντα /// Σχολιασµός: Ελπίδα Καραµπά, Έλενα Τζελέπη, Γιώργος Τζιρτζιλάκης/ Συντονισµός: Ίρις Λυκουριώτη, Πέτρος Φωκαΐδης
Η ημερίδα θα διεξαχθεί στο Αµφιθέατρο του Τµήµατος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
ΠΘ και θα είναι υβριδική, δια ζώσης και διαδικτυακά, µέσω MS Teams.
Περισσότερες πληροφορίες
