© Γιώργης Γερόλυμπος
Όσο παράξενο κι αν φαίνεται σε ορισμένους το γεγονός ότι η Ελευσίνα είναι η ελληνική πόλη (τέταρτη κατά σειρά) που φέρει τον τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης, η αλήθεια είναι πως ως τόπος έχει πολλά σημεία ενδιαφέροντος που αξίζει να γνωρίσουμε. Οι μύθοι που την περικλείουν, η πλούσια βιομηχανική ιστορία, η πολύπαθη εργασιακή πραγματικότητα, ο Αισχύλος, η εσωτερική μετανάστευση, καθώς και οι ιστορίες των κατοίκων συνθέτουν τον πυρήνα της Ελευσίνας. Όλα αυτά και πολλές άλλες πτυχές του ιστορικού τόπου αφηγείται η έκθεση "Ελευσίνα - Ωμό Μουσείο" ή αλλιώς το "Μυστήριο 29" που διοργάνωσε η 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα για να μας δώσει μια μικρή γεύση από το πολυσυλλεκτικό καλλιτεχνικό πρόγραμμα που θα δούμε φέτος.
Το μεγάλο αυτό καλλιτεχνικό (και ιστορικό) εγχείρημα το πρωτοείδαμε στο Μουσείο Μπενάκη όπου, με την επιμέλεια της αρχιτέκτονα και μουσειολόγου Ερατώς Κουτσουδάκη, ξεδιπλώθηκε η μακρόχρονη ιστορία της Ελευσίνας. Το σκεπτικό ήταν η ίδια η πόλη να γίνει Έκθεμα έχοντας ως βάση 5 κύριους άξονες: "Άνθρωποι + Εργοστάσια", "Ελευσίς", "Λεψίνα" και "Ελευσίνα", "Κινηματογράφος", "Φεστιβάλ Αισχύλεια", "Κοινωνικοί Πυκνωτές". Μέσα από αυτές τις θεματικές δημιουργείται ένα εικαστικό ταξίδι ξεκινώντας από την αρχαιότητα και καταλήγοντας σε πιο σύγχρονες αναφορές στην πόλη της Ελευσίνας. Τα περισσότερα από τα εκθέματα ανήκουν στις συλλογές των Κώστα Λυκίδη και Γιώργου Παυλόπουλου και παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά στο κοινό στο Μουσείο Μπενάκη. Πλούσιο φωτογραφικό υλικό της πόλης από διάφορες χρονολογικές περιόδους καθώς και φωτογραφίες σύγχρονων Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών, λιθογραφίες, κειμήλια και σπάνια αρχαιολογικά ευρήματα, βίντεο και γλυπτά μαρτυρούν την εξέλιξη και τις αλλαγές που έχει βιώσει η πόλη με την πάροδο του χρόνου.
Εκθέματα όπως το μπρούτζινο άγαλμα "Γυναίκα με κοσμήματα" του Γιάννη Παππά και το σύντομο αφιέρωμα σε επιφανείς Ελευσίνιους που ταυτίστηκαν με τον τόπο και τον τίμησαν με το έργο και τη ζωή τους είναι από τα πιο σημαντικά της έκθεσης, όμως ένα από τα πιο ενδιαφέροντα κομμάτια - και πυρήνας - του πολυμεσικού αυτού πρότζεκτ είναι οι "βαλίτσες", σκορπισμένες σε διάφορα σημεία της έκθεσης. Είναι ουσιαστικά ειδικά σχεδιασμένες προθήκες στις οποίες τοποθετήθηκαν τα ιστορικά αντικείμενα του "Ωμού Μουσείου". Και γιατί βαλίτσες; Πέρα από την προφανή αναφορά στις διάφορες στάσεις όπου μας ταξιδεύει η έκθεση, η ιδέα της βαλίτσας βασίζεται στα αναγεννησιακά "δωμάτια των αλλόκοτων θαυμάτων", μέσα στα οποία οι συλλέκτες μάζευαν σπάνια ντοκουμέντα μαζί με καθημερινά (και αγαπημένα) αντικείμενα ως θησαυρούς προς ανακάλυψη. Στις "βαλίτσες" υπάρχουν όχι μόνο τα σημαντικά ευρήματα-αφηγητές της ελευσινιακής ιστορίας, αλλά και πιο ευτελείς ενδείξεις της καθημερινότητας, όπως εργαλεία που ανήκαν σε υπαλλήλους των εργοστασίων ή ένα από τα πρώτα εισιτήρια που κόπηκαν για τα διόδια της Εθνικής Οδού.
Δίπλα από κάθε "βαλίτσα" στέκει ένας ξεναγός: αρχαιολόγοι (Καλλιόπη Παπαγγελή), ερευνητές (Παναγιώτης Πέστροβας), καλλιτέχνες (Φίλιππος Κουτσαφτής, του οποίου το νέο φιλμ "Οι Ελευσίνιοι", μετά την εμβληματική "Αγέλαστο Πέτρα", θα λήξει τις εκδηλώσεις της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας τον Νοέμβριο) και προσωπικότητες που έχουν αφιερώσει το έργο τους στην Ελευσίνα βιντεοσκοπήθηκαν και αφηγούνται τα μυστικά κάθε "βαλίτσας", συνθέτοντας έτσι ένα είδος αφηγηματικού ντοκιμαντέρ. Το σημαντικό στο "Ωμό Μουσείο" είναι ότι δεν εστιάζει αποκλειστικά σε φημισμένες ιστορικές φιγούρες που συνδέθηκαν με την πόλη αλλά δίνει φωνή και στους απλούς κατοίκους, τιμώντας το παρελθόν τους.
Αδιαμφισβήτητα το στήσιμο στο Μουσείο Μπενάκη ήταν εντυπωσιακό και συνέβαλε στην εξωστρέφεια μιας σχετικά μικρής ελληνικής πόλης, καθότι η έκθεση είχε και μεγάλη επισκεψιμότητα. Ωστόσο η θέαση του "Ωμού Μουσείου" στον τόπο αναφοράς του προσδίδει περισσότερες ερμηνείες και συμβολισμούς στο εγχείρημα, ειδικά όταν τα εκθέματα συνομιλούν σε ένα ιστορικό κτίριο όπως εκείνο του πρόσφατα ανακαινισμένου Παλαιού Δημαρχείου, το οποίο θα αποτελέσει έναν από τους 30 συνολικά χώρους που θα διαμορφώσουν τη μελλοντική πολιτιστική ταυτότητα της Ελευσίνας.
Για τον δεύτερο σταθμό της έκθεσης, υπήρξε η επιθυμία να σχεδιαστεί ένα παράλληλο πρόγραμμα δράσεων. Η πρώτη από αυτές, "Η κόρη της Λεψίνας, η περιπέτεια ενός αρχαίου μύθου", είναι μια δραματοποιημένη αφήγηση του μύθου της Αγίας Δήμητρας βασισμένη σε ένα βιβλίο από το Γάλλο αρχαιολόγο François Lenormant. Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα για παιδιά ακολουθεί τη λογική του "Ωμού Μουσείου" και συνδυάζει τον μύθο της Περσεφόνης με την Αγία Δήμητρα, προσθέτοντας παράλληλα διάφορες άλλες ιστορίες που αφορούν τη λαϊκή παράδοση, τους θρύλους και τις δοξασίες της Ελευσίνας.
Ο Μιχαήλ Μαρμαρινός πολύ εύστοχα είχε πει ότι "η Ελευσίνα έχει ένα συνταρακτικό παρελθόν που συνεχίζει να είναι ερεθιστικό, γιατί κρατάει το ανεξήγητο". Είτε είστε από εκείνους που ανυπομονούν να δουν τις πρώτες δράσεις της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας λίγο πριν την τελετή έναρξης στις 4 Φεβρουαρίου ή θέλετε απλώς να κάνετε μια μονοήμερη εξόρμηση, το "Ωμό Μουσείο" είναι μια καλή ευκαιρία να ανακαλύψετε μερικά από τα μυστήρια της Ελευσίνας. Η έκθεση θα είναι ανοιχτή μέχρι τις 19 Φεβρουαρίου αλλά όσοι δεν καταφέρετε να τη δείτε, είναι σίγουρο ότι η 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα θα φανερώσει ακόμα περισσότερες θεατές και αθέατες πλευρές της πόλης στη συνέχεια, μέσα από το θέατρο, το σινεμά, τη μουσική και τις τέχνες. Εξάλλου, ο ίδιος ο τίτλος "Ωμό Μουσείο" στηρίζεται στη λογική ότι τα εκθέματα και οι ιστορίες των ανθρώπων αποτελούν αναπόσπαστο μέρος των τοπίων, της θάλασσας, των δρόμων, των εργοστασίων και των αναμνήσεων των κατοίκων της πόλης. Επομένως, είναι διαθέσιμα ανά πάσα στιγμή για να τα εξερευνήσουμε, έξω από το εκθεσιακό τους πλαίσιο.
Νέα από την Ελευσίνα
Το νεοσύστατο Σινέ Ελευσίς
Ήταν καιρός η Ελευσίνα να αποκτήσει και πάλι τον δικό της κινηματογράφο. Πρόσφατα ανακοινώθηκε η έναρξη έργων για την αποκατάσταση του κινηματογράφου Ελευσίς, το οποίο θα αποτελέσει μια σημαντική υποδομή για τις δράσεις της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας αλλά και την πόλη γενικότερα.
Βραβείο "Μελίνα Μερκούρη"
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τιμά την Ελευσίνα απονέμοντάς της το Βραβείο "Μελίνα Μερκούρη" για το αξιέπαινο έργο που υλοποίησε μέχρι τώρα η ομάδα της 2023 Ελευσίς. Το ποσό του βραβείου θα χρησιμοποιηθεί για την χρηματοδότηση της παρακαταθήκης του θεσμού της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας.
Μια "κιβωτός" για την Ελευσίνα
Στην τελετή έναρξης της 2023 Ελευσίς, η πόλη θα υποδεχτεί την κολεκτίβα TimeCircus. Έχοντας ξεκινήσει ένα ταξίδι από την Αμβέρσα με τα πόδια, η ομάδα θα ολοκληρώσει το μακρόχρονο ταξίδι της χτίζοντας το "The Ark", ένα συμβολικό έργο για την πόλη.
Διαβάστε Επίσης
