"Ένδυμα Ψυχής": Ο Βαγγέλης Κύρης και ο Ανατόλι Γεωργίεφ "κεντούν" μια πρωτότυπη έκθεση στο Μουσείο Ακρόπολης

Μια ακόμη πρωτοβουλία που τιμά τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή και τη 200η επέτειο της Ελληνικής Επανάστασης, η περιοδική έκθεση "Ένδυμα Ψυχής" στο Μουσείο Ακρόπολης παρουσιάζει ελληνικές ενδυμασίες και στολές του προπερασμένου αιώνα μέσω μιας ιδιαίτερης τέχνης. Ο φωτογράφος Βαγγέλης Κύρης και ο εκφραστής της κεντητικής τέχνης Ανατόλι Γεωργίεφ συνδυάζουν φωτογραφία και κέντημα για να αναδείξουν μια χαρακτηριστική πτυχή του ελληνισμού.

Η ιδέα ξεκίνησε το 2018, όταν ο Βαγγέλης Κύρης και ο Ανατόλι Γεωργίεφ αποφάσισαν να παρουσιάσουν την ιδέα τους στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, με αφορμή τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του ‘21. Ο τότε Γενικός Γραμματέας του μουσείου, Ιωάννης Μαζαράκης – Αινιάν, εμπιστεύθηκε αυθεντικά κομμάτια από την πολύτιμη συλλογή του Εθνικού Ιστορικού στους δύο καλλιτέχνες, τα οποία εκείνοι χρησιμοποίησαν δημιουργώντας μια ξεχωριστή μορφή τέχνης. Μοντέλα της σύγχρονης εποχής φωτογραφήθηκαν από το έμπειρο μάτι του Κύρη φορώντας για πρώτη φορά εδώ και αιώνες τα κοστούμια και, στη συνέχεια, οι φωτογραφίες εκτυπώθηκαν σε ύφασμα, πάνω στο οποίο ο Γεωργίεφ κέντησε λεπτομέρειες των ρούχων.

Αν και ο θάνατος του Ιωάννη Μαζαράκη – Αινιάν - συνδυαστικά με την πανδημία - καθυστέρησε την παρουσίαση της έκθεσης, τα 70 συνολικά έργα των Κύρη και Γεωργίεφ εκτίθονται τώρα στην πλήρη μορφή τους στην Αίθουσα Περιοδικών Εκθέσεων του Μουσείου Ακρόπολης, με πρωτοβουλία του Ιδρύματος Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη και σε συνεργασία με το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο και άλλα μουσεία της Ελλάδας. Μάλιστα, για τη συμβολή της στην υλοποίηση της έκθεσης, η Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη εκλέχθηκε μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Μουσείου Ακρόπολης, με ανακοίνωση της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνας Μενδώνη.

Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου, παρευρισκόμενη στα εγκαίνια της έκθεσης, συνεχάρη τον καθηγητή Νίκο Σταμπολίδη, γενικό διευθυντή του Μουσείου Ακρόπολης που "ανταποκρίθηκε ενθουσιωδώς στην ιδέα να φιλοξενηθούν στην αίθουσα περιοδικών εκθέσεων του Μουσείου αυτές οι έξοχες δημιουργίες, συμπληρωμένες μάλιστα με δύο ξεχωριστά έργα που αναφέρονται στην αρχαιότητα. Με αυτή την επιλογή υπογραμμίζεται η διαχρονική ανάγκη του ανθρώπου να διακοσμήσει το ένδυμα, με βάση τη συμβολική λειτουργία του, το προσωπικό γούστο, τις αισθητικές αντιλήψεις, αλλά και τις κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες της εποχής, και γεφυρώνεται η φιλοκαλία των αρχαίων με την καλαισθησία της λαϊκής παράδοσης. Γιατί επίκεντρο της έκθεσης είναι η παραδοσιακή ελληνική φορεσιά. Λιτή ή βαρύτιμη, καθημερινή ή γιορτινή, ολοκέντητη και χρυσοπλουμισμένη, δεν είναι απλό ένδυμα".

Οι φορεσιές άνηκαν κυρίως σε ιστορικά πρόσωπα και αγωνιστές όπως οι Δημήτριος Γουδής, Γενναίος Κολοκοτρώνης, Βάσσος Μαυροβουνιώτης, Δημήτριος Μαυρομιχάλης, πολιτικών όπως ο Ιωάννης Γεννάδιος και ο βασιλιάς Όθωνας και κυριών της εποχής όπως οι Κυριακούλα Κριεζή, Κονδύλω Μιαούλη, Κυρά Φροσύνη (της οποίας το ένδυμα βρίσκεται σε ειδική προθήκη στην έκθεση), Φωτεινή Γενναίου Κολοκοτρώνη, Φωτεινή Μαυρομιχάλη, Ρόζα Μπότσαρη, αλλά αρκετά κομμάτια πρόκειται για τοπικές φορεσιές από διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Τα έργα έχουν κατανεμηθεί σε πέντε κύριες ενότητες: Ενδυμασίες Ιστορικών Προσώπων, Τοπικές Φορεσιές από την μητροπολιτική Ελλάδα, την νησιωτική Ελλάδα και την Κρήτη, την Κύπρο και τις "Χαμένες Πατρίδες".

Σύγχρονο και παλαιό συνομιλούν με έναν πρωτότυπο τρόπο, καθώς τα μοντέλα παραπέμπουν πράγματι σε ιστορικές μορφές της Ελληνικής Επανάστασης. Μέσα σε ένα διακριτικά φωτισμένο χώρο, τα έργα του Κύρη, στολισμένα με τα περίτεχνα κεντήματα του Γεωργίεφ, θυμίζουν περισσότερο ζωγραφικούς πίνακες μιας άλλης εποχής παρά φωτογραφίες, και γίνεται κατανοητό ότι πρόκειται για μια πολύωρη και προσεγμένη δουλειά που όχι μόνο τιμά ιστορικά ελληνικά γεγονότα αλλά επιχειρεί επίσης να τονίσει την αξία και τους συμβολισμούς του ενδύματος. 

Στον χώρο εκτίθενται και δύο δημιουργίες που αναφέρονται διακριτικά στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, ως φόρος τιμής στα μουσεία που παρουσιάζονται: το πρώτο έργο εμπνέεται από το ένδυμα της περίφημης Κυρίας της Ωξέρ, η οποία εκτίθεται στο Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι, ενώ το δεύτερο είναι ένα κέντημα με διακοσμητικές λεπτομέρειες από το ένδυμα αρχαϊκής Κόρης του Μουσείου Ακρόπολης.

Όπως αναφέρει και η Πρόεδρος της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος - Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, καθηγήτρια Φανή Μαλλούχου-Tufano στον κατάλογο της έκθεσης, "η έκθεση "Ένδυμα Ψυχής" αποτίνει φόρο τιμής στην ιστορία και την παράδοση ενώ ταυτόχρονα αποτελεί ύμνο στην ομορφιά και την υψηλή αισθητική: στην ομορφιά και την υψηλή αισθητική της λαϊκής μας τέχνης και των παραδοσιακών εθνικών μας ενδυμασιών, στην ομορφιά και την υψηλή αισθητική της τέχνης της φωτογραφίας και της τέχνης της κεντητικής, στο ανθρώπινο, τέλος, κάλλος, και στην ανθρώπινη έκφραση και χάρη".