Η πιο δυνατή εκθεσιακή εμπειρία που έζησα επισκεπτόμενη το Graz τον προηγούμενο μήνα, ήταν περιπλανώμενη στους χώρους του Halle fun Kunst, και παρακολουθώντας την ιδιαίτερη φιλμική ματιά του Kevin Jerom Everson, καθώς τα θέματά του εναλλάσσονταν, από την έκλειψη του ήλιου πάνω από τον Ειρηνικό ωκεανό το καλοκαίρι του 2019 μέχρι τα πλακάκια της Black Lives Matter Plaza στην Washington DC καθώς γλιστράει πάνω τους ένας roller skater στον απόηχο των διαμαρτυριών του 2020 μετά τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ. Καθηγητής καλών τεχνών στο πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια, ο 56χρονος πειραματιστής κινηματογραφιστής με τη σημαντική διεθνή καριέρα, παίρνει αποστάσεις από το λεγόμενο πορνό της φτώχειας και προτιμά να μπερδεύει τον θεατή επιλέγοντας αυτό που αποκαλεί "ήσυχο μαύρο" ή "αργο μαύρο". Αντί να μας πει τι πρέπει να σκεφτούμε βλέποντας το έργο του, αντί για το ρόλο του μαύρου κινηματογραφιστή που έχουμε μάθει να περιμένουμε, προκρίνει το ενδιαφέρον του για την υλικότητα, το πέρασμα του χρόνου, τη ματιά και την (προ)οπτική καλώντας μας να αναλογιστούμε ποιά είναι η οπτική μας, μέσα από την οποία βλέπουμε τον κόσμο. Την ίδια στιγμή τα έργα του, αν και υπαινικτικά, εννοιολογικά και ποιητικά, είναι βαθιά ριζωμένα στην προσωπική του εμπειρία, το μεγάλωμά του στο εργατικό βιομηχανικό Οχάιο, τον μαύρο μόχθο και τον τρόπο που αυτός εγγράφεται στο σώμα και στην ιστορία. Αναπόσπαστο μέρος της εξαιρετικά πλούσιας φιλμογραφίας του, που έχει παρουσιαστεί σε μουσεία όπως η Tate Gallery και το Whitney και στα μεγάλα διεθνή φεστιβάλ κινηματογράφου, αποτελούν άλλωστε και έργα, όπως το Ears Nose and Throat (2016), όπου στη διάρκεια μιας εξέτασης στον ωτορυνολαρυγγολόγο η μάρτυρας της δολοφονίας του γιου του Everson DeCarrio Antwan Couley ανακαλεί τη μαρτυρία της, σε μια επίπονη μέσα στη μπαναλιτέ της καταβύθιση στο τραύμα, την απώλεια, τη φίμωση της μαύρης γυναίκας, τη βία των όπλων στα σώματα στα σώματα των Αφροαμερικανών. Μιλήσαμε μέσω zoom με τον Everson από το γραφείο του στο πανεπιστήμιο και αν και παραλείποντας πολλά αμετάφραστα δυστυχώς στα ελληνικά fuck θα προσπαθήσω να μεταφέρω την πολύ ενδιαφέρουσα οπτική του, μια ιδέα από την οποία μπορείτε να πάρετε και από τη βίντεο-ξενάγηση στην έκθεση.
Κινηματογραφείτε συνήθως τον καθημερινό μόχθο και τη ρουτίνα των Αφροαμερικανών. Πώς επιλέγετε τα θέματά σας;
Δεν το σκέφτομαι, αλλά συμβαίνει. Καταρχήν σκέφτομαι τις μορφολογικές ποιότητες. Στη συνέχεια τοποθετώ το υποκείμενο. Παρακολουθώντας τους συγγενείς μου, παρατηρούσα το πώς η εργασία εγγραφόταν στο σώμα τους στη διάρκεια της εβδομάδας, πόσο διαφορετικοί ήταν την Παρασκευή απ’ ότι τη Δευτέρα. Η εργασία αλλάζει το σώμα. Γι αυτό κινηματογραφώ την εργασία. Όσο πιο πολύ άρχισα να ασχολούμαι με αυτό, έγινε πιο επιτελεστικό.
Το ενδιαφέρον στη δουλειά σας κατά τη γνώμη μου έγκειται στην υπαινικτική διάσταση με την οποία αναδεικνύεται το ριζωμένο στην προσωπική σας εμπειρία πολιτικό σχόλιο. Μπορείτε να μας μιλήσετε λίγο παραπάνω γι αυτή σας την προσέγγιση που έχετε αποκαλέσει "αργό μαύρο";
Μπορεί η κατάσταση των μαύρων αμερικανών να μοιάζει κάτι καινούργιο για την κυρίαρχη τάξη αλλά δυστυχώς είναι η ίδια παλιά ιστορία. Στα εγκαίνια της έκθεσης ένας τύπος, Βρετανός νομίζω, το θεώρησε προσβλητικό ενώ ο κόσμος καίγεται, όπως είπε, εγώ, ένας μαύρος Αμερικανός, να ασχολούμαι με την έκλειψη. Why the fuck not? Νομίζουν ότι ο ήλιος τους ανήκει! Δηλαδή επειδή είμαι Αφροαμερικάνος δεν μπορώ να κινηματογραφώ τον ήλιο; Ψάχνουν να βρουν τη μαύρη πτυχή (blackness) του ήλιου και αυτή είναι μια πολύ στενή οπτική, δεν ξέρουν τι είναι το να είσαι μαύρος.
Παράλληλα με τα φιλμς εκθέτετε δυο ζευγάρια κιάλια, χυτά σε μπρούτζο και καουτσούκ, τα οποία χρησιμεύουν και ως props στο φιλμ "Brown Thrasher" (2020), όπου παρακολουθούμε άνδρες και γυναίκες να κοιτάζουν μέσα από αυτά τον ουρανό αναζητώντας πιθανόν το ομώνυμο πουλί που ζει στις Κεντρικές και Ανατολικές ΗΠΑ.
Έχοντας καλλιτεχνική παιδεία, συχνά φτιάχνω props για τα φιλμ μου. Αυτά τα κιάλια δεν λειτουργούν. Άραγε παρακολουθούν όντως πουλιά; Στην πόλη όπου γεννήθηκα, το Μάνσφιλντ, τη δεκαετία του ‘80 έφτιαχναν κυάλια, παλιότερα έφτιαχαν πλυντήρια τα οποία επίσης έχω χρησιμοποιήσει στα έργα μου. Πρόκειται για μια οικονομία που κατέρρευσε. Αυτό παρατηρώ και το τι προκαλεί στην ευρύτερη κοινότητα. Έχει να κάνει με την προοπτική, με ένα συγκεκριμένο όραμα.
Στο "Recovery" (2019) η κάμερα παρακολουθεί έναν άντρα σε περιστρεφόμενη καρέκλα να εκτελεί μια σειρά οδηγίες που όμως αντιλαμβανόμαστε στην πορεία, δίνονται από τον εκπαιδευτή του σε άσκηση ιλίγγου στην αεροπορική βάση του Μισισιπή. Η αισθητική της εικόνας του φιλμ 16 mm και ο ήχος που παράγει προσδίδει μια ιδιαίτερη υφή στο έργο. Γιατί επιλέξατε τον συγκεκριμένο τρόπο κινηματογράφησης;
Είχα πάει σε μια κηδεία και βρέθηκα με συγγενείς που δουλεύουν στη βάση. Η Αεροπορία είναι ο βασικός εργοδότης στο Μισισιπή. Δεν μου αρέσει το hardware, οι οθόνες, ήθελα να αναδεικνύεται η υλικότητα του ήχου που παράγει το φιλμ 16 mm. Αντιπαθώ την κινηματογραφική κάμερα καθότι προέρχομαι από τη φωτογραφία και τη ζωγραφική, αυτή ήταν η εκπαίδευσή μου. Περνώντας στον κινηματογράφο ήθελα να δείξω τον τρόπο που παρατείνεται ο χρόνος. Με ενδιέφερε να καταγράψω όσα συμβαίνουν ακριβώς στα 10 λεπτά που διαρκεί το φιλμ των 16mm.
Στο έργο May, June, July (2021) η κάμερα εστιάζει στην άσφαλτο της Black Lives Matter Plaza στην Washington DC παρακολουθώντας τις κινήσεις ενός roller skater, πριν μεταφερθούμε σε έναν κήπο την νύχτα για να παρατηρήσουμε τις παιώνιες. Επιστρέφοντας στην πλατεία, οι πορείες που ακολούθησαν τη δολοφονία του George Gloyd ακούγονται μόνο κάπου στο βάθος. Πώς αποφασίσατε να μιλήσετε για ένα τόσο φορτισμένο γεγονός με τόσο αφαιρετικό τρόπο;
Με ενδιέφεραν οι σχέσεις ανάμεσα στις φιγούρες έτσι ώστε να δώσω σημασία στο υποκείμενο και το τοπίο. Η ιδέα για το έργο ξεκίνησε την άνοιξη του 2020 στη Γερμανία. Ξεκίνησε ως ένα έργο για τα λουλούδια του Ειρηνικού το καλοκαίρι. Ένα έργο για το καλοκαίρι στον Ειρηνικό. Στη συνέχεια έγινε ένα έργο για ένα καλοκαίρι. Και μετά ένα έργο για το καλοκαίρι.
