«Καλωσορίσατε στη νέα Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου», αναφώνησε με ενθουσιασμό στο μικρόφωνο η διευθύντρια και άρρηκτα συνδεδεμένη με τον οργανισμό, Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα. Ύστερα από τεσσερισήμισι μήνες κανονικής λειτουργίας, καθώς και ύστερα απ’ το διόλου ευκαταφρόνητο αριθμό των 90.000 επισκεπτών που έχουν κόψει εισιτήριο στο γκισέ, δίπλα απ’ την εντυπωσιακών διαστάσεων «Λαϊκή Αγορά» του Παναγιώτη Τέτση, σύσσωμος ο δημοσιογραφικός κόσμος βρέθηκε για πρώτη φορά προσκεκλημένος στις νέες εγκαταστάσεις επί της Βασιλίσσης Σοφίας.
Τα αστραφτερά πατώματα κι οι μεγαλοπρεπείς αίθουσες, για τις οποίες χρειάστηκε να συνδράμει πλήθος δωρητών (ιδρύματα, τράπεζες κ.ο.κ.), με αντίτιμο φυσικά την τοποθέτηση της επωνυμίας τους σε περίοπτα σημεία –«υιοθετήσαμε τη στρατηγική των αμερικανικών μουσείων με ονοματοθεσίες αιθουσών», σχολίασε επί του θέματος η κα. Λαμπράκη-Πλάκα–, προσέφεραν ένα γενναίο αίσθημα λαμπρότητας μαζί με το φως της γυάλινης πρόσοψης, σε αντίθεση ωστόσο με την αμηχανία όλων ημών. Η συνήθεια του βαρυσήμαντου κρατικού οργανισμού να παραμένει εν κρυπτώ, ή τουλάχιστον άκρως επιλεκτικός στις επαφές του με τον Τύπο, έχει οδηγήσει μάλλον σε απειρία διαχείρισης έως και ενός απλού preview. Τουλάχιστον ήμασταν επιτέλους μέσα (περίπου οι μισοί των πολιτιστικών συντακτών δεν είχαν κάνει την επίσκεψή τους μέχρι σήμερα) κι αυτό ίσως δηλώνει μια νέα αρχή.
Η πρώτη μεγάλη περιοδική έκθεση της Νέας Εθνικής Πινακοθήκης ονομάζεται «Αναζητώντας την Αθανασία: Η τέχνη του πορτραίτου στις συλλογές του Λούβρου» και περιλαμβάνει πάνω από 100 έργα υψίστης καλλιτεχνικής αξίας. Επισκέψιμη από αρχές Δεκεμβρίου.
Ο λόγος της πρόσκλησης ήταν η πρώτη μεγάλη έκθεση της Εθνικής Πινακοθήκης, μετά την ολοκλήρωση της επέκτασης, η οποία μάλιστα εγκαινιάζει ένα κομμάτι του κτιρίου που δεν έχει αποκαλυφθεί έως σήμερα στους επισκέπτες. Πρόκειται για τον υπόγειο όροφο, έκτασης άνω των 2.000 τ.μ., όπου πρόκειται να παρελαύνουν οι περιοδικές εκθέσεις (δύο ανά έτος περιλαμβάνει ο προγραμματισμός που ανακοινώθηκε), καθώς και να φιλοξενείται –αρχής γενομένης από τα τέλη του 2021– η δυτικοευρωπαϊκή συλλογή, στο σώμα της οποίας συμπεριλαμβάνεται και ο πολύπαθος πίνακας του Πικάσο. Η αρχή γίνεται με μια τρανταχτή συνεργασία με το Μουσείο του Λούβρου, σε συνέχεια της επετειακής έκθεσης «Παρίσι – Αθήνα: η Γέννηση της σύγχρονης Ελλάδας 1675-1919» που παρουσιάζεται εκεί.
Πριν από τέσσερα χρόνια, η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα συνάντησε τον τότε πρόεδρο και διευθυντή του παρισινού μουσείου, Ζαν-Λυκ Μαρτινές, προτείνοντάς του μια ουσιαστική συνεργασία μεταξύ των συλλογών τους. Εκείνος ενθουσιάστηκε και μέσα σε λίγη ώρα πρότεινε την «Τέχνη του πορτραίτου στις συλλογές του Λούβρου», που είχε παρουσιαστεί στο Τόκυο το 2018 με μεγάλη επιτυχία. Ωστόσο, από κοινού συμφώνησαν η έκθεση να ανανεωθεί με διαφορετικά έργα, προσαρμοσμένα στην καθ’ ημάς πολιτιστική ιστορία.
Έτσι, το αποτέλεσμα που προέκυψε σε επιμέλεια των Λουντοβίκ Λωζιέ και Κομ Φαμπρ από πλευράς του Λούβρου, όπως και της Έφης Αγαθονίκου απ’ την Εθνική Πινακοθήκη, περιλαμβάνει πάνω από 100 έργα υψίστης καλλιτεχνικής αξίας.
Βασιλικά πορτρέτα απ’ τον Βελάσκεθ, έργα του Μποτιτσέλι, του Γκόγια, του Ρέμπραντ, του Θεοτοκόπουλου και του Ντελακρουά, ο συγκλονιστικός «Θάνατος του Μαρά» απ’ τον Ζακ-Λουί Νταβίντ, όπως και ένας σπανιότατος αδριάντας του Χαμουραμπί, που χρονολογείται απ’ τη 2η χιλιετία π.Χ., περιλαμβάνονται στο αφήγημα. Οι επιμελητές επέλεξαν να αρνηθούν την τυποποιημένη παράθεση σε χρονολογική σειρά και αντ’ αυτής προτίμησαν να στήσουν ένα διάλογο συνθέσεων και αντιθέσεων μεταξύ εποχών για το ρόλο των πορτρέτων ανά περίοδο. Η στάση του σώματος, οι εκφράσεις του προσώπου και οι τονισμοί του κάθε έργου μαρτυρούν με τον τρόπο τους την πρόθεση δημιουργίας – από την αποθέωση, τη μνημειακότητα κι την υστεροφημία έως το ψυχικό άλγος που κρύβουν οι εκφράσεις.
Τα έργα –γλυπτά, ζωγραφικά και πολύτιμα αντικείμενα– δρασκελίζουν ένα ευρύτατο χρονολογικό φάσμα, απ’ την εποχή της Βαβυλώνας και των φαγιούμ, τα χρόνια του Ομήρου και του Μέγα Αλέξανδρου ή το μεσαίωνα με τα ταφικά μνημεία, έως την αναγέννηση και τον Διαφωτισμό με τα πορτρέτα των Ντιντερό, Ρουσσώ και Μπαλζάκ, τις επιδεικτικές μπαρόκ προσωπογραφίες του 17ου αιώνα, τους ηγεμόνες του 18ου αιώνα (ο Ναπολέοντας ως θριαμβευτής στο έργο του Αντουάν Ζαν Γκρο κι αργότερα ως ηττημένος και εξόριστος με τη νεκρική του μάσκα) αλλά και την εκλαΐκευση του πορτρέτου στον 19ο αιώνα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η ασφαλιστική αξία σε πολλά έργα εξ αυτών ξεπερνά τα 20 εκατ., ποσό που καλύφθηκε από τη χορηγία της Citibank. Η έκθεση «Αναζητώντας την Αθανασία: Η τέχνη του πορτραίτου στις συλλογές του Λούβρου» θα είναι επισκέψιμη από 1η Δεκεμβρίου.
