Αν σκεφτεί κανείς ότι κατ’ ουσίαν σκοπός ενός έργου τέχνης δεν είναι άλλος απ’ το να δημιουργεί ένα αόρατο χωροδυναμικό πεδίο, στο οποίο τα ερεθίσματα ρέουν άναρχα και επιδρούν σαν μυϊκές «συσπάσεις» στους υποδοχείς του ατόμου που βρίσκεται απέναντι, είναι καιρός, εν έτει 2021, να δούμε και μια άλλη όψη της τεχνολογίας εμβύθισης, πέρα από εκείνη που ευαγγελίζονται τα σενάρια τύπου «metaverse».
Στον «θαυμαστό καινούργιο κόσμο» που ήδη κατοικούμε, υπάρχουν κάποια υπερ-εξοπλισμένα αρχιτεκτονήματα, όπου τα ερεθίσματα δεν ρέουν απλώς, αλλά κατακλύζουν, ενώ ο γεμάτος χωρικός ήχος κι η προοπτική 360ο διαμορφώνουν την αίσθηση μιας πλήρους πραγματικότητας που δεν βρίσκεται ενώπιόν σου αλλά γύρω σου. Το όνομα αυτών των χώρων είναι, φυσικά, πλανητάρια.
Από το 2017, εξερευνά τα πλανητάρια ως εκθεσιακό χώρο με το «The New Infinity» τόσο στη Γερμανία όσο και διεθνώς. «Τα πλανητάρια είναι παράδοξα αρχιτεκτονήματα», λέει ο Thomas, «είναι τα μόνα κτίρια στον πλανήτη που φτιάχτηκαν για να εξαφανίζονται από το οπτικό πεδίο όσων βρίσκονται στο εσωτερικό τους, μόλις ξεκινήσει η προβολή και λάμψουν τα αστέρια».
Ο ίδιος τα χαρακτηρίζει «γκαλερί του μέλλοντος» και συμπληρώνει: «Είναι μια πρώτης τάξεως δοκιμή εμβύθισης για το πόσο βαθιά μπορούν να εισχωρήσουν κάτω απ’ το δέρμα σου οι εικόνες και ο ήχος». Στα μέσα της δεκαετίας του ’60, ο πειραματικός κινηματογραφιστής Stan VanDerBeek άφησε στην ιστορία της new media αβανγκάρντ το μεγαλύτερο κληροδότημά του με το «Movie-Drome», μια ιδιοκατασκευή θόλου με πολλαπλές οθόνες προβολής σε ημισφαιρική διάταξη.
Εξωγήινα οικοσυστήματα και ψυχεδελικά ταξίδια, σενάρια μετά το τέλος του πλανήτη και computer-generated εικόνες που πέφτουν σαν αστρική βροχή. Για τρεις ημέρες (4-6/11), το Νέο Ψηφιακό Πλανητάριο ξεκλειδώνει μια νέα διάσταση στον κόσμο της σύγχρονης τέχνης με ένα full-dome φεστιβάλ σε παραγωγή του Onassis Culture και συνδιοργάνωση με τον πολιτιστικό οργανισμό Berliner Festpiele, απ’ όπου ξεκίνησε η ιδέα.
Οι «μηχανές εμπειρίας», όπως τις είχε αποκαλέσει, παρότι έκαναν τρομερά άλματα με την ψηφιακή τεχνολογία και την εξέλιξη των προβολικών συστημάτων, ποτέ δεν υπηρέτησαν το όραμα του Stan VanDerBeek για εικαστική χρήση. Έμειναν στο φάσμα (κυρίως) της κοσμολογίας, με εκπαιδευτικό πρόσημο και κεντρικό target group τα σχολεία, όπως άλλωστε θα επιβεβαιώσει όποιος υπήρξε μαθητής στην Αθήνα – ποιος δεν έχει ζήσει εκδρομή στο Ίδρυμα Ευγενίδου;
stereographic_2_partial_stars[1].jpg)
Αξίζει να κάνουμε μια παρένθεση για να σταθούμε στο επίπεδο του Νέου Ψηφιακού Πλανητάριου (Λεωφ. Συγγρού 387, Π. Φάληρο, 2109469600): τέτοιο μήνα πριν από τέσσερα χρόνια, το ίδρυμα εγκαινίασε τη νέα εποχή στον κινηματογραφικό θόλο 900 τ.μ. που διαθέτει, καθώς ανανέωσε ριζικά τον εξοπλισμό του με προβολείς λέιζερ-φωσφόρου, επιτυγχάνοντας πολύ ισχυρή φωτεινότητα, έντονο κοντράστ και ανάλυση 4K επί 4K. Αυτό σημαίνει ότι πρόκειται για ένα από τα πιο προηγμένα πλανητάρια παγκοσμίως.
Αλλά σε τέτοιες περιπτώσεις τα λόγια είναι περιττά. Αρκεί να βυθιστείτε στα καθίσματά του αυτές τις μέρες (4-6/11), διότι στο πλαίσιο της 7ης Μπιενάλε, το «The New Infinity Athens» ζωντανεύει στο θόλο του (είσοδος ελεύθερη, απαραίτητη ηλεκτρονική προκράτηση): παραγωγές βίντεο και ήχου που εξ αρχής φτιάχτηκαν για full-dome από καλλιτέχνες της ψηφιακής εποχής, όπως οι Lcas Guiterrez, Agniezka Polska και David O'Reilly, απευθύνουν πρόσκληση για ένα διαφορετικό ταξίδι προς το άγνωστο.
«Τα έργα τους είναι πειραματικά αλλά ο καθένας μας μπορεί να τα καταλάβει», σημειώνει ο Thomas. «Χρησιμοποιούν το πλανητάριο για να μοιραστούν τεχνο-πνευματικές εμπειρίες: είναι μηχανικά κατασκευασμένοι κόσμοι, των οποίων οι εικόνες πέφτουν από ψηλά, έλκοντας τους θεατές στα βάθη τους. Και όπως συμβαίνει πάντα με την καλή τέχνη, ενώ θα ήταν αδύνατο να φανταστείς έναν τέτοιο κόσμο από πριν, τελικά σε πείθει αμέσως σαν να είναι πραγματικός, ακόμη κι αν κάθεσαι στη μέση μιας σκηνής sci-fi».
