Στα σλοβενικά, koren σημαίνει ρίζα. «Ύστερα μάθαμε πως ταξιδεύουν και οι ρίζες κάτω απ’ το βράχο ή και μαζί με το βράχο», έγραφε όμως ο Ρίτσος. Με πιο απλά λόγια, θα έλεγε κάποιος πως μόνη σιγουριά στον κόσμο μας είναι η ηρακλείτια ρήση: τίποτα ποτέ δεν παραμένει ακίνητο. Ακόμη και στις περιπτώσεις που όλα διαφαίνονται στατικά, διατρέχουν σιωπηλά μια διαδικασία. Είναι η ησυχία πριν την καταιγίδα. Πρόσφορο και πρόσφατο παράδειγμα, η περίοδος της καραντίνας, για την οποία πολλά λέχθηκαν αλλά μετά την επιστροφή, τουλάχιστον στον εικαστικό χώρο, επήλθε πυρετός εκθέσεων και εγκαινίων, σαν να είχε απασφαλίσει απότομα μια βαλβίδα υψηλής πίεσης.
Παιδί αυτής της εποχής είναι και το artist run space στο Κουκάκι, το οποίο άνοιξαν η Irene Ragusini και ο Ευριπίδης Παπαδοπετράκης, αμέσως μετά το μεταπτυχιακό τους στην ΑΣΚΤ, με στόχο να βάλουν υπό την ίδια σκέπη τα ατελιέ και τα πρότζεκτ τους, αλλά και όσα είχαν από καιρό σκεφτεί, όμως αδυνατούσαν να υλοποιήσουν λόγω έλλειψης σταθερού χώρου. Το Koren process space –ήδη κι απ’ το όνομα– εισάγει μια πρωτοτυπία: αντί της «ταχείας κατανάλωσης» και της κυρίαρχης φιλοσοφίας που εστιάζει στο αποτέλεσμα, προτείνει τη σημασία της διαδικασίας. Τη διαδικασία ως προπαρασκευαστικό στάδιο των έργων αλλά και ως αφετηρία κάθε εκφραστικής απόπειρας στην τέχνη.
Πρώτος καρπός του Koren process space είναι το «Anew», μια ομαδική έκθεση η οποία προέκυψε μετά την καραντίνα, ως απόσταγμα των διαδικτυακών συναντήσεων που ανέπτυξαν οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες μέσα στους επτά μήνες της απομόνωσης.
«Το “process space” αποτελεί όρο δικής μου εφεύρεσης, διότι ήθελα να αποφύγω τα αυστηρά και μονοδιάστατα πλαίσια που επικρατούν», εξηγεί η Irene. «Εγώ προσωπικά, ποτέ δεν ένιωσα ότι μπορώ να προσδιοριστώ με μία μόνο ταυτότητα, το ίδιο και αρκετοί άνθρωποι που έχω γνωρίσει, ιδίως στο εξωτερικό, οπότε σκέφτηκα πως υπάρχει έδαφος για κάτι πιο υβριδικό». Με κύριους άξονες το πεδίο των εικαστικών τεχνών και της σωματικής έκφρασης, το Koren συστήνεται ως υβριδικό σημείο συνάντησης, όπου η διαδικασία θα έχει τον πρώτο λόγο.
«Θα λέγαμε ότι το process είναι η πιο ρεαλιστική λέξη που προσεγγίζει τη σύγχρονη πραγματικότητα στην τέχνη», προσθέτει ο Ευριπίδης από την πλευρά του, «καθώς είναι ιδιαίτερα σπάνιο πλέον να συναντήσεις νέο καλλιτέχνη που να είναι περιορισμένος σε ένα μόνο μέσο ή σε μία μόνο υφολογία: κάθε φορά, ανάλογα με αυτό που θέλει να εκφράσει και να διαπραγματευτεί, θα χρησιμοποιήσει και την αντίστοιχη πρακτική που τον εξυπηρετεί καλύτερα». Άλλωστε, πώς αλλιώς θα μπορούσε ένα έργο να υπάρξει στους ρευστούς καιρούς που διανύουμε;
Αναπόσπαστη η έννοια της διαδικασίας και στη δουλειά τόσο του Ευριπίδη Παπαδοπετράκη όσο και της Irene Ragusini, δύο πολυπράγμονων εικαστικών που εντάσσονται στο υπολογίσιμο δυναμικό της νέας γενιάς.
Τα τελευταία χρόνια, ο Ευριπίδης αφιερώνεται δημιουργικά στα hyper realistic γλυπτά που κατασκευάζει από σιλικόνη, ζωντανεύοντας μέλη και κομμάτια του ανθρώπινου σώματος. Για να πετύχει την πιστή αποτύπωση (σε βαθμό τέτοιο που δοκιμάζεις να πλησιάσεις οσφραίνοντας για να εξακριβώσεις ότι η σάρκα δεν είναι αληθινή), ακολουθά μια πορεία υλοποίησης που καθορίζεται από στάδια και χρόνους: η σιλικόνη χυτεύεται σε στρώσεις, κατ’ αναλογία της διαστρωμάτωσης του δέρματος, κάθε στρώση χρωματίζεται και αραιώνεται προκειμένου να διαμορφώσει το κατάλληλο πάχος, ενώ στο τέλος το γλυπτό επιχρωματίζεται για να γίνει πιο αληθοφανές στις λεπτομέρειες, όπως οι φλέβες.
Την συνέπεια αυτή διδάχτηκε ο Παπαδοπετράκης μέσω της χαρακτικής – μιας πρακτικής που εξαρτάται από την συνέπεια στα στάδια. «Βλέπεις το έργο να εξελίσσεται και ταυτόχρονα αλλάζεις και εσύ, συνειδητοποιείς πράγματα που δεν είχες φανταστεί όταν ξεκινούσες».
Στην περίπτωση, δε, της Irene, η διαδικασία αποτελεί το ίδιο το έργο. Παράλληλα με το χορευτικό πρότζεκτ Athens Authentic Jazz Dance που τρέχει τα τελευταία χρόνια, η Irene έχει βρει τον τρόπο να εκφράζεται εικαστικά μέσα από τα ταξίδια: ξεκινώντας πάντοτε από το υλικό που θέλει να αναζητήσει και να περισυλλέξει ως found object, οργανώνει το οδοιπορικό της και κατασκευάζει όσα σχετίζονται άμεσα με αυτό: τον εξοπλισμό και το ρουχισμό της. Το υλικό μεταμορφώνεται εν συνεχεία σε γλυπτό και μαζί με τις (αναλογικές) φωτογραφίες και τα χρηστικά αντικείμενα που κατασκεύασε αρθρώνεται το τελικό εκθεσιακό σώμα.
«Κατέληξα ότι μου είναι αδύνατο να δουλέψω κλεισμένη σε ένα στούντιο», σχολιάζει η ίδια, «χρειάζομαι πρώτα ερεθίσματα για να αποκριθώ κι αφού συλλέξω όσα χρειάζομαι, έπειτα μπορώ να αφοσιωθώ στο πιο εσωτερικό κομμάτι, οπότε έφτιαξα μια συγκεκριμένη διαδικασία που ακολουθώ σαν ιεροτελεστία κάθε φορά: πρώτα είναι η έρευνα και η προετοιμασία, έπειτα είναι η αναχώρηση, η συλλογή του υλικού και η επιστροφή, ενώ στο τέλος έρχεται το στάδιο της περισυλλογής για να διαμορφώσω το τελικό έργο».
Χαρακτηριστικό παράδειγμα για να αντιληφθούμε την πρακτική της είναι το πρότζεκτ που έκανε στη διπλωματική της, με προορισμό την πατρίδα της, την Λίμνη Γκάρντα στην Ιταλία. Εκεί αφθονεί το πέτρωμα rosso ammonitico, ένα υλικό που χρησιμοποιείται στην αρχιτεκτονική από τα ρωμαϊκά χρόνια και ουσιαστικά προέρχεται από την προϊστορική εποχή, όταν η Ευρώπη ήταν θάλασσα. Παρέλαβε λοιπόν το πέτρωμα, το μετέφερε σε ένα εγκαταλελειμμένο λατομείο κοντά στη Βερόνα και φωτογραφήθηκε στο τοπίο, έχοντας μελετήσει την παλέτα των χρωμάτων της ώστε να είναι ενταγμένη στο τοπίο. Η επόμενη διαδρομή που σχεδιάζει είναι αυτό το καλοκαίρι, από την Νίσυρο στο Μουράνο, για ένα γλυπτό από κράμα γυαλιού των δύο περιοχών.
Πρώτος καρπός του Koren process space είναι το «Anew», μια ομαδική έκθεση (επισκέψιμη έως 17 Ιουλίου) η οποία προέκυψε μετά την καραντίνα. Κατά τη διάρκεια της απομόνωσης, δέκα νέοι καλλιτέχνες –μια ομάδα που είχε έρθει κοντά μέσω του μεταπτυχιακού– ανέπτυξαν μια σταθερά επαφής, με συνδετικό κρίκο των Ηλία Παπαηλιάκη. Μέσα από εβδομαδιαίες Zoom συναντήσεις, οι συμμετέχοντες αντάλλασσαν για επτά μήνες ιδέες και πρακτικές, ερωτήματα και αγωνίες, αντισταθμίζοντας με τον τρόπο τους το τέλμα της περιόδου.
Το αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας μεταφράστηκε σε νέα έργα και δοκιμές, που τώρα παρουσιάζονται από κοινού (επιμέλεια: Φαίδρα Βασιλειάδου), σε έναν φωτεινό ψηλοτάβανο χώρο που χαρίζει προοπτικές στο βλέμμα.
Εντούτοις, περιορισμένη και άκρως στοχευμένη θα είναι η εκθεσιακή δραστηριότητα του χώρου. Οι δύο καλλιτέχνες και ιδρυτές του Koren επιλέγουν συνειδητά να περιορίσουν το πρόγραμμά τους σε δύο εκθέσεις το χρόνο («ούτως ώστε κάθε παρουσίαση να αποτελεί το απόσταγμα της σεζόν», όπως συμφωνούν), δίνοντας περισσότερο χώρο στα δικά τους σεμιναριακά πρότζεκτ, καθώς και σε όσα ακόμη προκύψουν.
Η Irene Ragusini ασχολείται με τον vernacular τζαζ, ένα είδος χορού με αφροαμερικάνικες ρίζες, το οποίο χαρακτηρίζεται από τον έντονο ρυθμό, τον αυτοσχεδιασμό και την ελεύθερη αλληλεπίδραση των χορευτών. Ενώ ο Ευριπίδης Παπαδοπετράκης βρίσκεται στο χώρο της εκπαίδευσης από το 2012, με ιδιαίτερη εμπειρία στη χαρακτική και την τέχνη του βιβλίου.
Ωστόσο κανενός η φιλοσοφία δεν εμπίπτει στην τυπική εκπαιδευτική διαδικασία που φέρνουμε στο νου μας. «Είναι τελείως αναχρονιστική η έννοια της αυθεντίας», εξηγεί ο Ευριπίδης, «ο ρόλος μας είναι αφενός να συντονίσουμε την ομάδα και αφετέρου, διαμορφώνοντας ένα ισότιμο πλαίσιο ελεύθερης έκφρασης, να αναδείξουμε στον καθένα ξεχωριστά τις ικανότητές του».
Τα μαθήματά τους είναι δομημένα σε τρίμηνους κύκλους με ολιγομελή τμήματα αλλά δίχως το διαχωρισμό των επιπέδων. «Είναι πολύ πιο γόνιμη η συνύπαρξη διαφορετικών ηλικιών και ανθρώπων με διαφορετική εμπειρία, αρκεί να υπάρχει κοινός στόχος στην ομάδα», συμπληρώνει η Irene. Οπότε, βασική διαδικασία –να πώς κυκλώνει το process– είναι μια μίνι έρευνα με τον συμμετέχοντα, μια συζήτηση για το ενδιαφέρον του και τους στόχους του.
Kȯren process space (Ζαν Μωρεάς 10, Κουκάκι, 2114202024) | Έκθεση «Anew»: Έως 17/7 | Τρ.-Παρ.: 4-9 μ.μ., Σάβ.: 12 μ.-8 μ.μ. | Είσοδος ελεύθερη
