Αντίθετα με κάθε έννοια ιεραρχίας και κατηγοριοποίησης της τέχνης, εκείνος βρήκε το εξελικτικό ρυθμό του μεταπηδώντας με άνεση απ’ το ένα εκφραστικό μέσο στο άλλο, από τα μαλακά υφάσματα στα σκληρά βιομηχανικά υλικά κι απ’ τα μικρά κεραμικά στις μεγάλες εγκαταστάσεις, με ακόμη περισσότερα υλικά και πρακτικές να κρύβονται στο ενδιάμεσο αυτής της σύντομης περιγραφής.
Όρθωσε σταδιακά ένα σύμπαν συνεχώς μεταλλασσόμενο και αεικίνητο, το οποίο, αντίθετα με όσα τον συμβούλευσε ένας καθηγητής στα νεανικά του χρόνια –να συμβιβαστεί με την ιδέα ότι για το υπόλοιπο της ζωής του θα είναι φτωχός δουλεύοντας ως καλλιτέχνης–, τον εκτόξευσε. Και όταν πλέον είχε καθιερωθεί διεθνώς ως ένας απ’ τους σημαντικότερους της γενιάς του, δεν δίστασε να ανοίξει την πόρτα στον κόσμο της μόδας λανσάροντας έως και τη δική του high-end κολεξιόν, αντίθετα (πάλι) με όσους πίστευαν πως αυτό θα ήταν ένα οδυνηρό λάθος για την καριέρα του.
Κοντολογίς, ο Sterling Ruby αποτελεί φαινόμενο για τη σύγχρονη τέχνη των τελευταίων χρόνων, πρωτίστως για το πείσμα του να ανατρέπει κανόνες και προσδοκίες.
Με αφορμή την παρουσίαση στη γκαλερί Gagosian και στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, ανατρέχουμε στο ανήσυχο πνεύμα που Αμερικανού καλλιτέχνη που γοητεύει για πάνω από δύο δεκαετίες.
Γεννήθηκε στην αεροπορική βάση του Bitburg στη Γερμανία από Αμερικανό πατέρα και Ολλανδή μητέρα, αλλά τα παιδικά κι εφηβικά του χρόνια τα έζησε σε ένα αγρόκτημα στη νοτιοανατολική Πενσυλβάνια, σε μια «μάτσο κοινωνία στη μέση του πουθενά που μισούσε βαθύτατα», όπως έχει δηλώσει. Ήταν ένα «προβληματικό παιδί» που δεν τα πήγαινε καλά στο σχολείο, τσακωνόταν συχνά και έβρισκε αδύνατο το να συμβιβαστεί με τα στερεότυπα που ασπάζονταν οι γύρω του. Έψαχνε την ταυτότητά του στην punk, έκανε skate (το οποίο για μια περίοδο ακολούθησε και επαγγελματικά) κι απ’ τα δεκαοχτώ του άρχισε να δουλεύει ως εργάτης μαζί με τον πατέρα του σε κατασκευαστικά έργα, έως ότου η σύγχρονη τέχνη του έδειξε τη διέξοδο που πάντοτε αναζητούσε.
Ήταν ένα έργο του Bruce Nauman, συγκεκριμένα, το οποίο είδε στην πρώτη του επίσκεψη στο MoMA κι άλλαξε τα πάντα: ένα video piece με έναν τύπο που χτυπούσε μανιωδώς ένα σάκο μ’ ένα μπαστούνι του μπέιζμπολ και έκανε τον Ruby να ταυτιστεί, να διαβάσει στα χτυπήματα την παιδική του ηλικία, τη βία της αμερικανικής επαρχίας και την ασφυξία την οποία είχε βιώσει, σε βαθμό που πλέον ήταν ξεκάθαρο το τι ήθελε να κάνει στη ζωή του. Έπειτα ήρθαν οι σπουδές στο Pennsylvania College of Art and Design και στο School of the Art Institute of Chicago, κατόπιν η μετακόμιση στο Λος Άντζελες και η θητεία του πλάι στον Mike Kelley, στο Pasadena’s Art Center College of Design.
Έκτοτε ξεκίνησαν οι ατομικές εκθέσεις, τα συμβόλαια με γκαλερί κι οι αγορές από συλλέκτες, βάζοντας τον Ruby σε τροχιά γεωμετρικής προόδου που παραμένει άκαμπτη για δύο δεκαετίες. Την εξήγηση αυτής της επιτυχίας μπορεί να αναζητήσει κάποιος στο ανήσυχο πνεύμα του Αμερικανού και στο μανιώδη τρόπο που δουλεύει απ’ τη μία σειρά έργων στην άλλην, χωρίς να επαναπαύεται στιγμή («Το να είσαι καλλιτέχνης ισούται με το να είσαι σχιζοφρενής – πρέπει να αλλάζεις διαρκώς», ανέφερε πρόσφατα σε μια συνέντευξη), αλλά ακόμη περισσότερο στην διεισδυτική, ψυχαναλυτική και πρωτίστως πολιτική σκέψη που υπάρχει σε κάθε του παρουσίαση. Κάτι που έκανε αισθητό ήδη απ’ την πρώτη μεγάλη έκθεση που έστησε σε μουσείο, με το «Supermax» στο MoCA του Λος Άντζελες το 2008, εξαπολύοντας πυρά ενάντια στις φυλακές υψίστης ασφαλείας των Ηνωμένων Πολιτειών. Ενσωματώνει συχνά στοιχεία από ομάδες του περιθωρίου, την urban pop culture και τις προσωπικές του καταβολές (την τεχνική του quilting, φερειπείν, απ’ την κοινότητα των Άμις).
Πλέον, έργα του περιλαμβάνονται σε συλλογές εμβληματικών μουσείων ανά τον κόσμο, όπως το Centre Georges Pompidou στο Παρίσι, το MoMA και το Whitney Museum of American Art στη Νέα Υόρκη. Δουλεύει με σταθερό ωράριο, Δευτέρα έως Παρασκευή και 9 έως 5 (στη συνείδησή του παραμένει εργάτης), σε μια πελώρια αποθήκη μεταξύ βιομηχανιών και εργοστασίων, μερικά χιλιόμετρα έξω απ’ το κέντρο του Λος Άντζελες.
Μερικές πλευρές απ’ τον κόσμο του Sterling Ruby ανοίγονται στο κοινό της Αθήνας, μερικά χρόνια αργότερα απ’ την τελευταία του ατομική έκθεση που ήταν αρκετά διαφορετική από όσα τώρα εκτίθενται. Στη γκαλερί Gagosian (Αναπήρων Πολέμου 22, 2103640215) εγκαινιάζεται από 13 Μαΐου το «That my nails can reach unto thine eyes» με τα διχοτομημένα ζωγραφικά έργα της σειράς WIDW (2016–) καθώς κι ένα γλυπτό απ’ τη διάσημη σειρά «Basin Theology» (2009–), που αποτελείται από έργα τα οποία φτιάχτηκαν με σπασμένα θραύσματα από προηγούμενα γλυπτά. Παράλληλα, σε συνεργασία με τη γκαλερί, το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης προσκάλεσε τον Ruby να παρέμβει στη μόνιμη συλλογή του και να τοποθετήσει μια επιλογή από τα διάσημα κεραμικά γλυπτά του πλάι στα ειδώλια, τα αγγεία και τα εργαλεία των αρχαίων ελληνικών χρόνων («Sterling Ruby at Cycladic: Ceramics»). Τα εγκαίνια είναι μαζί με το άνοιγμα των μουσείων, στις 14 Μαΐου.
