Η αποπλάνηση που περνιέται για συναίνεση, ο βιασμός, η σεξουαλική κακοποίηση ή «απλά» ο διαρκής και κλιμακούμενος φόβος της παρενόχλησης ξεδιπλώνονται βασανιστικά σε αυτά τα αριστοτεχνικά «ενοχλητικά» βιβλία των τελευταίων χρόνων που η πρόσφατη επικαιρότητα δεν είναι ο μόνος λόγος που δεν μπορούμε να τα ξεχάσουμε.
Ιστορία της βίας του Εντουάρ Λουί
Το τρομερό παιδί της νέας γαλλικής διανόησης που έχει μεταφέρει με τον πλέον καθηλωτικό τρόπο της σκληρότητα της γκέι ενηλικίωσης στην εργατική γαλλική επαρχία, αλλά και τις ρίζες της ανόδου της alt right, συνεχίζει εδώ μια ακόμη σκληρή ιστορία που αφηγείται σε πρώτο πρόσωπο ο ενήλικος πλέον πρωταγωνιστής, αυτή του βιασμού.
Ο Εντουάρ, που βρίσκεται μόνος του την ημέρα των Χριστουγέννων, φέρνει στο σπίτι του στο Παρίσι έναν τριαντάχρονο άντρα, ονόματι Ρεντά, αλγερινής καταγωγής. Επί αρκετές ώρες συζητούν, κάνουν έρωτα και κοιμούνται. Το επόμενο πρωί ο Ρεντά ξεσπά, απειλεί τον Εντουάρ με ένα πιστόλι, τον βιάζει και φεύγει.
«Δεν αναγνώριζα πια αυτά που έλεγα. Δεν αναγνώριζα πια τις ίδιες μου τις αναμνήσεις όταν τις αφηγούμουν• δεν αναγνώριζα πια αυτά που είχα ζήσει με τη μορφή που είχαν επιβάλει στην αφήγησή μου, έχανα τον εαυτό μου, ήξερα πως αν προχωρούσα σε αυτή την αφήγηση θα ήταν πολύ αργά για να γυρίσω πίσω, αυτό που θα ήθελα να πω θα χανόταν, αισθανόμουν πως αν ένα πράγμα δεν λεγόταν τη στιγμή που έπρεπε να ειπωθεί θα εξαφανιζόταν, χωρίς δυνατότητα επιστροφής, η πραγματικότητα θα απομακρυνόταν, θα διέφευγε, εκείνη τη στιγμή και για πάντα, καταλάβαινα πως υπήρχαν ορισμένες σκηνές, ορισμένα πράγματα που δεν θα έπρεπε να τα πω αν ήθελα να θυμάμαι τα πάντα, πως δεν μπορούμε να θυμόμαστε παρά ξεχνώντας, και πως αν με πίεζαν να θυμηθώ τότε ήταν που θα ξεχνούσα τα πάντα».
Μετάφραση: Στέλα Ζουμπουλάκη | Εκδόσεις Αντίποδες | https://antipodes.gr/book/istoria-tis-vias
Σκοτεινή μου Βανέσα της Κέιτ Ελίζαμπεθ Ράσελ
Ένα βιβλίο - παιδί του αμερικανικού #metoo που διαβάζεται απνευστί και ξεδιπλώνει με τον πλέον άμεσο, αναλυτικό και ανατριχιαστικό τρόπο το μοτίβο της αποπλάνησης ανηλίκου με φόντο το σχολικό περιβάλλον αλλά και τη σχέση μαθήτριας-καθηγητή μέντορα.
Η Βανέσα Γουάι στα τριάντα δύο της κι κι ενώ το κίνημα του #MeToo ξεσκεπάζει το ένα μετά το άλλο τα σεξουαλικά εγκλήματα πανίσχυρων ανδρών, καλείται να αναμετρηθεί με τον δεκαπεντάχρονο εαυτό της και τη σχέση της με τον καθηγητή των αγγλικών της. Θα μπορέσει να δεχθεί ότι ο άντρας που την καθόρισε ήταν κάτι άλλο από αυτό που πίστευε ως τώρα; Και πως ίσως η ίδια δεν ήταν ο μεγάλος έρωτας της ζωής του, αλλά ένα από τα πολλά θύματά του; Ένα βιβλίο για τις (όχι και τόσο) γκρίζες ζώνες ανάμεσα στο αμοιβαίο πάθος και την αποπλάνηση, τη συναίνεση και την εκμετάλλευση, τα όρια ανάμεσα στην ηδονή και το τραύμα.
«Μετά, όμως, με κείνη την ψιθυριστή φωνή που κάνει τα κόκαλά μου ρευστά, αρχίζει να μου λέει τι ήμουν: Βανέσα, ήσουν νέα και ξεχείλιζες από ομορφιά. Ήσουν έφηβη και ερωτική και ολοζώντανη, κι εγώ ήμουν κατατρομοκρατημένος.(...) "Σε φιλούσα παντού, σ’ έγλειφα παντού. Σ’ έκανα να κοχλάζεις". Αφήνει να του ξεφύγει ένα αχνό γελάκι. "Έτσι το έλεγες. Κάνε με να κοχλάσω. Πόσο αστείες φράσεις επινοούσες. Ήσουν τόσο ντροπαλή, απεχθανόσουν να το συζητάς, ήθελες μόνο να το κάνω. Θυμάσαι"; Δε θυμάμαι, όχι ακριβώς. Πολλές από τις αναμνήσεις μου από κείνη την εποχή είναι ασαφείς, ατελείς. Χρειάζεται να τον αφήνω να συμπληρώνει εκείνος τα κενά, αν και, μερικές φορές, η κοπέλα που περιγράφει μου ακούγεται σαν ξένη. (...). Είναι παράξενη η συνειδητοποίηση πως, όποτε θα θυμάμαι τον εαυτό μου στα δεκαπέντε, θα σκέφτομαι αυτό».
Μετάφραση: Πίπη Φωτεινή | Εκδόσεις Ψυχογιός | https://www.psichogios.gr/el/skoteinh-moy-banesa.html
Ο Γαλατάς της Άννα Μπερνς
Γραμμένη σε πρώτο πρόσωπο, σαν να απαγγέλλεται απνευστί, με λίγα κεφάλαια και παραγράφους, παρά τις 553 σελίδες της, η ιστορία της «μεσαίας αδελφής», της ανώνυμης ηρωίδας της Άννα Μπερνς είναι ένα ανατριχιαστικό και ενοχλητικό χρονικό παρενόχλησης, όχι μόνο από τον γαλατά που δεν ήταν γαλατάς –παρά ένας μεσήλικας υψηλού κύρους εθνικιστής που ήθελε μια δεκαοκτάχρονη– αλλά και από μια ολόκληρη κοινωνία που φοβάται το διαφορετικό. Με άμεσες αναφορές στην εποχή των Ταραχών της Βόρειας Ιρλανδίας, της πατρίδας της συγγραφέως, τη δεκαετία του ‘70, παρότι ο τόπος, ο χρόνος, οι πρωταγωνιστές δεν κατονομάζονται ποτέ, όπως ο «σχεδόν ένα χρόνο ίσως φίλος», ο «τρίτος γαμπρός» ή ο «άντρας που δεν αγαπούσε κανέναν», το βιβλίο που κέρδισε το βραβείο Booker σε αφοπλίζει με την αιχμηρότητα, αλλά τη μουσικότητά του.
Η χειμαρρώδης τζοϋσική «Πηνελόπη» της Μπερνς ζει σε μια πόλη χωρισμένη, όπου όλοι ξέρουν ποιό είναι το τσάι της πατριωτικής αφοσίωσης και ποιό το τσάι της προδοσίας ή το λάθος βούτυρο, όπου λέξεις όπως το «εξαιρετικό» είναι πολύ χρωματισμένες, πολύ «πέρα από το νερό»… Είναι όμως την ίδια στιγμή μια σημερινή, θυμωμένη γυναίκα αντιμέτωπη με τις δυσκολίες της ενηλικίωσης σε μια πατριαρχική, πολυ-φοβική, καταπιεστική κοινωνία. Μια γυναίκα που σε κάνει να ταυτίζεσαι, να επαναστατείς αλλά και να φοβάσαι μαζί της, από την αρχή και για περισσότερες από 500 σελίδες, χωρίς να σε αφήνει σε ησυχία μέχρι να φτάσεις στην τελευταία γραμμή της διήγησής της, όπου για μια στιγμή μόνο, σχεδόν της φάνηκε ότι γελούσε.
«Την εποχή εκείνη, δεκαοχτώ χρονών, μεγαλωμένη σε μια κοινωνία έτοιμη να εκραγεί, όπου οι βασικοί κανόνες ήταν - αν δεν ασκούσαν πάνω σου σωματική βία, αν δεν σε έβριζαν κατάμουτρα, αν δεν σου ‘ριχναν ανοιχτά προσβλητικές ματιές, τότε δεν έτρεχε τίποτα, πώς γινόταν λοιπόν να κινδυνεύεις από κάτι που δεν υπήρχε καν; Στα δεκαοχτώ δεν είχα σαφή αντίληψη του τι αποτελούσε παρενόχληση, προσβολή, επίθεση. Είχα μια ιδέα, μια διαίσθηση, μια απέχθεια για κάποιες καταστάσεις και για κάποιους ανθρώπους, αλλα δεν ήξερα πως η διαίσθηση και η απέχθεια μετράνε, δεν ήξερα πως είχα το δικαίωμα να μη μ’ αρέσει, να μη θέλω, να μην είμαι αναγκασμένη να δέχομαι όποιον με πλησίαζε».
Μετάφραση: Μαρία Αγγελίδου | Εκδόσεις Gutenberg | https://www.dardanosnet.gr/book_details.php?id=2526
Λίγη Ζωή της Χάνια Γιαναγκιχάρα
Από τα πιο πολυσυζητημένα βιβλία των τελευταίων χρόνων το ογκώδες μυθιστόρημα της Χάνια Γιαναγκιχάρα ξεκινά σαν ένα μυθιστόρημα ενηλικίωσης καθώς τέσσερις φίλοι και συμφοιτητές μετακομίζουν, μετά την αποφοίτησή τους, στη Νέα Υόρκη – άφραγκοι, χαμένοι, με μόνο τους στήριγμα τη φιλία και τις φιλοδοξίες τους - αλλά παίρνει μια σκληρή τροπή καθώς ο ιδιοφυής, αινιγματικός και αυτοκαταστροφικός Τζουντ καταλαμβάνει όλο και περισσότερο χώρο και αργά και βασανιστικά, με κλιμακούμενη ένταση αποκαλύπτονται τα ανείπωτα τραύματα της παιδικής του ηλικίας.
Ένας απίστευτα χαρισματικός δικηγόρος μα κι ένας άνθρωπος ολοένα και πιο διαλυμένος, με το σώμα του και τον νου του σημαδεμένα από τους τρόμους της παιδικής του ηλικίας ο Τζουντ μοιάζει πεπεισμένος ότι δεν αξίζει να ευτυχήσει και να αγαπηθεί. Συναισθηματικά φορτισμένο, με αναλυτικές περιγραφές της σεξουαλικής κακοποίησης, χαρακτηρίστηκε ως μεγάλο αμερικανικό queer μυθιστόρημα, πάνω απ’ όλα όμως είναι ένας σκοτεινός ύμνος στην αγάπη που δεν τα καταφέρνει να νικήσει πάντα το κακό, στην ανθρώπινη τραγωδία και τα όρια της αντοχής.
«Δεν το ξέρει τώρα, μα στα χρόνια που θα ακολουθήσουν, ξανά και ξανά θα δοκιμάσει τους ισχυρισμούς αφοσίωσης του Χάρολντ, θα χιμήξει στις υποσχέσεις του για να δει πόσο σταθερές είναι. Δεν συνειδητοποιεί καν ότι το κάνει. Μα θα το κάνει παρ όλα αυτά, επειδή ένα κομμάτι του δεν θα πιστέψει τον Χάρολντ και την Τζούλια· όσο κι αν το θέλει, όσο κι αν νομίζει ότι τους πιστεύει, δεν θα τους πιστεύει, και πάντα θα είναι βέβαιος ότι στο τέλος θα τον βαρεθούν, ότι μια μέρα θα μετανιώσουν για την εμπλοκή τους με αυτόν. (...) Το να χρειάζεσαι βοήθεια, ή το να χρειάζεσαι ανθρώπους, δεν έχει ημερομηνία λήξης. Δεν σταματά όταν φτάνεις σε μια συγκεκριμένη ηλικία».
Μετάφραση: Μαρία Ξυλούρη | Εκδόσεις Μεταίχμιο | https://www.metaixmio.gr/el/products/%CE%BB%CE%AF%CE%B3%CE%B7-%CE%B6%CF%89%CE%AE
