«Φανταστείτε να περπατάτε σ’ ένα πάρκο το οποίο στην ουσία θα είναι μια βιβλιοθήκη: κάθε φυτό, λουλούδι και θάμνος, γεμάτα από καταχωρημένες πληροφορίες· κάθεσαι σ’ ένα παγκάκι, ακουμπάς το DNA reader σου σ’ ένα φύλλο κι ακούς Rolling Stones, είτε διαλέγεις ένα βιβλίο ή βλέπεις κάποιο ντοκιμαντέρ μέσα στο πράσινο», είχε δηλώσει η Κάριν Φίστερ, επικεφαλής του ερευνητικού τμήματος γενετικής στο Πανεπιστήμιο του Μάριμπορ στην Σλοβενία, όταν η ομάδα της την έκανε περήφανη ενσωματώνοντας τη φράση «Hello World» στις γενετικές πληροφορίες ενός φυτού. Κωδικοποίησαν το μήνυμα σε μια αλληλουχία DNA, έφτιαξαν ένα βακτήριο μ’ αυτό το υλικό και το μετέφεραν σε σπόρο.
Μην απορείτε. Το DNA αποτελεί πρακτικά το λογισμικό του κυττάρου, όπου συγκρατούνται όλες οι πληροφορίες για τη ζωή του, οπότε μπορεί κάποιος να φανταστεί την αποθηκευτική του ισχύ. Τα τελευταία χρόνια, επιστήμονες επενδύουν κόπο και χρόνο σ’ αυτή την προοπτική κι αυτό γιατί, όπως όλα δείχνουν, τα αποθέματα μνήμης στο ψηφιακό σύμπαν στερεύουν, ή τουλάχιστον καταλήγουν ασύμφορα. Δισεκατομμύρια χρήστες του διαδικτύου παράγουν συνεχώς περιεχόμενο, ανταλλάσσουν φωτογραφίες, στέλνουν μηνύματα, ανεβάζουν βίντεο και tweets, με τέτοιο ρυθμό που κάθε δευτερόλεπτο –σύμφωνα με σχετική έρευνα– αντιστοιχεί σε 1,7 megabytes ανά άτομο, άρα 418 zettabytes (δηλαδή 418 δισ. terabytes) συνολικά ανά χρονιά.
Τρομακτικό αν προσπαθήσεις να σκεφτείς το μέγεθος αυτού του άυλου όγκου όπως και το αποτύπωμα που έμμεσα αφήνει στον πλανήτη, τόσο μέσω των διάφορων αναλώσιμων συσκευών που χρησιμοποιούμε όσο και μέσω των mega-σέρβερ που χρειάζονται, οι οποίοι μάλιστα φτιάχνονται από σπάνια ορυκτά υλικά. «Το καλοκαίρι του ’18 συνειδητοποίησα πόσο όγκο ψηφιακό δεδομένων έχω στην κατοχή μου, πόσα αρχεία και σκληρούς δίσκους, δεδομένου ότι δουλεύω εικαστικά με αυτό το μέσο, οπότε βλέποντας το σαλόνι μου, σκέφτηκα πώς θα ήταν αν μπορούσε να τα αποθηκεύσω στα φυτά που έχω», λέει η Κυριακή Γονή («Tomorrows: Urban fictions for possible futures»), «τελικά ψάχνοντας στο ίντερνετ ανακάλυψα ότι αυτό έχει ήδη γίνει».
Στη σκοτεινή αίθουσα, τα έργα είναι τα μόνο που εκπέμπουν φως, προβάλλοντας ως οδοδείκτες της μυστηριακής διαδρομής στον «Κήπο των Δεδομένων».
Έτσι ξεκίνησε η ιδέα για τον «Κήπο Δεδομένων», μια πολυμεσική research-based εγκατάσταση, η οποία επρόκειτο να εκτεθεί στην Στέγη τον περασμένο Μάρτιο αλλά η πανδημία ανέτρεψε το πλάνο, μεταθέτοντας το στήσιμο της έκθεσης για τον Σεπτέμβριο, διαθέσιμης πλέον μόνο σε διαδικτυακή μορφή. «Το έργο απαρτίζεται από πραγματικά και μυθοπλαστικά στοιχεία», εξηγεί η εικαστικός προτού κατέβει το δημοσιογραφικό γκρουπ για την πριβέ ξενάγηση στο υπόγειο, «το πρώτο αληθινό στοιχείο είναι η δυνατότητα της μεταγραφής δεδομένων σε φυτικούς οργανισμούς, το οποίο φυσικά εγείρει μεγάλα ηθικά ερωτήματα, και το δεύτερο αφορά την ύπαρξη ενός μικρού ενδημικού φυτού, το οποίο φύεται αποκλειστικά και μόνο στα βράχια της Ακρόπολης και ονομάζεται “Micromeria acropolitana”».
Το 2006 ο περιβαλλοντολόγος Λάμπρος Τσούνης μαζί με τον βιολόγο πατέρα του ανακάλυψαν (ξανά) αυτό το σπάνιο και απειλούμενο είδος, το οποίο είχε καταγραφεί εκατό χρόνια πριν αλλά έκτοτε θεωρούταν εξαφανισμένο. «Μάλιστα, όταν δημοσίευσαν την είδηση σε έγκυρα περιοδικά βοτανολογίας, υπήρξαν κυνηγοί φυτών από το εξωτερικό που ήρθαν για να βρουν το φυτό και να το φωτογραφίσουν».
.jpg)
Πάνω σ’ αυτές τις δύο αλήθειες γαντζώνεται η ιστορία του έργου, η οποία –μέσω μιας κεντρικής βιντεοπροβολής και πρωτοπρόσωπης αφήγησης– βρίσκει μια γυναίκα στην Αθήνα το περασμένο καλοκαίρι. Εκείνη περπατώντας συναντά τυχαία έναν AR Target (κωδικοποιημένο σήμα επαυξημένης πραγματικότητας), του οποίου το μήνυμα προσπαθεί να αποκωδικοποιήσει. Έτσι, ανακαλύπτει μια μυστική σέχτα ανθρώπων («η κοινωνία δεν είναι έτοιμη να καταννοήσει»), η οποία χρησιμοποιεί το έδαφος της Ακρόπολης και το φυτό Micromeria acropolitana για να διακινεί και να αποθηκεύει τα δεδομένα της, μακριά από την εποπτεία των μεγάλων πλατφόρμων.
«Υπάρχει μία δόση τελετουργικής μύησης για το θεατή στην εκθεσιακή διαδρομή», παρατηρεί η Γόνη, «χρειάζεται να προσπαθήσει για να βρει τις απαντήσεις». Στη σκοτεινή αίθουσα, τα έργα είναι τα μόνο που εκπέμπουν φως, προβάλλοντας ως οδοδείκτες της μυστηριακής διαδρομής στον «Κήπο των Δεδομένων». Γαλήνιες, πλανευτικές φωνές ακούγονται απ’ όταν μπαίνεις –εξακάναλη εγκατάσταση σε συνεργασία με το πολυφωνικό συγκρότημα Πλειάδες– ενώ οι παύσεις και το στήσιμο της κεντρικής μυθοπλασίας σε ιντριγκάρουν να μάθεις τα κενά που (εσκεμμένα) αφήνει.
Έτσι, προχωράς στα υπόλοιπα έργα, στις καταγεγραμμένες βιντεοκλήσεις-συνεντεύξεις της εικαστικού με τον Λάμπρο Τσούνη και την Κάριν Φίστερ που αναφέραμε ήδη, τον Έντουαρντ Περέλο με τον οποίο θίγονται θέματα βιοασφάλειας αλλά και την Μελ Χόγκαν σε μια συζήτηση για τη δυνατότητα της φύσης να δεχτεί ψηφιακή πληροφορία. Οι προβολές συνδυάζονται με μια σειρά από νέα έργα: ένα επιτοίχιο σχέδιο του λόφου της Ακρόπολης με πυκνό, οπτικά παντοδύναμο ριζικό σύστημα στο έδαφός του, μια εκδοχή της «Μεγάλης αλυσίδας της ύπαρξης» όπου η φύση παίρνει τη θέση που της ανήκει, ένα προσωπικό μήνυμα μεταγραμμένο σε αλληλουχία DNA και δυαδικό σύστημα, όπως κι ένα έργο επαυξημένης πραγματικότητας που αποκαλύπτει το μυστήριο φυτό.
«Κήπος Δεδομένων» | Δείτε την έκθεση διαδικτυακά εδώ
