Σε Βραβεία Ελληνικής Αρχιτεκτονικής μετονομάστηκε φέτος ο θεσμός «Δομές» από την ομώνυμη εκδοτική οικογένεια που πλέον κυκλοφορεί το περιοδικό «DOMa», δείχνοντας –στον ενδέκατο χρόνο απονομής– την πρόθεση για αυτονομία της διοργάνωση με ακόμη πιο ξεκάθαρο στόχο την ανάδειξη του εμπνευσμένου αρχιτεκτονικού έργου είτε βρίσκεται στην Ελλάδα κι έγινε από οποιασδήποτε εθνικότητας ονόματα ή είναι στο εξωτερικό από Έλληνες δημιουργούς.
Άλλωστε, ήδη με τα Βραβεία Συναδέλφων που συμπεριλήφθηκαν για τρίτη χρονιά δίνοντας ψήφο στην αρχιτεκτονική κοινότητα για να απονείμει τα δικά της βραβεία, πιστοποιείται η θέληση για ευγενή άμυλα κι αμοιβαία αναγνώριση μεταξύ όσων ονειρεύονται το αυριανό πρόσωπο της πόλης και των κτιρίων της. Φέτος, τα συγκεκριμένα βραβεία απέσπασαν η μελέτη των Κωνσταντίνου και Αλκυβιάδη Πυλιώτη για συγκρότημα κατοικιών στη Μάνη –μια τριπλοκατοικία που αγκαλιάζεται από το μεσογειακό τοπίο– καθώς και η πραγματοποιημένη «Κατοικία με τέσσερις Κήπους» στη Λευκωσία του γραφείου draftworks*architects που επίσης ξεχώρισε στα μάτια των κριτών.
Με διεθνείς υπογραφές στην κριτική επιτροπή των κύριων βραβείων, η οποία περιελάμβανε τους Valerio Olgiati από το Flims στην Ελβετία, Oliver Thill, διευθυντή του Atelier Kempe Thill στο Ρότερνταμ και Emilio Tuñón, διευθυντή του Tuñón Arquitectos, αλλά και καθηγητή-πρόεδρο της Ανωτάτης Πολυτεχνικής Σχολής Αρχιτεκτονικής της Μαδρίτης, τα έργα που διακρίθηκαν, χωρίς υπερβολή, κόβουν την ανάσα.
Καλύτερο πραγματοποιημένο έργο: Κατοικία με Τέσσερις Κήπους, Λευκωσία
Η ιδέα του μυστικού κήπου, ενός πράσινου μικροσυστήματος απ’ την εσωτερική πλευρά του κτιρίου με καλλωπιστική και καλλιεργητική χρήση, αποτελεί στοιχείο της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής της Λευκωσίας –οι αναφορές ξεκινούν από τον 14ο αιώνα– και ενέπνευσε το αρχιτεκτονικό γραφείο draftworks*architects για την εκσυγχρονισμένη, πράσινης φιλοσοφίας προσέγγιση που ολοκλήρωσαν το έτος που μας πέρασε.
Πρόκειται για μια κατοικία που αποκαλύπτει τέσσερις εσώκλειστους κήπους στον επισκέπτη της, οι οποίοι μάλιστα είναι βαθιά δεμένοι με τη χρήση του χώρου: καθιστικό, κουζίνα, τρία υπνοδωμάτια και ένας μικρός χώρος παιχνιδιού, από τη μία, τρεις ανοιχτοί κήποι που διαμορφώνουν την ενδιάμεση ζώνη κι ένας εσωτερικός στο κέντρο το σπιτιού, από την άλλη. Πέρα από την ζωντάνια που προσδίδουν στην οικία ανεβάζοντας το επίπεδο διαβίωσης, αυτά τα σημεία χρησιμοποιούνται για την ανάπτυξη φυτών προτού αυτά μεταφυτευτούν στον περιβάλλοντα χώρο του οικοπέδου. Για την υλοποίηση επιλέχθηκαν υλικά κατασκευασμένα σε τοπικές βιοτεχνίες, ενώ ως επί το πλείστον διατηρήθηκαν σε εμφανή μορφή.
Καλύτερο πρώτο έργο νέου αρχιτέκτονα: Κατοικία στις Αχλαδιές, Σκιάθος
Τοποθετημένη σε επικλινές οικόπεδο με θέα τη θάλασσα, η κατοικία σχεδιάστηκε ως μια σειρά παράλληλων, γειτονικών όγκων, οι οποίοι είναι τοποθετημένοι σε διαφορετική στάθμη. Κάθε ένας έχει διαφορετική λειτουργία –ο υψηλότερος προσφέρει την είσοδο στο χώρο και ταυτόχρονα ένα εκπληκτικό κάδρο στο θαλάσσιο τοπίο– αλλά όλοι τους είναι διαμπερείς με δύο ανοίγματα, αφενός προς τη θάλασσα κι αφετέρου προς την πλαγιά, ενώ οι ανατολικές και δυτικές προσόψεις του καθενός δεν έχουν ανοίγματα, προστατεύοντας από τη θερμότητα του ήλιου.
Η έννοια του aggregate, της συνάθροισης και της μείξης, αποτέλεσε δημιουργό της μορφής και της επιλογής των υλικών για την αρχιτεκτόνισσα Λυδία Ξυνογαλά: ανεπίχριστο σκυρόδεμα στους τοίχους και στο μωσαϊκό, χαλίκι και φύτευση στις στέγες, όπως και μια πισίνα που κόβει την ανάσα.
Καλύτερο πραγματοποιημένο έργο νέας αρχιτεκτονικής σε υφιστάμενο κτήριο: Ωδείο Αθηνών, Αθήνα
Το ανεκπλήρωτο όραμα του Ιωάννη Δεσποτόπουλου για ένα πολυδύναμο Πνευματικό Κέντρο Αθηνών δεν έφθασε ποτέ στην ολοκλήρωση (παρά τα δεκαέξι χρόνια επίμονης προσπάθειας του εμπνευστή του), πέρα από την αίθουσα συναυλιών που και πάλι δεν ακολουθούσε τα σχέδια του αρχιτέκτονα. Η προοδευτική φθορά του χρόνου, οι προσθετικές επεμβάσεις σε επίπεδο επίπλωσης και διακόσμησης και η ανολοκλήρωτη κατάσταση του μηχανολογικού εξοπλισμού επέβαλαν την αποκατάσταση, την οποία ανέλαβαν οι Atelier66.
Ο κύριος στόχος ήταν να επανέλθει η λαμπρότητα της δομής της αίθουσας σύμφωνα με τα αρχικά σχέδια, απομακρύνοντας τις άστοχες επεμβάσεις μισού αιώνα. Επίσης εκσυγχρονίστηκαν τα πανέλα προκειμένου να ανταποκρίνονται στις πλέον σύγχρονες προδιαγραφές ηχητικής ανάκλασης, ηχητικής απορρόφησης και ηχητικής διάχυσης. Καλύτερη μελέτη: Σχολή Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, Φλώρινα Για μια σχολή καλών τεχνών, πρωταρχικός στόχος είναι να τροφοδοτεί με έμπνευση όσους τη χρησιμοποιούν. Έτσι ξεκίνησαν την μελέτη του ο Κωνσταντίνος Γρίβας και ο Στέλιος Ζερέφος, καταλήγοντας σε ένα κτίριο με μεγάλες διαστάσεις, ελεύθερη κάτοψη με άπλετο διάχυτο φυσικό φωτισμό και άμεση πρόσβαση στις υποστηρικτικές λειτουργίες, όπου οι χώροι είναι ευμετάβλητοι και ενθαρρύνεται η συζήτηση, η προβολή, η ζύμωση.
Καλύτερη μελέτη: Σχολή Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, Φλώρινα
Για μια σχολή καλών τεχνών, πρωταρχικός στόχος είναι να τροφοδοτεί με έμπνευση όσους τη χρησιμοποιούν. Έτσι ξεκίνησαν την μελέτη του ο Κωνσταντίνος Γρίβας και ο Στέλιος Ζερέφος, καταλήγοντας σε ένα κτίριο με μεγάλες διαστάσεις, ελεύθερη κάτοψη με άπλετο διάχυτο φυσικό φωτισμό και άμεση πρόσβαση στις υποστηρικτικές λειτουργίες, όπου οι χώροι είναι ευμετάβλητοι και ενθαρρύνεται η συζήτηση, η προβολή, η ζύμωση.
Η οροφή είναι πριονωτή κι ο συνολικός όγκος αποτελεί ένα συμπαγές ορθογώνιο παραλληλεπίπεδο, το οποίο συνάδει με τα πρότυπα αρχιτεκτονικής στη Φλώρινα. Στο εσωτερικό, ελαφριές και προσωρινές δομές δύνανται να μεταβάλλουν τα όρια των επιμέρους χώρων ανάλογα με τις τωρινές ή τις μελλοντικές ανάγκες των σπουδαστών-καθηγητών. Την ίδια στιγμή, το ίδιο κάνει το διπλό κέλυφος με το εσωτερικό διαφανές που περιβάλλει το κτίριο, εντείνοντας τη σχέση του με το έξω περιβάλλον, τους περαστικούς και το τοπίο.
