«Την άμεση πολιτική δήλωση δεν τη θεωρώ έργο τέχνης. Δεν με αφορά. Αλλιώς θα κατέβω στο δρόμο, θα ρίξω πέτρες, όπως έκανα το Μάη του '68. Πιστεύω ότι η τέχνη έχει άλλο ρόλο απ' την πολιτική. Ίσως δεν έχει στόχο. Έχω κάνει έργα στο παρελθόν που είχαν μια μεγαλύτερη αμεσότητα ως προς την πολιτική, επηρεασμένος και από τις αναρχικές θεωρίες του Μπακούνιν. Όπως το περιβάλλον που είχα κάνει το '71 στο Βερολίνο -αποτελούταν από ένα σκοτεινό δωμάτιο με καπνούς και τυπωμένες ερωτήσεις με τον τίτλο ‘‘Πρόβλημα’’, όπως π.χ. ‘‘Πόσα τετραγωνικά μέτρα είναι το δωμάτιο;’’- ή επί Χούντας που πρότεινα να βάλουμε συρματοπλέγματα στην Ακρόπολη και να αρχίσουμε να βομβαρδίζουμε. Αν ποτέ κάνω αναδρομική, θέλω να τα δείξω αυτά τα έργα. Η τέχνη δεν λύνει βέβαια τίποτε. Αν όμως σε βοηθήσει να ξεπεράσεις όλα τα απλοϊκά μηνύματα που προσλαμβάνεις και σε οδηγήσει στο να σκεφτείς, τότε έχω πετύχει κάτι. Αυτό ζητώ εγώ, τη σκέψη».
Αυτά μας έλεγε ο Κωνσταντίνος Ξενάκης στην συνέντευξη που μας παραχώρησε το 2007 με αφορμή την τότε έκθεση του στο Μουσείο Herakleidon. Δυστυχώς αυτήν την αναδρομική δεν την έχουμε δει ακόμη, σίγουρα όμως το έργο του συνέβαλε στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης, συνομίλησε με τη διεθνή πρωτοπορία των δεκαετιών του '60-'70 και πάει ακόμη πιο πίσω από τα χαρακτηριστικά σύμβολα και κωδικούς, από την τεχνολογία, το περιβάλλον και την οργάνωση της πόλης, που μελετούσε συστηματικά. Όπως είχε αναδείξει η έκθεση του που είχε επιμεληθεί ο Εμμανουήλ Μαυρομάτης στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης το 2003 σημαντικές αναφορές του έργου του αποτελούν το θέαμα «Έκ-στασις», με ηλεκτροκινητικά γλυπτά, μουσική J. Bruzdowicz και συμμετοχή των μίμων Jaroszewics - Marceau (Παρίσι, 1969) αλλά και «Οι κώνοι που έβγαζαν καπνούς», το 1972, στο δημόσιο χώρο μπροστά στη Σχολή Καλών Τεχνών του Βερολίνου και την ίδια περίπου εποχή, στο Ινστιτούτο Γκαίτε, στην Αθήνα. Ο εικαστικός πέθανε το Σάββατο 6 Ιουνίου σε ηλικία 89 ετών/
Βιογραφικά στοιχεία
Ο Κωνσταντίνος Ξενάκης γεννήθηκε το 1931 στο Κάιρο, όπου έκανε και τα πρώτα του βήματα στη ζωγραφική. Σπούδασε στο Παρίσι (1956-1961), αρχιτεκτονική και διακόσμηση εσωτερικών χώρων, καθώς και ζωγραφική. Η πρώτη του ατομική έκθεση έγινε στη Σουηδία, το 1969 (Sôdertalje Konsthal). Δίδαξε στο Βερολίνο και στο Παρίσι, όπου εγκαταστάθηκε το 1973. Παρουσίασε την πρώτη του ατομική έκθεση στην Ελλάδα το 1971, μέσα στην δικτατορία των συνταγματαρχών, στο Ινστιτούτο Γκαίτε, στην Αθήνα. Η έκθεση του είχε λειτουργήσει σαν μια τολμηρή παρέμβαση σε καλλιτεχνικό και πολιτικό επίπεδο.
Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 οι επισκέψεις του στην Ελλάδα πυκνώνουν και, βαθμιαία, αρχίζει να μοιράζει το χρόνο του μεταξύ Παρισιού και Αθήνας. Το 1996, τιμώντας την αιγυπτιώτικη καταγωγή του, παρουσιάζει στην Αλεξάνδρεια και στο Κάιρο αναδρομική έκθεση με τίτλο Η Επιστροφή του Καλλιτέχνη, 1958-1996. Στην Ελλάδα εκθέτει σε τρία μέρη την αυτοβιογραφική σειρά με τίτλο Το βιβλίο της ζωής (1995, 1997, 2003), ενώ το 2003 γίνεται και αναδρομική παρουσίαση έργων του της τελευταίας εικοσαετίας (Κ.Μ.Σ.Τ., Θεσσαλονίκη). Στα ελληνικά έχουν κυκλοφορήσει δύο μονογραφίες για το έργο του, το 1995 και το 2009.
