«Oπως προσέχουμε τη διατροφή μας, αντίστοιχα θα πρέπει να προσέχουμε κι αυτά που βάζουμε στην επιδερμίδα μας. Στην πραγματικότητα, οτιδήποτε τρώγεται, μπορούμε να το χρησιμοποιούμε πάνω μας. Αυτή είναι και η ιδρυτική φιλοσοφία του Οινόσπορου». Έτσι μου σύστησε η Ευαγγελία Σωτηροπούλου τη σειρά καλλυντικών και περιποίησης που δημιούργησε με βάση τα κουκούτσια του σταφυλιού, όταν τη συνάντησα στο εκθετήριό της λίγα μέτρα από την αναγεννημένη πλατεία Ομονοίας (Πανεπιστημίου 64). Το γραφείο είναι πλημμυρισμένο με αρώματα κρασιού, σοκολάτας και εσπεριδοειδών, όπως ξεχύνονται από τα προϊόντα της, που είναι λαχταριστά στην όσφρηση και στην όψη.
Ένα μεταπτυχιακό στην οινολογία υπήρξε η αφορμή για να ανακαλύψει τις ευεργετικές ιδιότητες του γιγαρτέλαιου, του ελαίου δηλαδή που εκλύεται απ’ τα κουκούτσια του σταφυλιού. Η ολιστική επίδραση του στην υγεία σε συνδυασμό με τη φιλοσοφία της κυκλικής οικονομίας έδωσαν την ιδέα για την αξιοποίηση αυτής της παραμελημένης πρώτης ύλης και τη μεταμόρφωση της σε κάτι πραγματικά χρήσιμο. «Τα στέμφυλα, δηλαδή τα κουκούτσια, οι φλοιοί και τα κοτσάνια των σταφυλιών δεν αξιοποιούνται, αλλά παραμένουν πολύτιμα υλικά ενός οινοποιείου. Τα κουκούτσια, μετά την πίεσή τους για να βγει ο μούστος, πρακτικά δεν έχουν άλλη χρήση εκτός από την παραγωγή τσίπουρου. Εναλλακτικά, τα αφήνουν σε χωράφια ως λίπασμα που όμως θέλει κάποια φροντίδα, η οποία συνήθως γίνεται λανθασμένα», εξηγεί για τη γραμμή παραγωγής απ’ την οποία προκύπτουν τα υποπροϊόντα των οινοποιείων.
Η χρήση φυσικών πρώτων υλών δεν είναι καινούργια τάση, είναι όμως δύσκολο να σκεφτούμε πώς τα απορρίμματα μπορούν να δράσουν ευεργετικά στο δέρμα. Η πραγματικότητα όμως είναι απλή: τα βρώσιμα υπολείμματα που προκύπτουν από διάφορες επεξεργασίες (όπως τα κουκούτσια που χρησιμοποιεί ο Oinosporos, οι αλεσμένοι κόκκοι καφέ που εκμεταλλεύεται η βρετανική σειρά UpCircle και τα «άσχημα», οργανικά καρότα που αντί να φτάσουν στον κάδο έγιναν πρώτη ύλη για πρόσφατη σειρά του The Body Shop) παραμένουν ποιοτικά υλικά, πλήρη χρήσιμων συστατικών και βιταμινών.
Την ίδια στιγμή, οι ειδικοί κρούουν συνεχώς τον κώδωνα του κινδύνου για τα καλλυντικά που προκύπτουν από χημικές διεργασίες. Πέρα από τις συνθήκες παραγωγής, τα πειράματα σε ζώα και το οικολογικό τους αποτύπωμα, πολλές δημοφιλείς σειρές προϊόντων περιποίησης, ευρείας κατανάλωσης αλλά και high end, αποτελούνται από στοιχεία που όταν συσσωρεύονται στον οργανισμό μπορούν να προκαλέσουν παρενέργειες.
Η πραγματικότητα όμως είναι απλή: τα βρώσιμα υπολείμματα που προκύπτουν από διάφορες επεξεργασίες (όπως τα κουκούτσια που χρησιμοποιεί ο Oinosporos, οι αλεσμένοι κόκκοι καφέ που εκμεταλλεύεται η βρετανική σειρά UpCircle και τα «άσχημα», οργανικά καρότα που αντί να φτάσουν στον κάδο έγιναν πρώτη ύλη για πρόσφατη σειρά του The Body Shop) παραμένουν ποιοτικά υλικά, πλήρη χρήσιμων συστατικών και βιταμινών.
«Άλλωστε, όταν μιλάμε για υπολείμματα, δεν πρόκειται για σκουπίδια», τονίζει η εμπνεύστρια του Oinosporos, «αλλά για μία πρώτη ύλη που παραμένει ευεργετική και αξιοποιήσιμη. Εφόσον δεν είναι υποβαθμισμένο ένα συστατικό θα πρέπει να το ξαναχρησιμοποιούμε». Η Σωτηροπούλου ασπάζεται τη φιλοσοφία της επαναχρησιμοποίησης στο σύνολό της. Πέρα από τα προϊόντα –σαπούνια, αρωματικά χώρου, κρέμες ενυδάτωσης και απολέπισης, έλαια και προϊόντα χειλιών, διαθέσιμα όλα στο oinosporos.com και σε επιλεγμένες κάβες και οινοποιεία– και οι συσκευασίες μένουν πιστές στο πνεύμα του upcycling. «Όλες είναι ανακυκλώσιμες, ενώ υπάρχει η δυνατότητα να ξαναγεμίσουμε τα κουτιά των προϊόντων. Με αυτήν την προσέγγιση αφήνουμε μικρότερο αποτύπωμα στο περιβάλλον σε όλα τα στάδια». Σ’ αυτή τη λογική ένα αποδομημένο μπουκάλι γίνεται βάση για κερί ενώ τα κουκούτσια αποτελούν την πρώτη ύλη για απολέπιση.
Αναρωτιέμαι πόσο εύκολο είναι να εντάξουμε στην καθημερινότητά μας την πρακτική αυτή, διαπιστώνω όμως ότι δεν είναι και τόσο μακριά απ’ την κουλτούρα μας, όσο σκέφτομαι τις χειροποίητες μάσκες περιποίησης της γιαγιάς από φρούτα που δε θα καταναλώνονταν. Και αυτά τα γκουρμέ καλλυντικά είναι ό,τι πιο κοντινό σ’ αυτό – άσε που μπορείς και να τα πιεις και να λουστείς.
Κάν’ το μόνος σου
Το σταφυλέλαιο μπορεί να δώσει λάμψη κι ενυδάτωση σε μια θαμπή επιδερμίδα αλλά και στο τριχωτό της κεφαλής, ενώ στις ευεργετικές ιδιότητες των κουκουτσιών μετράμε αντιοξειδωτικές, αναπλαστικές κι ενυδατικές, παράλληλα με προστασία από τις UVA και UVB ακτινοβολίες. Πολτοποιήστε τα σταφύλια που περίσσεψαν στο μπλέντερ μαζί με τα κουκούτσια τους, κάντε απαλό μασάζ και αφήστε το να δράσει για περίπου είκοσι λεπτά.
