To 58% των Αθηναίων είχε αποδειχθεί δραστήριο έως πολύ δραστήριο όσον αφορά τον πολιτισμό, σύμφωνα με την έρευνα που εκπόνησε το Public Issue για λογαριασμό του Δικτύου Πολιτισμού του Δήμου Αθηναίων πριν από δύο περίπου χρόνια. Αν και το δείγμα των χιλίων και κάτι ατόμων από τα επτά διοικητικά διαμερίσματα μεγαλώνει το περιθώριο σφάλματος, τα αποτελέσματα έδωσαν μια εικόνα: μιλώντας για την ετήσια πολιτιστική κατανάλωση, οι περισσότεροι Αθηναίοι διαβάζουν περίπου 10 βιβλία το χρόνο, προτιμούν το θέατρο, επισκέπτονται συχνά μουσεία και πολιτιστικά κέντρα ενώ μόλις το 12% θεωρεί το κόστος των εκδηλώσεων φθηνό.
Το Δίκτυο Πολιτισμού του Δήμου Αθηναίων – Athens Culture Net, από το 2016 όταν συστάθηκε ως βραχίονας του δήμου με τη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος για την προώθηση πολιτιστικών δράσεων, προτείνει τη δικτύωση ως λύση σε αυτή την ανάγκη. Τα 33 μέλη που συμμετείχαν στην αρχική σύσταση της πλατφόρμας αυξήθηκαν σταδιακά και έφτασαν τα 63, ανάμεσα στα οποία βρίσκονται το Μουσείο της Ακρόπολης, το Αρχαιολογικό και το Βυζαντινό Μουσείο, το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και το Μουσείο Μπενάκη, η ΑΣΚΤ, το ΕΜΣΤ κι αρκετά ακόμη, ενώ ακόμη 45 συνεργαζόμενοι φορείς προστέθηκαν πρόσφατα. Τι σημαίνει πρακτικά αυτό; Πάμπολλοι φορείς οι οποίοι μέσω του Δήμου φτάνουν πιο κοντά στον πολίτη με δωρεάν δράσεις και ανοιχτά καλέσματα, στο πλαίσιο προγραμμάτων όπως το «Πολιτισμός στις Γειτονιές» που μόλις ανακοινώθηκε.
Ξεκινώντας τον Μάρτιο από το διαμέρισμα Παγκράτι – Άγιος Αρτέμιος, η νέα πρωτοβουλία συντονίζει δεκάδες δωρεάν δράσεις, ενεργοποιώντας κλειστούς και ανοιχτούς χώρους: το Ωδείο Αθηνών, το Μουσείο του Ιδρύματος Β&Ε Γουλανδρή, τον ιστορικό κινηματογράφο Παλλάς, τα γήπεδα και τα σχολεία της περιοχής αλλά και τα πάρκα ή τα άλση που αγαπάμε στο Παγκράτι. «Στόχος μας είναι όσοι βρεθούν στο Παγκράτι αυτές τις μέρες, κάτοικοι και επισκέπτες, να συμμετέχουν ενεργά και δημιουργικά στις διαδραστικές δράσεις ή να απολαύσουν και να περάσουν καλά με τις υπόλοιπες», μου λέει η Εριφύλη Μαρωνίτη που συντονίζει το Δίκτυο με τον Φοίβο Σακαλή.
Σε πολλές περιπτώσεις, η ίδια γειτονιά αποτελεί τον πρωταγωνιστή του πιλοτικού προγράμματος – η ιστορία της, η σημερινή της πραγματικότητα, οι επαγγελματίες, οι φορείς αλλά και οι κάτοικοι έχουν μερίδιο λόγου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι «Ιστορίες στις Γειτονιές», μια δράση που ξεκινά από το Παγκράτι αλλά πρόκειται να παραμείνει στον κορμό της πρωτοβουλίας και στις υπόλοιπες γειτονιές. Η ομάδα StoryMentor που με πρωταγωνιστές τον τόπο, τα γεγονότα και τους μικρούς, καθημερινούς ήρωες της πόλης συνθέτει μια παράσταση-τοιχογραφία της γειτονιάς. Στο αποτέλεσμα της πρώτης στάσης συνέβαλαν τα μέλη των «Λεσχών Φιλίας» και πρόκειται να παρουσιαστεί στο 4ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών (κλειστό γήπεδο μπάσκετ, Αριστάρχου 24) τρεις φορές (11, 19, 26/3).
Αν το δούμε στην ουσία του, η πρωτοβουλία «Πολιτισμός στις Γειτονιές» είναι μια μακρόχρονη σειρά από πολιτιστικά καλέσματα του Δήμου, που κινείται πέρα από την εποχικότητα. Η ανάγκη του αθηναϊκού κοινού για τέτοιου είδους δράσεις έχει πιστοποιηθεί αρκετές φορές, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα την περίοδο της διοργάνωσης «Αθήνα 2018 – Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου». «Πράγματι υπήρξε αποκαλυπτική εμπειρία η συγκεκριμένη χρονιά», σχολιάζει η Εριφύλη, «το πώς συνεργάζεσαι, πώς φέρνεις σε επαφή διαφορετικές πολιτιστικές ομάδες με πολιτιστικούς φορείς ή οργανισμούς ώστε να γίνουν συνέργειες που αιφνιδιάζουν ακόμη κι εσένα τον ίδιο, πώς με τη φαντασία και την ευρηματικότητα πετυχαίνεις τόση απήχηση, αξιοποιώντας παράλληλα τους ανοικτούς δημόσιους χώρους, τον καλό καιρό, την εξωστρέφεια, τις τοπικές κοινωνίες, τις παρέες…». Ρόλο έπαιξε και η Νύχτα Πολιτισμού, η οποία φέτος επιστρέφει νωρίτερα από το συνηθισμένο, στις 20 Μαρτίου.
Η αρχή, λοιπόν, γίνεται από 1η Μαρτίου στο Παγκράτι, μια «ανερχόμενη γειτονιά της Αθήνας, που δεν παύει να διακρίνεται κι από δυνατές αντιθέσεις», ενώ τον Μάιο η στάση γράφει «Κολωνός – Ακαδημία Πλάτωνος – Σεπόλια» καθώς στόχος είναι όλα τα διοικητικά διαμερίσματα. Τι είναι αυτό που χρειάζονται τελικά οι γειτονιές της Αθήνας; «Χρειάζεται να πας εκεί, να αφουγκραστείς, να συζητήσεις, να εξηγήσεις, να ακούσεις, να συνδεθούν οι μεγάλοι πολιτιστικοί φορείς κι οργανισμοί με την τοπική κοινωνία, να δοθούν κίνητρα στις μικρότερες ομάδες και χώροι», απαντά η Εριφύλη, «και βεβαίως να υπάρχει σχεδιασμός, μέλλον και πόροι – να μην πας μια φορά στο Παγκράτι αλλά να επανέλθεις».
