Μια απρόσμενη και ευχάριστη λεπτομέρεια που ξεφύτρωσε από τη φετινή διοργάνωση της Art Athina, της ετήσιας φουάρ της πόλης η οποία για είκοσι πέντε περίπου χρόνια βάζει την Αθήνα στο χάρτη των διεθνών venues σύγχρονης τέχνης, έκανε αίσθηση στον κύκλο όσων ασχολούνται με την εικαστική σκηνή. Για πρώτη φορά, ήρθαν στη δημοσιότητα αναλυτικά ποσοτικά στοιχεία που αφορούν τον ιστορικό θεσμό και συγκεκριμένα τους επισκέπτες της περσινής φουάρ. Όπως ανακοινώθηκε από την ομάδα επικοινωνίας στη συνέντευξη Τύπου της περασμένης Πέμπτης (19/9), «η έρευνα έγινε δειγματοληπτικά όλο το τριήμερο της 23ης Art Athina και συγκεντρώθηκαν με τυχαία επιλογή 518 ολοκληρωμένα ερωτηματολόγια». Ο τίτλος αυτής: «Θέλετε να συστηθούμε;».
Η αλήθεια είναι πως θέλουμε αλλά θα έπρεπε να είχε γίνει πολύ νωρίτερα. Από τη στιγμή που μιλάμε για τη φουάρ που αντιπροσωπεύει όχι μόνο την πρωτεύουσα αλλά ουσιαστικά και τη χώρα (λόγω παλαιότητας, μεγέθους, συνέπειας κά), είναι η μοναδική που μπορεί να δώσει τόσο αξιόπιστη εικόνα για το κοινό της τέχνης, για την κινητικότητα των γκαλερί και τον καλλιτεχνών, όπως και για την κίνηση της αγοράς, μια και πρόκειται για μια εμπορική φουάρ που ως κεντρικό στόχο έχει τις πωλήσεις – και να κάνει όσο περισσότερο buzz μπορεί με παράλληλες δράσεις και καλεσμένους του εξωτερικού, ώστε να προσελκύσει κόσμο και να τις πετύχει.
Τα μεγάλα κεφάλια της κατηγορίας, η Frieze Art Fair, η Art Basel είτε η ACRO Madrid, αλλά και μικρότερες φουάρ του εξωτερικού, μετά από την ολοκλήρωση κάθε διοργάνωσής τους, ανοίγουν τα τεφτέρια και παρουσιάζουν αριθμούς: συνολικό ύψος αγορών από μουσεία, οργανισμούς ή ιδιώτες, σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια, καλλιτέχνες που έχουν τη μεγαλύτερη ζήτηση, έργα που χτύπησαν τα μεγαλύτερα ποσά κ.ο.κ. αλλά και γενικότερα στοιχεία για το προφίλ των επισκεπτών, όπως η ηλικία, τα ενδιαφέροντα και οι προθέσεις τους, η γνώμη τους για τη φουάρ και η σχέση τους με την τέχνη. Αυτό αποπειράθηκε φέτος η αθηναϊκή φουάρ με την έρευνα για τους επισκέπτες της διοργάνωσης του 2018, αμελώντας ωστόσο τον εμπορικό χαρακτήρα της φουάρ και το ζήτημα των αγοραπωλησιών.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα δεδομένα που προέκυψαν από τα ερωτηματολόγια, το κοινό της Art Athina είναι κυρίως γυναικείο (62%), οι περισσότερες ηλικίες κυμαίνονται από 17 έως 44 χρονών (66%) και είναι κάτοχοι πτυχίου ή μεταπτυχιακού. Σχετικά υψηλό ήταν το ποσοστό εκείνων που δήλωσαν πως επισκέπτονται για πρώτη φορά την αθηναϊκή φουάρ (36%) – γεγονός που δικαιώνει τις περσινές αποφάσεις: για πρώτη χρονιά έγινε στο κέντρο της πρωτεύουσας, στο Ωδείο Αθηνών, και ημερολογιακά πήγε πιο κοντά στην καρδιά του καλοκαιριού, 21 με 23 Ιουνίου, την πιο τουριστικά καυτή, δηλαδή, περίοδο της Αθήνας.
Επίσης, η γνώμη του κοινού συνολικά για την περσινή διοργάνωση είχε μοιραστεί ισόποσα ανάμεσα στο θετικό, το αρνητικό και το ουδέτερο, παρά το ότι –όπως θα θυμάστε όσοι πήγατε– το ανολοκλήρωτο κτίριο-όραμα του Δεσποτόπουλου ναι μεν έχει ωραία αύρα αλλά υπολείπεται βασικών πραγμάτων, όπως ο κλιματισμός. Φαίνεται πως το «Art Athina στο κέντρο της Αθήνας» υπερίσχυσε ως προσόν.
Για πρώτη φορά, ήρθαν στη δημοσιότητα αναλυτικά ποσοτικά στοιχεία που αφορούν τον ιστορικό θεσμό και συγκεκριμένα τους επισκέπτες της περσινής φουάρ.
Όπως ήταν αναμενόμενο, το κοινό της Art Athina αποδείχθηκε ενημερωμένο για την εικαστική σκηνή, καθώς το 31% επισκέπτεται γκαλερί τουλάχιστον μια φορά το μήνα, ενώ η αντίστοιχη απάντηση για επισκέψεις σε μουσεία ή εκθεσιακούς χώρους έφτασε το 43%. Την πρωτιά στο είδος τέχνης κρατά με διαφορά η ζωγραφική (81%) και δεύτερη έρχεται η φωτογραφία (40%), αλλά γενικότερα το κοινό προτιμάει πάνω από ένα είδος, μερικές φορές και τρία (34%). Αξίζει να σημειωθεί πως το 93% δήλωσε πως συνάντησε γκαλερί που δεν είχε ξανά δει και το 76% αυτών είπε πως σκοπεύει να την επισκεφτεί.
Όσον αφορά την εμπορική πλευρά της φουάρ και την πρόθεση (έστω) των επισκεπτών να προχωρήσουν σε αγορά έργου, υπάρχει στην ιδιότητα επισκέπτη: πέρα από το 56% των φιλότεχνων, το 31% των καλλιτεχνών, το 3% των επιμελητών και ένα εξίσου μικρό ποσοστό των δημοσιογράφων, έχουμε τους εκπρόσωπους μουσείων ή φορέων που ανέρχονται στο 3% και τους συλλέκτες που είναι επίσης χαμηλά, στο 2%. Και οι δύο αυτές κατηγορίες, συν μια μερίδα μικρότερων αγοραστών που φλερτάρουν με την ιδέα της πρώτης / νέας τους απόκτησης (πριν από την κρίση, αυτή η ομάδα ήταν πολύ ισχυρή, οπότε θα είχε ενδιαφέρον να μετρηθεί κατά πόσο έχει ανακάμψει), συμπεριλαμβάνονται στο 66% του κοινού που είπε πως επισκέπτεται την Art Athina ώστε να πληροφορηθεί για τα εικαστικά – χωρίς αυτό να μας δίνει κάποια ουσιαστική πληροφορία, βέβαια.
