Δώδεκα εικαστικοί τοποθετούν τα έργα τους στη Βίλα Ιόλα, τη μυθική έπαυλη του Αλέξανδρου Ιόλα στην Αγία Παρασκευή, που έχει εγκαταλειφτεί μετά από το θάνατο του περιβόητου Αλεξανδρινού συλλέκτη. Στο κέντρο της εγκατάστασης βρίσκεται το μαρμάρινο τραπέζι της Σάλας των Δείπνων, το μοναδικό κατάλοιπο από τα περασμένα μεγαλεία του οικήματος, πλέον βαμμένο με πολύχρωμα γκραφίτι, βρώμικο και φθαρμένο. Στην επιφάνειά του προβάλλεται ένα από τα έργα της σειράς "Μυστικός Δείπνος" που έφτιαξε ο Άντι Γουόρχολ. Καθόλου τυχαίο.
"Η σειρά των έργων "Last Supper” ήταν η τελευταία ανάθεση του Ιόλα και η τελευταία εκτέλεση-παραγωγή του Γουόρχολ", μου λένε οι Νάιρα Στεργίου και Εριφύλη Βενέρη, εικαστικοί και ερευνήτριες που επιμελούνται την έκθεση στη Βίλα Ιόλα. Με αφετηρία αυτό το γεγονός, το "Let’s Supper, Mr. Iolas | Resurrection RE", σε συνεργασία με το δήμο Αγίας Παρασκευής και με την υποστήριξη του Οργανισμού Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ και της εταιρείας παραγωγής Marni Films, ανοίγει τη βίλα στο κοινό για μια εβδομάδα και στήνει ένα συμβολικό εικαστικό δείπνο τις βραδινές ώρες, επαναφέροντας στο σήμερα την ξεχασμένη ιστορία του Αλέξανδρου Ιόλα και του αναίσχυντου διασυρμού του από τις κίτρινες φυλλάδες της εποχής, το παρελθόν της μαρμάρινης βίλας με τα κοσμικά πάρτι και τα αμύθητα έργα τέχνης, που κατέληξε ερειπωμένη, βανδαλισμένη και νεκρή.
Στο ρόστερ των καλλιτεχνών της έκθεσης που εγκαινιάζεται την Παρασκευή 12 Ιουλίου (8.30 μ.μ.) βρίσκονται μερικά από τα πιο τρανταχτά ονόματα της σημερινής αθηναϊκής σκηνής, όπως οι επιμελητές Μπιενάλε Poka-Yio και Κωστής Σταφυλάκης, πρόσωπα που έχουν εκπροσωπήσει τη χώρα μας σε διεθνείς εκθέσεις τέχνης, όπως ο Πάνος Χαραλάμπους και ο Αλέξανδρος Ψυχούλης, αλλά και άλλοι σημαντικοί καλλιτέχνες με διεισδυτική ματιά στο εικαστικό τους έργο, όπως ο Βασίλης Βλασταράς και η ομάδα Campus Novel. "Παρουσιάζονται δώδεκα καλλιτεχνικές προσεγγίσεις εν είδει δώδεκα συμποσιαζόμενων (σε συμβολική αναλογία των μαθητών του Δείπνου)", μου λέει η Εριφύλη Βενέρη.
Πολλές από τις παραγωγές δημιουργήθηκαν για την έκθεση κατόπιν ανάθεσης και σε μεγάλο βαθμό είναι site-specific, καθώς φτιάχτηκαν συγκεκριμένα για το χώρο που θα παρουσιαστούν, δηλαδή τον κήπο της Βίλας Ιόλα, και εντάσσονται σε αυτόν. "Σχεδιάσαμε μια διαδρομή την οποία μπορεί να ακολουθήσει ο επισκέπτης της έκθεσης με ένα flyer-χάρτη· σημείο έναρξης αποτελεί το μαρμάρινο τραπέζι", συνεχίζει η ίδια. Θεματικές όπως η Ελλάδα της δεκαετίας του ’80, ο διασυρμός του Ιόλα από τα μίντια και η γενικότερη έννοια του ψέματος ή της παρα-μυθοπλασίας, η συνεστίαση και οι επιτελέσεις του φαγητού, η σχέση έρωτα-απόλαυσης και φθοράς είναι πράγματα που διατρέχουν τα έργα, ενώ μόνο και μόνο η επίσκεψη σε μια τόσο φορτισμένη και πλέον παρηκμασμένη βίλα τις ώρες μετά τη δύση του ηλίου δίνουν αρκετή υποβλητικότητα στο σύνολο της εγκατάστασης.
"Στην Πατερική Θεολογία υπάρχει η έννοια της χαρμολύπης: είναι το συναίσθημα να περπατάς σε έναν "σχετικά” περιποιημένο Κήπο, στον απόηχο των μεγάλων πάρτυ και γιορτών που οργάνωνε ο ιδιοκτήτης του σπιτιού στον ίσκιο της εγκατάλειψης", λένε οι επιμελήτριες Νάιρα Στεργίου και Εριφύλη, "θέλουμε να υπάρχει η προσμονή για ένα ακόμη μεγάλο πάρτι".
Δεν είναι η πρώτη φορά που οι δύο επιμελήτριες μπαίνουν στο χώρο της Βίλας Ιόλα. "Μεγάλωσα στην Αγία Παρασκευή και το όνομα Ιόλας ήταν πάντα οικείο, είναι η γειτονιά", εξηγεί η Νάιρα Στεργίου, η οποία μαζί με την Εριφύλη τον περασμένο Σεπτέμβριο έκαναν μια εικοσιτετράωρη εγκατάσταση στη βίλα, στο πλαίσιο του φεστιβάλ Στον Κήπο του Ιόλα. "Είχαμε εντυπωσιαστεί με το μέγεθος της ύβρεως που διαπράττει κανείς ξηλώνοντας ακόμα και τα παράθυρα". Μόλις ο θάνατος χτύπησε την πόρτα στο διεθνή γκαλερίστα Κωνσταντίνο Κατσούδη, όπως ήταν το κανονικό του όνομα, η εξοχική του οικία στα είκοσι πέντε στρέμματα της Αγίας Παρασκευής –αρχιτεκτόνημα του Δημήτρη Πικιώνη– οι κληρονόμοι δεν μπόρεσαν να βρουν κάποια συμβιβαστική λύση και η βίλα, αν και σφραγίστηκε, έμεινε απροστάτευτη. Μέσα σε λίγους μήνες, το άλλοτε παλάτι τέχνης λεηλατήθηκε πολλές φορές και βανδαλίστηκε, καταλήγοντας πλήρως αποκαθηλωμένο.
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι το σπίτι ακολούθησε τη μοίρα του ιδιοκτήτη της: από το ζενίθ στο ναδίρ. Ο Αλέξανδρος Ιόλας, γεννημένος το 1907 από εύπορους γονείς στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, έδειξε από νωρίς την κλίση του στις τέχνες και παρακινούμενος από τον Κωνσταντίνο Καβάφη ήρθε στην Αθήνα, όπου γνώρισε τον Παλαμά, τον Σικελιανό, τον Μητρόπουλο κά. Μετά πέρασε από την Ιταλία, το Βερολίνο και το Παρίσι για να καταλήξει στη Νέα Υόρκη το ’44, όπου άνοιξε την πρώτη του γκαλερί ξεκινώντας τη λαμπρή του καριέρα. Έπειτα ήρθαν η γνωριμίες με τη διεθνή καλλιτεχνική αφρόκρεμα, τους πολιτικούς και τους αστέρες του Χόλιγουντ, ήρθε το απόγειο του συλλέκτη με την ανακάλυψη σπουδαίων δημιουργών, όπως ήραν ο Άντι Γουόρχολ, και η μεγάλη αναγνώριση – "Ο γκαλερίστ που άλλαξε την τέχνη για πάντα" έγραφαν οι New York Times.
Ωστόσο, αφότου επέστρεψε στην Ελλάδα με το φιλόδοξο όραμα να πυροδοτήσει μια νέα αισθητική στην εγχώρια τέχνη, το εκκεντρικό του ταπεραμέντο, οι ομοφυλοφιλικές του προτιμήσεις και ο ντόρος γύρω από το όνομά του σε συνδυασμό με μερικές αιχμηρές δηλώσεις που έκανε σε συνεντεύξεις αποδείχθηκαν αρκετά για να κατρακυλήσουν τη φήμη του συλλέκτη στα τάρταρα. "Γνωστοί Αθηναίοι σε όργια του Ιόλα. Παραπέμπονται για πορνεία – παιδεραστία" και "Να εξεταστούν από γιατρούς ο Βρωμοϊόλας κι ο κλεφτοτσαρούχης" είναι μερικά από τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων που λιθοβολούσαν το όνομα του Αλεξανδρινού, με πρώτη-πρώτη την "Αυριανή".
Ξεκινώντας από τον περασμένο Νοέμβριο, η Εριφύλη και η Νάρια διεκδίκησαν ξανά την παρουσία τους στο χώρο, το δικαίωμα σε μια νέα αφήγηση-αποκατάσταση της μνήμης του μεγάλου συλλέκτη, που παράλληλα στρέφει το βλέμμα στο αναξιοποίητο οίκημα. Τι επιδιώκουν να πάρει αυτή τη φορά ο επισκέπτης από την εικαστική τους παρέμβαση στη Βίλα Ιόλα; "Στην Πατερική Θεολογία υπάρχει η έννοια της χαρμολύπης: είναι το συναίσθημα να περπατάς σε έναν "σχετικά” περιποιημένο Κήπο, στον απόηχο των μεγάλων πάρτυ και γιορτών που οργάνωνε ο ιδιοκτήτης του σπιτιού στον ίσκιο της εγκατάλειψης", λένε οι ίδιες, "θέλουμε να υπάρχει η προσμονή για ένα ακόμη μεγάλο πάρτι". Ας δειπνήσουμε κύριε Ιόλα, λοιπόν, και ας αναζητήσουμε τον Ιούδα σε αυτόν το νέο "Μυστικό Δείπνο".
"Let’s Supper, Mr. Iolas | Resurrection RE" | Βίλα Ιόλα (Δημοκρατίας 6-8 , Αγία Παρασκευή) | 12-19/7 | Παρ.-Σάβ.: 8-11 μ.μ. | Είσοδος ελεύθερη
