Μια πρόσφατη εγκληματολογική έρευνα από το Πάντειο Πανεπιστήμιο επιχείρησε μια από τις ελάχιστες τεκμηριωμένες καταγραφές που έχουν γίνει για την περίπτωση και τον ρόλο των γκραφίτι στο κέντρο της Αθήνας. Μέσα από επιτόπια έρευνα, συνεντεύξεις και ερωτηματολόγια σε κατοίκους και καταστηματάρχες της ζώνης, διαπιστώθηκε –μεταξύ άλλων– σημαντική συσχέτιση ανάμεσα στο γκραφίτι και την αίσθηση υποβάθμισης μιας περιοχής αλλά και την υπόνοια ανασφάλειας. Αν και η λέξη γκραφίτι, ή αλλιώς η διαδικασία του να κάνεις παράνομα ένα λεκτικό ή αναπαραστατικό σχέδιο σε τοίχο, είναι αρκετά συγκεχυμένη για τον κοινό νου βάζοντας στο ίδιο σακί πολιτικά ή αθλητικά συνθήματα, ταγκιές, μπόμπινγκ κομμάτια και μεγάλα έργα-αληθινά διαμαντάκια, είναι αδιαμφισβήτητο πως ένας μουτζουρωμένος τοίχος γεννά ασυνείδητα της εικόνα μιας παραμελημένης περιοχής – μια εικόνα που δεν αρμόζει με τίποτα στην καρδιά μιας πόλης.
«Η καταπολέμηση του οπτικού βανδαλισμού ήταν εξ αρχής μια προτεραιότητα», ανέφερε ο δήμαρχος Γιώργος Καμίνης στην αρχή της συνέντευξης Τύπου που δόθηκε στο Δημαρχείο την περασμένη Δευτέρα (2/4), «πάντα έλεγα ότι αυτό που χρειάζεται η Αθήνα είναι καθαρές επιφάνειες, προκειμένου να αναδειχθεί παράλληλα η εικόνα του κέντρου σε κατοίκους και επισκέπτες». Αν και οι παρεμβάσεις της τωρινής δημαρχίας για καθαρισμό επιφανειών από αφίσες, μουτζούρες και σχέδια ξεκίνησαν το ’14, όταν μέσω της πλατφόρμας συνΑθηνά οργανώθηκαν one-off επισκέψεις συνεργείων σε σημαντικά κτίρια, αγάλματα και εμβληματικούς δρόμους της πόλης, η αξία τους φάνηκε πολύ πιο πρόσφατα που απέκτησαν συστηματικότητα και διάρκεια σε μια οριοθετημένη ζώνη του αθηναϊκού κέντρου: το «μικρό» Εμπορικό Τρίγωνο. Στο πλαίσιο του προγράμματος για την «Πιλοτική Αναβάθμιση του Εμπορικού Τριγώνου», τριάντα οικοδομικά τετραγωνικά διατηρούνται μονίμως καθαρά, με καθημερινές παρεμβάσεις ειδικού συνεργείου σε συνεννόηση με τους ιδιοκτήτες. Πλέον, το συγκεκριμένο μοντέλο παρέμβασης επεκτείνεται σε νέα εμβέλεια μέσα από τη δράση «This is Athens-Polis» και αναμένεται να διπλασιάσει τις καθαρές, καλογυαλισμένες επιφάνειες στην καρδιά της Αθήνας.
Συγκεκριμένα, η δράση καταφτάνει στην περιοχή πάνω από την οδό Πραξιτέλους και τη Λέκκα μέχρι τη Σταδίου, με όρια δεξιά την Καραγεώργη Σερβίας και αριστερά την Ευρυπίδου-Δραγατσανίου, φτιάχνοντας ένα μεγαλύτερο, συμπαγή χώρο μέσα στο αστικό κέντρο χωρίς οπτική ασυνέχεια. Η anti-tagging τακτική είναι η ίδια. Καθημερινά, πρωί και βράδυ, ειδικό συνεργείο παρεμβαίνει στην περιοχή καθαρίζοντας τις επιφάνειες και τοποθετώντας στη συνέχεια anti-graffiti υλικό και υδροφοβική μπογιά, προκειμένου μελλοντικές μουτζούρες να αφαιρούνται με ένα απλό πλύσιμο. Σε κάθε περίπτωση, προηγείται η επικοινωνία και η συνεννόηση με τους ιδιοκτήτες των κτιρίων –στάδιο αρκετά χρονοβόρο αν αναλογιστεί κανείς τις πολυπρόσωπες ιδιοκτησίες πολλών κτιρίων του κέντρου–, ενώ η ομάδα δεσμεύεται πως εντός 48 ωρών θα ανταποκρίνεται σε κάθε κάλεσμα για νέα περιστατικά βανδαλισμού.
Όπως έχει φανεί και στην γειτονική ζώνη του «μικρού» Εμπορικού Τριγώνου, η αλλαγή μιας περιοχής ξεκινάει από την αλλαγή της φιλοσοφίας όσων τη χρησιμοποιούν.
«Προσπαθούμε με αυτό το πρόγραμμα να φέρουμε όλο τον κόσμο μαζί, να τους θυμίσουμε ότι αυτή η περιοχή είναι δική του και οφείλει να την προστατεύει», σημείωσε χαρακτηριστικά ο Αλέξανδρος Καμπούρογλου, γενικός διευθυντής του Athens Partnership που διαχειρίζεται τη δράση «This is Athens-Polis» με δωρεά από τον ιδιωτικό τομέα. Όπως έχει φανεί και στην γειτονική ζώνη του «μικρού» Εμπορικού Τριγώνου, η αλλαγή μιας περιοχής ξεκινάει από την αλλαγή της φιλοσοφίας όσων τη χρησιμοποιούν: ενεργοποιώντας ένα δίκτυο πολιτών που νοιάζεται για το δημόσιο χώρο και την αισθητική έξω από το μαγαζί ή το σπίτι του, μεγαλώνει η εγγύηση για την επιτυχία της παρέμβασης μέσα στο χρόνο. Άλλωστε, ο απώτερος στόχος του συγκεκριμένου μοντέλου παρεμβάσεων είναι, αφού όλες οι επιφάνειες των οικοδομικών τετραγώνων περαστούν με το ειδικό υλικό, κάθε ιδιοκτήτης να φροντίζει για την εικόνα του κτιρίου του, αφαιρώντας με ένα γρήγορο πλύσιμο τις μουτζούρες που ενδεχομένως γίνουν στο μέλλον.
Οι δράσεις καθαρισμού «This is Athens-Polis» ξεκίνησαν τον περασμένο Σάββατο από το ιστορικό «ΤΤΤ» (πρώην κεντρικό κτίριο του ΟΤΕ) πάνω στην πλατεία Κολοκοτρώνη, ενώ βάσει χρονοδιαγράμματος όλες οι επιφάνειες της περιοχής πρόκειται να έχουν ολοκληρωθεί μέχρι τον Ιούνιο και θα συντηρούνται έως του χρόνου τέτοια εποχή. Μέσα σε αυτό το διάστημα, δρομολογούνται επίσης εικαστικές street art παρεμβάσεις με μικρά έργα στα κουτιά ΚΑΦΑΟ καθώς και μεγαλύτερα σε ολόκληρους τοίχους της περιοχής –πάντα σε συνεννόηση με τους ιδιοκτήτες–, αλλά και εκδηλώσεις αναζωογόνησης προκειμένου να μην καταλήξουμε σε μια αισθητικά αποστειρωμένη ζώνη. Την ίδια στιγμή, έχει συσταθεί μια πενταμελής ομάδα υπαλλήλων ειδικού anti-tagging σκοπού στη Διεύθυνση Καθαριότητας του Δήμου Αθηναίων, η οποία εκπαιδεύεται και πρόκειται σε δεύτερο στάδιο να αναλάβει την καθαριότητα των επιφανειών.
«Η φιλοσοφία της δράσης εντάσσεται στον άξονα ανάπτυξης του προορισμού Αθήνα», ανέφερε ο Αλέξης Γαληνός, διευθύνων σύμβουλος της Εταιρείας Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής Δήμου Αθηναίων (ΕΑΤΑ), «μέσα από δράσεις καλλωπισμού ή δράσεις προς την αναβάθμισης της ποιότητας ζωής και τη βελτίωση της εμπειρίας των κατοίκων βοηθούμε την πόλη μας». Όπως και άλλα προγράμματα παρεμβάσεων που έχουμε δει το τελευταίο διάστημα στην Αθήνα («Πόλη στο τετράγωνο», ήπιες «Παρεμβάσεις στην πόλη» με χρηματικά κίνητρα στους πολίτες κά), ο συντονισμός του «This is Athens-Polis» ανήκει στην ΕΑΤΑ (σε συνεργασία με τη Marketing Greece του ΣΕΤΕ και το Athens Partnership), ενώ εντάσσεται στο τριετές πλάνο του This is Athens & Parnters, τη σύμπραξη δηλαδή που τρέχει ανάμεσα σε ιδιωτικές εταιρίες και το Δήμο Αθηναίων για την περαιτέρω καθιέρωση της πόλης ως αυτόνομου προορισμού. Αξίζει επίσης να αναφερθεί πως έχουν ήδη δεσμευτεί 60.000 ευρώ από το Δήμο Αθηναίων για επόμενη εργολαβία καθαρισμού, που θα επεκτείνει περεταίρω τον καθαρό πυρήνα με τελικό στόχο να καλυφθεί όλη η περιοχή ανάμεσα στην πλατεία Συντάγματος, την πλατεία Ομονοίας και την πλατεία Μοναστηρακίου.
