Από τον περασμένο Μάιο που ιδρύθηκε νομικά, η Ανάπλαση Αθήνας Α.Ε. έχει σκαρφαλώσει αρκετές φορές στην κορυφή της ειδησεογραφικής ατζέντας. Με πιο πρόσφατο παράδειγμα την ανακοίνωση του σχεδίου αποκάλυψης του Ιλισού, ο κρατικός φορέας ο οποίος συστάθηκε και λειτουργεί υπό την εποπτεία του Υπουργείου Επικράτειας και του Υπουργείου Υποδομών έχει προβεί σε μια σειρά από τρανταχτές αναγγελίες παρεμβάσεων στο κέντρο της πόλης, εγείροντας υψηλές προσδοκίες για το αποτέλεσμα αλλά και σφοδρές αντιδράσεις από τον Δήμο Αθηναίων για την παρέμβαση στις αρμοδιότητές του. Ως διάδοχος της παλαιότερης Ένωσης Αρχαιολογικών Χώρων Αθήνας (ΕΑΧΑ), ο νέος φορέας πιάνει το νήμα αρκετών αστικών παρεμβάσεων που τα τελευταία χρόνια έχουν πέσει στο τραπέζι χωρίς να φτάσουν ποτέ στην υλοποίηση, φιλοδοξώντας να αντιμετωπίσει τις χρόνιες παθογένειες της πόλης.
Το στίγμα δίνεται από την πρώτη παρέμβαση που δρομολογήθηκε και αναγραφόταν ήδη από το νομικό πλαίσιο σύστασης του φορέα (Ν. 4539): τα Προσφυγικά της λεωφόρου Αλεξάνδρας. Αρχές του Φεβρουάριου, η ομόφωνη έγκριση της μελέτης αποκατάστασης από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων έδωσε το πράσινο φως για το σχέδιο της Ανάπλασης Α.Ε., το οποίο υπογράφει το αίσιο μέλλον του θρυλικού κτιριακού συγκροτήματος που μέχρι σήμερα έχει φλερτάρει ριψοκίνδυνα με ενδεχόμενα κατεδάφισης αλλά και πώλησης σε ιδιώτη. Συγκεκριμένα, οι οκτώ μοντερνιστικές πολυκατοικίες πρόκειται να ανακαινιστούν σύμφωνα με την αρχική εικόνα που είχαν (έργο που εντάχθηκε στον προϋπολογισμό της Περιφέρειας Αττικής με εκτιμώμενο ποσό ύψους 12 εκατομμυρίων) και στη συνέχεια θα αξιοποιηθούν στο σύνολό τους.
«Η χρήση που προτείνουμε για τα Προσφυγικά της Αλεξάνδρας στοχεύει στην απόλυτη διατήρηση του χαρακτήρα τους –με σύγχρονη χρήση– και πραγμάτωση του αρχικού σκοπού για τον οποίο κατασκευάστηκαν», διευκρινίζει ο Νίκος Μπελαβίλας.
«Η χρήση την οποία προτείνουμε στοχεύει στην απόλυτη διατήρηση του χαρακτήρα τους –με σύγχρονη χρήση– και πραγμάτωση του αρχικού σκοπού για τον οποίο κατασκευάστηκαν», διευκρινίζει ο Νίκος Μπελαβίλας. Όπως προδίδει και το όνομα του κτιριακού μπλοκ, πρόκειται για μια δομή που φτιάχτηκε επικουρικά τη δεκαετία του ’30 προκειμένου να στεγάσει πλήθος προσφύγων από τη Μικρασιατική καταστροφή, το οποίο ζούσε σε παραπήγματα της γύρω ζώνης των Αμπελοκήπων. Αντίστοιχο πρόσημο κοινωνικής στέγης προτείνει η παρέμβαση της Ανάπλασης Α.Ε. Πέρα από τα 51 ιδιόκτητα διαμερίσματα που διατηρούν τη χρήση τους, τα 177 που υπολείπονται πρόκειται να δοθούν για χρήση κοινωνικής κατοικίας σε ευπαθείς ομάδες (πχ δικαιούχους επιδότησης ενοικίου, πρόσφυγες, φοιτητές αριστούχους, διδακτορικούς κα), ενώ μέρος αυτών θα διατεθεί για τη φιλοξενία συγγενών ασθενών από το διπλανό αντικαρκινικό νοσοκομείο «Άγιος Σάββας» καθώς και για τη δημιουργία ενός μικρού μουσειακού χώρου Μικρασιατικής μνήμης.
Τι μέλει γενέσθαι, όμως, για όσους αυτή τη στιγμή ζουν άτυπα στα διαμερίσματα των Προσφυγικών, όπως μετανάστες, πρόσφυγες και αυτόνομες συλλογικότητες; «Οι νόμιμοι ιδιοκτήτες έχουν ήδη λάβει μέρος σε συναντήσεις με την Ανάπλαση Αθήνας Α.Ε. και είναι πλήρως κατατοπισμένοι για όσες ενέργειες γίνονται ή πρόκειται να ακολουθήσουν, ενώ οι υπόλοιποι διαμένοντες στις πολυκατοικίες πρόκειται να κληθούν ανοιχτά με σχετική πρόσκληση που θα γίνει από κοινού με το Υπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας, ώστε να διαπιστωθεί η κατάστασή τους και εφόσον αυτή τους καθιστά δικαιούχους κοινωνικής στέγης, θα ενταχθούν σε αντίστοιχα προγράμματα και θα επανεγκατασταθούν σε δομές κοινωνικής κατοικίας», απαντά ο πρόεδρος του φορέα. Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, στο επόμενο διάστημα ολοκληρώνονται τα τεύχη δημοπράτησης και μέχρι το καλοκαίρι αναμένονται τα αποτελέσματα του διαγωνισμού ώστε να εγκατασταθεί ο εργολάβος στο χώρο.
Παίρνοντας τη σκυτάλη από το νομικό του προκάτοχο, την ανώνυμη εταιρία δημοσίου ΕΑΧΑ που είχε θεσπιστεί για παρεμβάσεις στο κέντρο της πόλης και καταργήθηκε το ’14, ο νέος φορέας ασπάζεται το όραμα του λεγόμενου «Μεγάλου Περιπάτου». Η πεζοδρόμηση της Βασιλίσσης Όλγας που εκκρεμεί από το 2004 μπαίνει εκ νέου στο τραπέζι και αναπτερώνει τις ελπίδες για την πολυπόθητη ολοκλήρωση της ένωσης ανάμεσα στον Κεραμεικό και το Παναθηναϊκό Στάδιο. «Επιτυγχάνεται έτσι η σύνδεση των αρχαιολογικών χώρων της Αθήνας με όρους βιώσιμης κινητικότητας, δημιουργώντας προστιθέμενη αξία στους ελεύθερους και στους ιστορικούς χώρους της πόλης, ενώ παράλληλα ενισχύεται η μητροπολητικότητα της πρωτεύουσας», υπογραμμίζει ο Νίκος Μπελαβίλας.
«Είναι σημαντικό να επιτευχθεί η συνέχεια των περιοχών που ακουμπάνε στις κεντρικότερες περιοχές της πόλης και αυτό θα γίνει μέσα από μικρής κλίμακας πολεοδομικές παρεμβάσεις, σε επίπεδο “πολεοδομικού ακτιβισμού”, που θα λειτουργήσουν ως νέα παραδείγματα.»
Μία πρόσφατη είδηση, μάλιστα, που απευθείας τράβηξε τα φώτα της δημοσιότητας έδωσε νέες προοπτικές στο δίκτυο που διαφαίνεται για την Αθήνα. Αντί για την επισκευή και την αποκατάσταση της κατεστραμμένης κάλυψης του Ιλισού στην οδό Καλλιρρόης που από τον περασμένο Οκτώβριο έχει αναστείλει τη λειτουργία του τραμ στο τμήμα Kασομούλη-Σύνταγμα, η Ανάπλαση Α.Ε. προτείνει την αποκάλυψη του Ιλισού και την μετακίνηση της γραμμής. Ακολουθώντας το παράδειγμα άλλων ευρωπαϊκών χωρών που ανασύρουν τους χαμένους τους ποταμούς, το σχέδιο αποβλέπει σε ένα «διάδρομο περιπάτου με υδρόβια βλάστηση και μονοπάτια που θα ενώνει τον Μεγάλο Πεζόδρομο των Αρχαιολογικών Χώρων με το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης», ενώ η γραμμή του τραμ εξετάζεται να εισέρχεται νωρίτερα στη λεωφόρο Συγγρού, σύμφωνα με την αρχική ολυμπιακή πρόταση.
Επίσης, στις προτεραιότητες του φορέα βρίσκει κανείς την ανάπλαση της οδού Τοσίτσα. «Η ανάδειξη της οδού εντάσσεται στην ευρύτερη στρατηγική αναβάθμισης της περιοχής, φτάνοντας μέχρι και την πλατεία των Εξαρχείων μέσω δημιουργίας πράσινων λειτουργικών διαδρομών που θα εκτείνονται ως το λόφο του Στρέφη», λέει ο πρόεδρος της Ανάπλασης Α.Ε., αναφέροντας πως το επιστημονικό υπόβαθρο για την παρέμβαση είναι διαθέσιμο από μελέτη του ΕΜΠ με επικεφαλής τον καθηγητή Παναγιώτη Τουρνικιώτη, ενώ έχει ήδη συσταθεί Ομάδα Εργασίας με συμμετοχή των σημαντικότερων φορέων που εμπλέκονται στο θέμα (Αρχαιολογικό Μουσείο, Επιγραφικό Μουσείο, ΑΣΚΤ, ΕΜΠ κά). Σταθερό αίτημα της παρέμβασης είναι να επαναπροσδιοριστεί η θέση του επερχόμενου σταθμού Μετρό των Εξαρχείων, προκειμένου να μετακινηθεί πλησιέστερα στα ιδρύματα και να μείνει αλώβητη η ιστορικότητα της πλατείας.
Την ίδια στιγμή, ο φορέας έχει βάλει μπροστά ένα αρχιτεκτονικό διαγωνισμό ιδεών για το κέντρο της Αθήνας (και ειδικότερα για το τρίγωνο μεταξύ πλατείας Συντάγματος, Τεχνόπολης και Αγίου Κωνσταντίνου Ομονοίας), ενώ η μελλοντική ατζέντα του αναφέρει πολλές ακόμα μεγάλου βεληνεκούς παρεμβάσεις, όπως η αναβάθμιση της οδού Πειραιώς. Όσον αφορά τη χρηματοδότηση των έργων, η Ανάπλαση Α.Ε. διαθέτει –σύμφωνα με τον ιδρυτικό της νόμο– μετοχικό κεφάλαιο ύψους 50.000€, το οποίο θα αυξηθεί εντός του έτους, ενώ σύντομα θα της επιτρέπεται να λαμβάνει επιχορήγηση από τον προϋπολογισμό του Υπουργείου Υποδομών.
Το ερώτημα είναι: θα είναι τελικά αρκετή η χρηματοδότηση που θα εξασφαλίσει; Για όσους παρακολουθούν τις εξελίξεις των αστικών αναπλάσεων στην πρωτεύουσα, αρκετές από τις παρεμβάσεις που προτείνονται φέρνουν στο νου παλαιότερες πρωτοβουλίες και νομικές συστάσεις, που όμως δεν κατάφεραν να υλοποιήσουν τις μεγαλόπνοες εξαγγελίες και κατέληξαν κινήσεις-πυροτεχνήματα. Πρόκειται να δούμε τη διαφορά ή για ακόμη μια φορά οι ανάγκες της Αθήνας θα παραπεμφθούν στις ελληνικές καλένδες;
