Με αφορμή την έκθεσή του «Activism is poetry in full swing» στην Qbox Gallery, ο γνωστός εικαστικός διερωτάται για τον ρόλο των καλλιτεχνών σε μια εποχή κρίσης.
Διερωτάται κανείς, γιατί άλλη μια εικαστική έκθεση. Ποιους αφορά και σε ποιους απευθύνεται τη στιγμή που οι πολίτες αυτής της χώρας αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα βιοπορισμού και επιβίωσης. Αλήθεια, τι σημαίνει στις μέρες μας να είναι κανείς καλλιτέχνης και ποιες μπορεί να είναι οι προθέσεις και ο ρόλος του, καθώς ο πολιτισμός εδώ και χρόνια είναι παραγκωνισμένος από τα σχέδια των εκάστοτε κυβερνήσεων.
Ερωτήματα που απασχολούν όλο και συχνότερα τόσο τους ίδιους τους καλλιτέχνες, αλλά και κάθε σκεπτόμενο άτομο που βλέπει τις πολιτιστικές δραστηριότητες σαν το μέσο για την διεύρυνση του αντιληπτικού του πεδίου και των γνώσεών του γενικότερα.
Καθώς το κυρίαρχο σύστημα με τις ιεραρχικές του δομές ελέγχει, διαμορφώνει και περιορίζει τον τρόπο με τον οποίο θα θέλαμε να ζούμε και να σκεπτόμαστε, αδρανοποιώντας την κριτική μας σκέψη, κάθε απόπειρα που θα ήθελε να το αμφισβητήσει ή να το ανατρέψει αντιμετωπίζεται συνήθως με βιαιότητα.
Από την άλλη, η χειραγώγηση των πληροφοριών και η ομογενοποίηση και οριοθέτηση του δημόσιου χώρου είναι κύρια χαρακτηριστικά του νέο-φιλελευθερισμού και κάθε άλλου πολιτικού συστήματος που φλερτάρει με τον ολοκληρωτισμό.
Έτσι, το αισθητικό πρόγραμμα των διάφορων καλλιτεχνών κατά την διάρκεια μιας «κατάστασης έκτακτης ανάγκης», όπως είναι η δική μας - που έχει σαν επακόλουθο τον αυθαίρετο περιορισμό των δημοκρατικών κεκτημένων - θα πρέπει να παρεμβαίνει στο κοινωνικό γίγνεσθαι και να μην υπακούει στους κανόνες της αγοράς που έχουν αναγάγει το έργο τέχνης σε καθαρά καταναλωτικό προϊόν.
Ταυτόχρονα, η συνεργασία τους με άτομα που δεν προέρχονται αποκλειστικά από τον καλλιτεχνικό χώρο και η συμμετοχή τους σε συλλογικότητες και δράσεις εκτός των θεσμικών χώρων, θα διατηρούν συνεχώς ανοικτό το πεδίο διαλόγου μεταξύ του Εγώ και του οι Άλλοι.
Το project λοιπόν, ‘Activism is Poetry in Full Swing’, αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου, το οποίο άρχισε να διαμορφώνεται κατά τη διάρκεια των γεγονότων που διαδραματίστηκαν στην πλατεία Συντάγματος παράλληλα με άλλα σε διαφορετικούς τόπους, τόσο στον δυτικό όσο και στον αραβικό κόσμο.
Η εμφάνιση στις πλατείες των πρωτευουσών μεγάλου αριθμού ατόμων, προερχόμενων απ’ όλες τις κοινωνικές τάξεις, μεταξύ των οποίων και αυτών που θεωρούνται περιθωριακοί και είναι αποκλεισμένοι λόγω φυλετικής, θρησκευτικής ή κοινωνικής καταγωγής, χρώματος, φύλου ή σεξουαλικής ταυτότητας, έκανε αναγκαίο τον επαναπροσδιορισμό του δημόσιου χώρου.
Με την βοήθεια των networks και των social media άτομα άγνωστα μεταξύ τους επικοινώνησαν και συσπειρώθηκαν με πρόθεση να αντισταθούν στις υφιστάμενες πολιτικο-κοινωνικές συνθήκες που έχει επιβάλλει ο νεοφιλελευθερισμός και να απαιτήσουν νέες πρακτικές οργάνωσης και διακυβέρνησης.
Καθώς οι «καταληψίες / διαμαρτυρόμενοι» παρέμειναν εκεί για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, ο χώρος από φυσικός, ουδέτερος, ελεγχόμενος και απολιτικός, άρχισε σταδιακά να αλλάζει. Η αλληλεπίδραση και ο ανταγωνισμός των διαφορετικών ομάδων, αλλά και η οργάνωση σε καθημερινή βάση για συνύπαρξη και συμβίωση στον ίδιο χώρο, παρήγαγαν νέες ποικιλόμορφες σχέσεις και συλλογικότητες, οι οποίες προσπάθησαν να ανατρέψουν προκαθορισμένα όρια και κανόνες, με επακόλουθο ο χώρος / τόπος των πλατειών να ταυτίζεται πλήρως με την διαμόρφωση του «πολιτικού».
Αυτό όμως που αμφισβητήθηκε έντονα ήταν η «πλειοψηφική αντιπροσώπευση», η οποία αποκλείει μέρος του πληθυσμού από την διαμόρφωση ενός συντάγματος που θα λαμβάνει υπόψιν του τις απόψεις όλων, οπότε και αναζητήθηκαν τρόποι για την επίτευξη ενός ανοικτού και συνεχώς αναμορφούμενου μοντέλου εξουσίας ενάντια στις γνωστές ιεραρχίες και κυρίαρχες δομές των «κοινωνιών του ελέγχου», αν και μια μερίδα των υποκειμένων τους παραμένει προσκολλημένη σε παλαιότερα αναχρονιστικά μορφώματα.
Με αυτά τα δεδομένα, το project με το τίτλο «Activism is Poetry in Full Swing» θέλει να αποτελέσει την ευκαιρία για να στοχαστεί κανείς πάνω στη δυνατότητα και τις τεχνικές του συνυπάρχειν και του συνεργείν που επιβάλλουν οι σύγχρονες πολιτικο-οικονομικές συνθήκες, τόσο σε τοπικό, όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ταυτόχρονα, θέλει να στοχαστεί πάνω στο αισθητικό πεδίο και να επαναπροσδιορίσει μέρος των πρακτικών του μοντερνισμού, σε σχέση με την καθημερινότητα και το βιοπολιτικό.
Έτσι, οι επτά ζωγραφικές κατασκευές από λαμαρίνα βαμμένη με χρώματα αυτοκινήτου (automotive paints), επιχειρούν μέσα από τον επαναπροσδιορισμό της αφαίρεσης στη ζωγραφική - ιδιαίτερα του constructivism και της hard edged painting - και τη νέα ονοματοθεσία της με τα ονόματα σύγχρονων και παλαιότερων ιστορικών πλατειών (Tienanmen, Constitution Square, Tahrir, Zuccotti Park, Red Square, Puerta del Sol και Taksim), να επανασυνδέσουν την αυτόνομη και αποκομμένη από την πραγματικότητα ζωγραφική των πρωτοποριών του μοντερνισμού με την επικαιρότητα.
Γεωμετρικά σχήματα / φόρμες καταγράφουν και οριοθετούν απροσδιόριστα σε σχέση με την πραγματικότητα πεδία, τα οποία όμως βρίσκονται σε αντιπαράθεση με τα συγκεκριμένα που υποδηλώνουν οι τίτλοι, καθώς τα συμβάντα που έχουν λάβει χώρα σε αυτά τα έχουν ήδη αναγάγει σε ισότιμα συμβολικά / ιστορικά πεδία.
Από την άλλη το «Obstacle» (εμπόδιο ή οδόφραγμα), σαν έννοια και κατασκευή χρησιμοποιείται από τους μηχανισμούς της εξουσίας για να απαγορεύσει, να περιορίσει, ή να ελέγξει ατομικές και μαζικές συμπεριφορές / δράσεις, ενώ από την πλευρά των διαδηλωτών χρησιμοποιείται για την προστασία τους και την απώθηση των δυνάμεων καταστολής.
Τέλος η επιτοίχεια φράση Activism is Poetry in Full Swing (Ο ακτιβισμός είναι ποίηση σε συνεχή εξέλιξη), θέλει να καταδείξει την επιτακτικότητακαι το επείγον για την αναδιαμόρφωση του κοινωνικο-πολιτικού χώρου.
Τα έργα ζωγραφικής και η εγκατάσταση της έκθεσης “Activism is Poetry in Full Swing» του Δημήτρη Ντοκατζή παρουσιάζονται μέχρι 4/7 στην Qbox Gallery (Αρμοδίου 10, Βαρβάκειος πλατεία, 2111199991).
Περισσότερες πληροφορίες
Ντοκατζής Δημήτρης
Μέσα από έργα ζωγραφικής και μια κατασκευή εστιάζει στην πλατεία ως κεντρική πολιτική πλατφόρμα
