Πολύ θα θέλαμε να... αποδώσουμε την νέα αυτή εξέλιξη σε βάρος των προσωπικών δικαιωμάτων και της ιδιωτικότητας στην επερχόμενη κυβέρνηση Trump, η αλήθεια όμως είναι πως ήταν η κυβέρνηση Obama αυτή που σχεδίασε και τελικά "πέρασε" πριν από μερικές ημέρες τον συγκεκριμένο εξαιρετικά αμφιλεγόμενο νόμο που είχε δημιουργήσει τόσες συζητήσεις πριν από μερικούς μήνες: επισήμως, αν και σιωπηλά, οι ΗΠΑ ζητούν πλέον από τους ταξιδιώτες που εισέρχονται στα σύνορά της χρησιμοποιώντας την προσωρινή βίζα ESTA να καταχωρήσουν στην σχετική αίτηση και τα στοιχεία των προφίλ που διατηρούν σε Facebook, Twitter, LinkedIn, YouTube και άλλα κοινωνικά δίκτυα! Η σχετική πρόταση έδειχνε να είχε εγκαταληφθεί το καλοκαίρι, όταν είχε πρωτοτεθεί το ζήτημα αυτό, καθώς είχε προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων όχι μόνο από τα μέσα ενημέρωσης και το κοινό, αλλά και από τις εταιρείες τεχνολογίας και φυσικά πολλούς οργανισμούς που υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα σε ολόκληρο τον κόσμο. Η αμερικανική κυβέρνηση χρησιμοποιεί ως αιτιολογία την... γνωστή, δηλαδή την "ανίχνευση και αναγνώριση πιθανών απειλών από τρομοκρατικές οργανώσεις", ενώ η αλήθεια είναι πως μέχρι στιγμής ο συσχετισμός ανάμεσα σε εξακριβωμένους τρομοκράτες και τα κοινωνικά δίκτυα που χρησιμοποιεί ο πολύς κόσμος παραμένει περιστασιακός και τυχαίος. Η πιθανότητα αληθινοί τρομοκράτες να χρησιμοποιούν τα Facebook ή Twitter για την επικοινωνία τους είναι από πολύ μικρή έως ανύπαρκτη, ενώ είναι σχεδόν αστείο να πιστεύει κανείς πως το σύνηθες είναι να... κάνει post, να... δημοσιεύει σέλφι ή να καταχωρεί "σε κοινή θέα" πληροφορίες που τον συνδέουν με τρομοκράτες, άνθρωπος που έχει όντως κάτι να κρύψει.
Η κίνηση γίνεται, δυστυχώς, στο γενικότερο πλαίσιο της ευρείας συλλογής κάθε είδους στοιχείων και απροκάλυπτα πια προσωπικών δεδομένων - γιατί τα προφίλ μας στα δημοφιλέστερα κοινωνικά δίκτυα αυτό είναι - από την αμερικανική κυβέρνηση. Η συλλογιστική είναι αυτή της συγκέντρωσης όσο το δυνατόν πιο πολλών πληροφοριών και της επεξεργασίας τους από ισχυρά υπολογιστικά συστήματα ώστε να βρεθούν συνδέσεις που κάτω από άλλες συνθήκες μπορεί να μην προέκυπταν. Το πρόβλημα, φυσικά, είναι πως έτσι καταπατούνται συλλήβδην και κατάφωρα τα ανθρώπινα δικαιώματα της ιδιωτικότητας και της ελευθερίας της έκφρασης στην σύγχρονη "Δικτυωμένη" εποχή, με τρόπο που προκαλεί εξαιρετική ανασφάλεια και προβληματισμό. Αξίζει να σημειωθεί άλλωστε ότι, όπως στην μεγάλη πλειοψηφία των νόμων αυτών, δεν έχει διευκρινιστεί από την αμερικανική κυβέρνηση αν και κατά πόσο υπάρχει ελεγκτικό σώμα για την επίβλεψη του μηχανισμού συλλογής όλων αυτών των στοιχείων, για πόσο καιρό διατηρούνται αποθηκευμένα αυτά και από ποιούς είναι προσβάσιμα. Οι σχεδόν... αυτονότητες απαντήσεις είναι "όχι", "για πάντα" και "όλοι οι υπάλληλοι κρατικών υπηρεσιών με σχετικό αντικείμενο". Οι ΗΠΑ για την ώρα ζητούν αυτά τα στοιχεία εθελοντικά και (τουλάχιστον ως έχουν τα πράγματα αυτή τη στιγμή) δείχνουν να μην έχουν την πρόθεση να εμποδίσουν την είσοδο στους ταξιδιώτες που δεν τα καταχωρούν. Τα προβλήματα που δημιουργεί, ωστόσο, και μόνο η ενσωμάτωση των σχετικών πεδίων στο ερωτηματολόγιο που πρέπει να συμπληρώσει οποιοσδήποτε αιτείται ταξιδιωτική βίζα ESTA είναι πολλών ειδών. Αφενός δεν γνωρίζει όλος ο κόσμος πως δεν είναι υποχρεωμένος να παραχωρήσει τα στοιχεία αυτά: η φυσική αντίδραση των περισσότερων θα είναι να τα συμπληρώσουν φοβούμενοι την πιθανότητα απόρριψης της αίτησης εισόδου τους στις ΗΠΑ. Αφετέρου η διαχείριση αυτής της άρνησης παραχώρησης των στοιχείων γίνεται, στα σύνορα πια, από τους Αμερικανούς αστυνομικούς και (όπως θα πιστοποιήσει οποιοσδήποτε έχει ταξιδέψει στις ΗΠΑ αρκετές φορές) παραμένει στην διακριτική τους ευχέρεια και στον χαρακτήρα του καθενός από αυτούς να κάνει ή όχι "δύσκολη τη ζωή" οποιουδήποτε ταξιδιώτη αν το θελήσει. Ναι, ακόμη και για την μη καταχώρηση προαιρετικών στοιχείων.
Εννοείται πως το μεγαλύτερο πρόβλημα παραμένει αυτό του... κακού παραδείγματος, καθώς όλοι - μέσα ενημέρωσης, οργανισμοί για τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι απλοί χρήστες του Internet - φοβούνται πως μελλοντικά και άλλες χώρες θα "εμπνευστούν" από τις ΗΠΑ και θα υιοθετήσουν παρόμοια στάση με δικές τους αντίστοιχες απαιτήσεις. Αυτή η έλλειψη σεβασμού στην ιδιωτικότητα και τα προσωπικά δεδομένα πήρε μεγάλες διαστάσεις μέσα στο 2016 ακριβώς (και) επειδή κάπου "έγινε η αρχή" και αργότερα η... συνέχεια προβλήθηκε ως "ευκόλως εννοούμενη". Ας ελπίσουμε πως ο σιωπηλός τρόπος με τον οποίο οι ΗΠΑ ενεργοποίησαν αυτές τις ερωτήσεις στο ερωτηματολόγιο της ταξιδιωτικής βίζας ESTA είναι ενδεικτικός της πρόθεσής τους να "αφήσουν το θέμα εκεί" και όχι να "προετοιμάσουν το έδαφος" για υποχρεωτική καταχώρηση αυτών των προσωπικών δεδομένων στο μέλλον. Όπως πάντοτε... θα δείξει.
