Το Υπουργείο Πολιτισμού προχωρά στην ίδρυση του Μουσείου Προσφυγικού Ελληνισμού, μετά την απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Παύλου Μελά να παραχωρήσει κατά χρήση τα κτίρια Δ και Β4 εντός του πρώην Στρατοπέδου Παύλου Μελά. Ο σκοπός είναι η δημιουργία ενός χώρου που θα διαφυλάξει τη μνήμη και θα τιμήσει την προσφορά των Ελλήνων προσφύγων στην κοινωνική και πολιτιστική φυσιογνωμία της Θεσσαλονίκης και της Ελλάδας γενικότερα.
Η Υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, δήλωσε ότι το μουσείο θα συμβάλλει στην αναβίωση της μνήμης των προσφύγων και στην ανάδειξη της σημαντικής ιστορίας της περιοχής. Η παραχώρηση των κτιρίων από τον Δήμο Παύλου Μελά είναι καθοριστική για την εξέλιξη του έργου, το οποίο θα ενταχθεί στο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα "Κεντρική Μακεδονία" του ΕΣΠΑ 2021-2027.
Η κεντρική μουσειολογική ιδέα της έκθεσης εξετάζει το προσφυγικό ζήτημα από την εποχή πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή έως σήμερα, εστιάζοντας στην έννοια του "ανήκειν" και την πατρίδα. Στο μουσείο θα διαμορφωθούν δύο χώρες που θα αντιπροσωπεύουν το "εδώ" και το "εκεί" των προσφύγων: οι γειτονιές τους στην Ανατολή και οι συνοικίες της Θεσσαλονίκης.
Η μόνιμη έκθεση θα χωρίζεται σε δύο τμήματα. Το πρώτο τμήμα, με τίτλο "Από τις γειτονιές της Μικρασίας, στις συνοικίες της Θεσσαλονίκης", θα φιλοξενείται στο κτίριο Β4, ενώ το δεύτερο τμήμα, "Μυρωδιά, Μελωδία, Μνήμη", θα αναπτυχθεί στο κτίριο Δ. Παρά την αυτονομία τους, τα δύο τμήματα θα συνδέονται θεματικά και νοηματικά, παρουσιάζοντας μια ενιαία ιστορία.
Η έκθεση θα βασίζεται σε 2.718 αντικείμενα της Ιεράς Μητροπόλεως Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως, εκ των οποίων 413 θα παρουσιαστούν στο κτίριο Β4 και 30 στο κτίριο Δ. Τα αντικείμενα θα περιλαμβάνουν βιβλία, εικόνες, ενδύματα, εργαλεία, εκκλησιαστικά είδη και προσωπικά κειμήλια από περιοχές όπως η Καππαδοκία και ο Πόντος, καθώς και από πολλές άλλες περιοχές της Μικράς Ασίας και της Ανατολικής Θράκης.
Με την ίδρυση του Μουσείου Προσφυγικού Ελληνισμού, το Υπουργείο Πολιτισμού στοχεύει στη δημιουργία μιας κιβωτού εθνικής μνήμης, αναδεικνύοντας την πολύτιμη προσφορά του προσφυγικού ελληνισμού στο Έθνος και στη Θεσσαλονίκη, που έχει υποδεχθεί ένα μεγάλο αριθμό προσφύγων.